Khu vực Trung Đông kể từ sau Thế chiến II là nơi luôn có bất ổn. Tình hình trong khu vực vừa mới yên được một thời gian ngắn thì nay chiến tranh đang trở lại. Cuộc đối đầu mới giữa Israel và nhóm khủng bố Hamas sau vụ tấn công khiến nhiều người lo sợ chiến tranh sẽ còn lan rộng trong những ngày tới.
Xung đột Israel-Palestine – INews
Cuộc tấn công bất ngờ hôm thứ Bảy 7 tháng 10 vào Israel của các tay súng Hamas, giết chết khoảng 1,300 người và bắt cóc đi hàng trăm người khác đưa về dải Gaza, đã làm đảo lộn về căn bản một số giả định trước đây về Trung Đông.
Phá đổ các giả định
Nếu Israel thành công loại bỏ được Hamas với tư cách là lực lượng mạnh nhất ở dải Gaza, điều này sẽ đảo ngược một khía cạnh quan trọng của hậu quả từ cuộc tấn công: quan điểm được hun đúc từ lâu nay cho rằng sức mạnh quân sự và tình báo vượt trội của Israel đang trên đà suy sụp. Sau khi chọc thủng được một phần công sự ở biên giới Israel và nhanh chóng tràn ngập 4 căn cứ quân sự, các tay súng Hamas đã ra tay hạ sát một cách không thương tiếc – gây ra tổn thất nặng nề nhất về nhân mạng cho người Do Thái kể từ vụ Holocaust.
Cuộc tấn công cũng phá hủy một giả định khác đã được những chính phủ ủng hộ Hamas như Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar nuôi dưỡng từ lâu và được nhiều người ở phương Tây và thậm chí cả một vài bộ phận trong chính quyền Israel chấp nhận: rằng nhóm khủng bố Hồi giáo bằng cách nào đó đã tự biết tiết chế hệ tư tưởng ban đầu của họ là tìm cách loại bỏ bất kỳ sự hiện hữu nào của người Do Thái trong phần đất giữa sông Jordan và Địa Trung Hải.
Hậu quả khủng khiếp của cuộc tấn công của Hamas cũng đã phá bỏ một khái niệm khác, vốn lâu nay được Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ủng hộ, rằng nguyện vọng độc lập của người Palestine có thể giảm thiểu xuống mức để chỉ còn là sự bất ổn có thể kiểm soát được và rằng sự chiếm đóng có thể tiếp tục tồn tại, ngay cả khi Israel đang tìm cách thắt chặt các mối quan hệ mới trong thế giới Ả Rập.
Hoa Kỳ trở lại Trung Đông
Hệ quả tất yếu của tình hình thực tế mới này là Hoa Kỳ sẽ phải quay trở lại Trung Đông, đảo ngược xu hướng của 3 chính phủ liên tiếp (Bush, Obama và Trump) đã cố gắng xoay trục và tập trung vào các thách thức mang tính cách toàn cầu khác như Trung Quốc và, kể từ cuộc xâm lược Ukraine năm ngoái, là Nga.
Chính phủ Biden đã phái hai hàng không mẫu hạm tới khu vực Đông Địa Trung Hải, như một phần trong nỗ lực để ngăn chặn Iran và Hezbollah, một tổ chức khủng bố khác ở Lebanon dưới sự bảo trợ của Iran, tham gia vào cuộc xung đột và có khả năng châm ngòi thành một cuộc chiến tranh khu vực có thể lôi kéo sự tham gia của một số quốc gia trong vùng vịnh Ba Tư. Washington cũng đang tăng cường cung cấp vũ khí cho Israel.
Một khu vực biên giới Israel sau cuộc tấn công của Hamas – AP
Những đánh giá sai lầm
Các quốc gia và tổ chức thù địch của Israel đang vui mừng vì sự yếu kém đáng ngạc nhiên của quân đội và cơ quan tình báo của nước này sau vụ tấn công. Hệ thống giám sát biên giới với kỹ thuật tiên tiến của Israel xung quanh dải Gaza đã bị phá hủy bởi máy ủi và máy bay không người lái loại rẻ tiền, một số sĩ quan cấp cao Israel bị giết tại 4 căn cứ quân sự bị chiếm đóng và phải mất nhiều giờ sau lực lượng Israel mới bắt đầu đẩy lùi được Hamas – khoảng thời gian đủ để các tay súng Palestine ra tay hạ sát hoặc bắt cóc một số đông thường dân không có khả năng tự vệ.
Mặc dù cuộc tấn công của Hamas được các giới chức Israel mô tả giống như trận Trân Châu Cảng, sự thiệt hại đối với khả năng quân sự của Israel trên thực tế có thể nói tương đối nhỏ. Lực lượng không quân hùng mạnh của Israel vẫn còn nguyên vẹn và chỉ trong vòng vài tiếng sau đó đã bắt đầu tấn công phủ đầu dải Gaza. Theo Bộ Y tế do Hamas kiểm soát, hàng ngàn cư dân Gaza, bao gồm cả thường dân, đã bị thiệt mạng, và nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng bị phá hủy.
Theo nhận định của một nhà nghiên cứu về an ninh và tình báo trong khu vực Trung Đông, điều rõ ràng là Israel đã đánh giá thấp khả năng của Hamas, nhưng nay Hamas, Hezbollah và tất cả các tổ chức quân sự ủy nhiệm khác của Iran có nguy cơ cũng đang đánh giá thấp khả năng của Israel. Quân đội của họ cho đến nay vẫn là đội quân mạnh nhất trong khu vực và đặc biệt giờ đây còn có thêm động cơ để tìm cách trả thù một số tổ chức thù địch lâu nay họ đã để yên.
Xung đột mở rộng
Hôm thứ Ba 10 tháng 10, Tổng thống Biden cho biết ông tin rằng Israel sẽ đáp trả “thần tốc, dứt khoát và áp đảo” – đồng thời giữ đúng quy luật chiến tranh. Ông Biden cũng so sánh hành động của Hamas qua vụ tấn công giống như “những hành động điên cuồng nhất” của tổ chức Nhà nước Hồi giáo mấy năm trước, và qua những ngôn từ đó được nhiều người ở Israel coi như Hoa Kỳ đã bật đèn xanh để họ thực hiện một chiến dịch toàn diện ở dải Gaza như chiến dịch của liên minh quân sự do Hoa Kỳ lãnh đạo đã làm để tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo tại hai thành phố Mosul ở Iraq và Raqqa ở Syria năm 2017.
Cả hai thành phố trên đều bị tàn phá nặng nề trong các chiến dịch ném bom và pháo kích kéo dài của Hoa Kỳ cũng gây ra khá nhiều thương vong cho dân thường. Tuy nhiên, không giống như Gaza, Mosul và Raqqa không bị phong tỏa và nhiều thường dân Iraq và Syria đã trốn thoát đến nơi an toàn.
Một chiến dịch quân sự trên bộ dự kiến sẽ được Israel thực hiện để nhằm tiêu diệt Hamas, với khả năng gây thương vong cao vốn có trong các cuộc giao tranh đô thị, sẽ là một thử thách về mức độ cam kết của Iran và Hezbollah đối với nhóm quân Palestine và cuộc đấu tranh của nhóm này.
Trong các cuộc xung đột trước đây ở dải Gaza, Hezbollah hầu như đứng bên lề, tuân thủ các quy tắc về một thoả thuận chung tự hạn chế đạt được sau cuộc tấn công của Israel vào Lebanon năm 2006. Nhóm Hezbollah có trong tay một kho hoả tiễn có tầm chính xác do Iran cung cấp, có thể gây thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng và cơ sở quân sự quan trọng của Israel.
Một thay đổi đáng được nói tới ở đây kể từ năm 2006 là học thuyết mới của Iran về cái gọi là “đấu trường thống nhất” nhằm tìm cách cải thiện sự phối hợp và hành động chung của Tehran, Hamas, Hezbollah và các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Iraq và Yemen, trong cuộc đối đầu của họ với Israel. Việc trục xuất Hamas ra khỏi dải Gaza sẽ là một đòn giáng mạnh vào học thuyết đó – và có thể là một trong những lý do khiến Tehran có thể quyết định mở rộng cuộc xung đột để duy trì ảnh hưởng của họ trong khu vực.
Sự trả đũa của quân đội Israel tại dải Gaza – nguồn The Nation
Tương lai bất ổn
Vào thời điểm hiện tại, nỗi lo ngại đó có lẽ vẫn không thể ngăn cản quyết định tấn công của các nhà lãnh đạo Israel. Hầu như không có tiếng nói nào, kể cả từ những đảng đối lập, chống lại chiến dịch quân sự trên bộ để đánh bại Hamas. Mục tiêu duy nhất bây giờ là tiêu diệt Hamas và các nhà lãnh đạo Israel đang đứng trước nhiều áp lực chính trị.
Câu hỏi còn lại là ai sẽ cai trị 2 triệu người ở dải Gaza sau đó, và liệu Israel có sẵn sàng chiếm đóng khu vực này một lần nữa hay không, là những điều hiện nay không ai nghĩ tới và có lẽ không ai muốn nói tới.
Cuộc tấn công của Hamas vào Israel một lần nữa làm nổi bật lên điều thực tế về các cuộc xung đột trong khu vực Trung Đông từ bao lâu nay: Một bên tìm cách tiêu diệt quốc gia Israel và người Do Thái. Bên kia là tự mình vũ trang để bảo vệ công dân và quốc gia của họ khỏi sự diệt vong đó.
VH
