Tháng Hai năm 2001, tại căn cứ không quân Nellis thuộc tiểu bang Nevada, chiếc máy bay Predator phóng ra hoả tiễn Hellfire nhắm vào một chiếc xe tăng giả và đánh trúng mục tiêu. Sự kiện này đánh dấu vụ thử bắn hoả tiễn thành công đầu tiên từ một máy bay không người lái.
Vũ khí tương lai – Photo: Shutterstock.
Hai mươi năm sau, máy bay không người lái đang trở thành một thứ vũ khí quan trọng trong chiến tranh hiện đại ở một mức độ mà ít ai vào thời điểm đó có thể nghĩ tới. Hơn 100 tổ chức quân sự hiện nay trên thế giới đang có ít nhiều khả năng để điều khiển loại máy bay không người lái có trang bị vũ khí hoặc không có vũ khí, và ngày càng có nhiều tổ chức quân sự đã thử nghiệm việc sử dụng loại vũ khí này vào trong chiến trường. Khái niệm về hình dáng của chiếc máy bay không người lái có vũ khí trông như thế nào và khả năng hoạt động của nó ra sao cũng đã có nhiều thay đổi trong khi các loại máy bay không người lái và vũ khí gắn vào nó cũng ngày càng trở nên nhẹ hơn và đa dạng hơn.
Bắt đầu từ thời Tổng thống George W. Bush, Hoa Kỳ đã cho sử dụng máy bay không người lái để thực hiện các cuộc không kích nhằm tiêu diệt các phần tử khủng bố tại nhiều nơi trên thế giới. Chương trình này tăng tốc thêm trong thời Tổng thống Barack Obama, và đạt cao điểm vào đầu năm 2020, thời Tổng thống Donald Trump, sau khi sát hại được Thiếu tướng Qasem Soleimani, tư lệnh Lực lượng Quds thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, được cho là nhân vật quyền lực thứ nhì của Iran.
Kể từ năm 2004, được biết Hoa Kỳ đã thực hiện hơn 14,000 phi vụ với những cuộc không kích như nói trên chỉ riêng tại Afghanistan, Pakistan, Somalia và Yemen không thôi. Thực hiện những cuộc không kích bằng máy bay không người lái vừa có hiệu quả lại vừa không lo sợ bị tổn thất nhân mạng.
Chiếc MQ-9 Reaper của không lực Hoa Kỳ tại chiến trường Afghanistan – nguồn Reuters
Và nay những loại máy bay không người lái rẻ tiền ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong các chiến trường và có khả năng giúp làm thay đổi cán cân lực lượng cũng như tình hình tại các chiến trường đó. Nhiều tổ chức quân sự nhỏ trên khắp thế giới hiện đang sử dụng máy bay không người lái loại rẻ tiền có trang bị hoả tiễn để chống lại những loại vũ khí tối tân, chẳng hạn như các loại xe bọc thép hiện đại của kẻ địch ở trên mặt đất, một chiến thuật mới trên chiến trường đã chứng tỏ thành công vào năm ngoái trong các cuộc xung đột khu vực, làm thay đổi cán cân chiến lược, điển hình là giữa những nhóm quân sự được sự hỗ trợ bởi Thổ Nhĩ Kỳ và Nga. Những máy bay không người lái được chế tạo bởi Thổ Nhĩ Kỳ với kỹ thuật không thuộc loại hiện đại nhất nhưng rẻ tiền và có khả năng tiêu diệt những loại xe tăng và xe bọc thép khác, cũng như các hệ thống phòng không, của những nhóm quân sự được Nga hỗ trợ trên các chiến trường tại Syria, Libya và Azerbaijan.
Những chiếc máy bay không người lái này cho ta thấy trước một loại chiến tranh tương lai sẽ được định hình bởi các loại vũ khí chiến đấu rẻ tiền nhưng đạt được hiệu quả không thua gì những loại vũ khí đắt tiền với kỹ thuật tân tiến nhất.
Trong một bài diễn văn đọc hồi năm ngoái, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace, khi đưa ra một số dẫn chứng về sự thiệt hại nặng nề của quân đội Syria trước những máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ, đã nói rằng: “Những chỉ dấu này cho thấy hình thức chiến tranh đang thay đổi.”
Chiếc Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ kỳ với kỹ thuật thấp hơn nhưng rẻ tiền hơn – nguồn RailyNews
Bay một mình hay trong một đội hình, những chiếc máy bay không người lái này có thể gây bất ngờ cho quân trên bộ và vô hiệu hóa các loại xe bọc thép đang di chuyển bên dưới nếu không được hoá trang kỹ – là trách nhiệm trước đây thường được giao cho các chiến đấu cơ đắt tiền. Máy bay không người lái có thể âm thầm bay trên cao trong 24 giờ, tìm ra những kẽ hở của hệ thống phòng không và giúp máy bay chiến đấu và pháo binh tấn công mục tiêu, cũng như có thể bắn ra những hoả tiễn mang theo để tự mình tiêu diệt mục tiêu.
Một số quân đội quốc gia trên thế giới, trong đó có Hoa Kỳ, đang lo nâng cấp những hệ thống phòng không để có thể bắt kịp với những tiến bộ kỹ thuật, tìm kiếm những phương pháp mới để tiêu diệt những loại máy bay không người lái rẻ tiền mà không cần phải bắn những hoả tiễn phòng không thường có giá mắc hơn so với mục tiêu của chúng.
Sở Nghiên cứu Không quân Hoa Kỳ cũng đang chế tạo hai loại chiến đấu cơ không người lái có chi phí thấp là Skyborg và Valkyrie, đây là một phần của chương trình tân trang vũ khí của quân đội Hoa Kỳ.
Israel và Hoa Kỳ từ lâu vẫn hay sử dụng loại máy bay không người lái cao cấp trong những chiến dịch chống khủng bố. Tuy nhiên hai quốc gia này lại thường tỏ ra do dự không muốn bán những mẫu máy bay không người lái hàng đầu của họ, ngay cả cho các quốc gia đồng minh, vì lo ngại loại vũ khí này sẽ trở nên phổ biến.
Mục tiêu được thu hình từ trên không tại chiến trường Syria – nguồn Getty Images
Nhưng nếu như không mua được của Hoa Kỳ thì nay những quốc gia kia có thể mua được từ Trung Quốc và một số quốc gia sản xuất khác. Ðiều này đã buộc Hoa Kỳ phải thay đổi chính sách cũ và vào tháng Bảy năm ngoái, chính quyền Trump đã cho nới lỏng chính sách xuất cảng vũ khí của họ phần nào, và quyết định này có thể giúp gia tăng doanh số bán các mẫu máy bay không người lái có khả năng chiến đấu cao hơn so với mức trước đây được cho phép. Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cho biết hồi tháng Giêng đầu năm là họ đã đạt được thoả thuận để mua 18 chiếc máy bay không người lái loại MQ-9 Reaper do Hoa Kỳ chế tạo trị giá gần $3 tỷ.
Nhờ vào những tiến bộ kỹ thuật mà nay một số quốc gia đối thủ cạnh tranh khác trên thế giới đã có đủ khả năng để sản xuất những loại máy bay không người lái rẻ tiền để đáp ứng cho nhu cầu toàn cầu. Một ví dụ điển hình nhất cho cuộc cách mạng kỹ thuật sản xuất loại máy bay không người lái có trang bị vũ khí đã xuất hiện hồi năm ngoái trên các chiến trường gần biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ, đó là loại Bayraktar TB2.
So với loại MQ-9 của Mỹ, TB2 mang theo ít vũ khí hơn, với bốn hoả tiễn điều khiển bởi tia laser. Hệ thống điều khiển bằng sóng vô tuyến của nó thu hẹp phạm vi hoạt động của loại máy bay này trong chu vi 200 dặm, chỉ bằng khoảng một phần năm phạm vi hoạt động của MQ-9.
Một số loại máy bay không người lái trên thế giới – nguồn DW
Tuy nhiên, TB2 rất tiện dụng và phẩm chất thuộc loại đáng tin cậy khiến người ta không thể không liên tưởng tới loại súng trường Kalashnikov AK-47 của Liên Xô đã góp phần làm thay đổi hình thái chiến tranh trong thế kỷ 20. Một bộ gồm sáu máy bay không người lái Bayraktar TB2, cùng với việc huấn luyện và thiết lập đơn vị điều khiển dưới đất và các thiết bị hoạt động thiết yếu khác chỉ tốn vài chục triệu Mỹ kim, thay vì hàng trăm triệu Mỹ kim cho loại MQ-9.
Baykar, công ty Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất loại máy bay TB2, được thành lập vào năm 1984 và lúc đầu chỉ sản xuất những bộ phận phụ tùng cho xe, nhưng nay bỗng dưng trở thành một địa chỉ thu hút và chắc chắn là sẽ kiếm được bộn tiền vì những khách hàng cần những loại vũ khí mới này không bao giờ thiếu. Qatar và Ukraine hiện đang là khách hàng của họ. Ba Lan, một thành viên của khối NATO, cho biết hồi tháng trước là họ sẽ mua 24 chiếc TB2. Các giới chức điều hành công ty và chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ (một thành viên của NATO) cho biết một số quốc gia đồng minh NATO khác cũng đang xem xét để mua loại máy bay không người lái này, cũng như một số quốc gia Phi châu và Á châu.
Ðó là chưa kể còn nhiều loại máy bay không người lái khác đã và đang được một số tổ chức khủng bố như nhóm Houthis tại Yemen hoặc Hamas tại Palestine sử dụng để tấn công, như vụ đánh phá các cơ sở lọc dầu của Ả Rập Saudi năm 2019 và mới đây nhất là cuộc xung đột giữa Hamas và Israel. Ðiều này làm dấy lên nỗi lo ngại về loại vũ khí mới này có thể làm gia tăng những cuộc xung đột vũ trang nhỏ khác trong thời gian sắp tới khiến cho tình hình an ninh thế giới lại trở nên bấp bênh hơn.
VH
