Như đã được tiên đoán từ nhiều tháng trước, kết quả của cuộc bầu cử năm nay, không chỉ chiếc ghế tổng thống mà luôn cả một số ghế hạ viện và thượng viện, sẽ tới trễ hơn bình thường. Cho đến cuối tuần qua, ngoài một số tiểu bang vẫn còn đang kiểm phiếu, một vài tiểu bang khác vì kết quả quá sát nút nên rất có thể sẽ phải đếm lại. Đó là chưa nói tới khả năng đưa tới tranh tụng pháp lý về kết quả bầu cử có thể kéo dài cuộc bầu cử thêm nhiều tuần lễ nữa.

Bầu cử 2020 – nguồn Shutterstock  

Cho dù cuối cùng ai thắng, một điều rõ ràng là gần một nửa số cử tri của nước Mỹ sẽ phải thất vọng, thậm chí có thể nổi giận do kết quả không đúng như ý. Nhưng nếu nhìn từ góc độ của việc tổ chức và điều hành bầu cử, có thể nói cuộc bầu cử 2020 là một thành công đáng kể.

Cuộc bầu cử diễn ra suôn sẻ mặc dù đã phải đối diện với rất nhiều thử thách do trận đại dịch gây ra. Hồi đầu năm nay, cử tri đã chứng kiến một vài trục trặc xảy ra trong kỳ bầu cử sơ bộ. Trong thời gian bầu sơ bộ tại tiểu bang Wisconsin, thành phố Milwaukee đã phải đóng cửa 97% địa điểm bỏ phiếu vì Covid-19. Thành phố New York đã phải loại bỏ 20% số phiếu bầu khiếm diện sơ bộ do có vấn đề về dấu đóng bưu điện, chữ ký và việc chuyển thư chậm trễ. Do đó, có một số người đã tỏ ra lo ngại tình trạng địa điểm bỏ phiếu quá ít, máy móc hư gây ra gián đoạn và nhân viên làm việc tại phòng phiếu bị thiếu hụt có thể xảy ra trong ngày bầu cử. Tuy nhiên, những điều lo sợ này đã không xảy ra để có thể gây nên mối nghi ngờ về tính hợp pháp của kết quả bầu cử.

Một dấu ấn quan trọng về sự thành công của cuộc bầu cử là con số cử tri đi bầu kỷ lục. Cho đến cuối tuần qua, còn rất nhiều phiếu bầu vẫn còn đang đếm, và rất có thể sẽ cần phải đếm lại, nhưng số người đi bầu – tính theo tỷ lệ phần trăm cử tri hợp lệ – là con số cao nhất kể từ năm 1900. Hơn 100 triệu người Mỹ đã bầu sớm – bằng thư hay trực tiếp – và thêm khoảng 50 triệu người đi bầu trong ngày bầu cử 3 Tháng 11.

Xem thêm:   Mất mạng

Trong ngày bầu cử, người ta còn nhận thấy là vấn đề trục trặc xảy ra ít hơn so với bất kỳ cuộc bầu cử nào gần đây. Nhân viên tại phòng bỏ phiếu, nhiều người trong số họ phục vụ lần đầu tiên, bất chấp đại dịch và đã đến với số lượng lớn, và các địa điểm bỏ phiếu hiếm khi đông đúc.

Do bởi một số thủ tục kiện tụng pháp lý hiện đang tập trung vào những lá phiếu được gửi qua thư tại một số tiểu bang có kết quả khít khao, có thể nói, sau khi việc kiểm phiếu kết thúc, các lá phiếu gửi qua thư sẽ là vấn đề tranh cãi của cuộc bầu cử năm nay. Cũng giống như năm 2000 (Bush và Gore) với các vụ kiện tụng liên quan tới mấy trăm lá phiếu tại tiểu bang Florida được cho là có hợp lệ hay không, thì những tranh cãi xoay quanh cuộc bầu cử 2020 sẽ là những lá phiếu bầu khiếm diện. Từ những lá phiếu không có chữ ký hay một vài sai sót trong lá phiếu chưa được sửa lại cho đến những lá phiếu được gửi tới trễ có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc đếm phiếu lại nếu điều này xảy ra.

Nhưng dù gì đi nữa, một khi những tranh cãi và kiện tụng sau bầu cử êm dịu lại, câu chuyện chính còn lại về những lá phiếu gửi qua thư có thể nói là rất tích cực. Trong thời gian qua, có khoảng từ 80 đến 90 triệu phiếu bầu khiếm diện và qua thư đã được gửi tới các địa chỉ bầu phiếu – nhiều hơn rất nhiều so với năm 2016. Một số chuyên gia lo ngại rằng tỷ lệ phiếu bầu loại này bị từ chối sẽ tăng cao trong năm nay là vì có nhiều cử tri lần đầu tham gia bầu phiếu qua đường bưu điện dễ phạm phải những sai lầm khi điền. Thay vào đó, có nhiều bằng chứng sơ khởi cho thấy tỷ lệ các lá phiếu bị từ chối thực sự ra thấp hơn so với năm 2016.

Cho đến khi bài viết này tới tay bạn đọc, kết quả cuộc bầu cử có lẽ vẫn chưa ngã ngũ. Tuy nhiên, điều này thì rõ: sự chia rẽ trong dân chúng Mỹ đã được nhìn thấy trong mấy năm gần đây thì nay vẫn còn, và trong một số trường hợp, sự chia rẽ đó còn cho thấy có phần trầm trọng hơn. Hố cách biệt giữa cử tri đàn ông và đàn bà trong cuộc bầu cử vừa qua có thể nói là khá lớn: ứng cử viên Joe Biden của đảng Dân chủ chiếm được 55% phiếu bầu của phụ nữ nhưng chỉ 47% của nam giới, theo kết quả khảo sát toàn quốc của AP VoteCast.

Xem thêm:   Nạn nhân của Putin

Tổng thống Donald Trump thắng được 64% phiếu bầu của nhóm đàn ông da trắng thuộc giới lao động, trong khi ông Biden thắng khoảng 60% phiếu của phụ nữ da trắng có bằng đại học. Tổng thống Trump có thể đã lấy thêm được một số phiếu từ nhóm đàn ông da đen và châu Mỹ Latinh, tuy nhiên cử tri da màu phần đông vẫn nghiêng về phía đảng Dân chủ.

Tại một phòng phiếu trong ngày bầu cử – nguồn WBAA

Những khu vực nông thôn và thị trấn nhỏ được sơn màu đỏ của đảng Cộng hoà trong cuộc bầu cử 2016 và đã đưa ông Trump vào Toà Bạch Ốc thì nay vẫn là màu đỏ đó, trong khi khu vực đô thị đã trở thành thành trì của đảng Dân chủ thời hiện đại thì vẫn là màu xanh đậm. Sự thay đổi lớn nhất trong 4 năm qua là từ những phụ nữ sống ở khu vực ngoại ô đã bỏ phiếu chống lại tổng thống, nhưng ông đã bù đắp lại số phiếu mất mát trên, ít nhất là ở một mức độ nào đó, bằng cách lấy được thêm cử tri mới trong số những đàn ông da trắng thuộc giới lao động.

Nói tóm lại, chiến dịch tranh cử tổng thống năm nay nhiều khi tỏ ra khá gay gắt, được tiến hành trong bối cảnh của trận đại dịch và một mùa Hè của xuống đường gây loạn, dường như đã không làm thay đổi những nét cơ bản trong sinh hoạt chính trị của nước Mỹ. Một điều chắc chắn, nếu có thay đổi ở đâu đó thì cũng chỉ là những thay đổi nho nhỏ không đáng kể và với con số đông kỷ lục cử tri bỏ phiếu như đã thấy trong cuộc bầu cử năm nay dường như đã xác nhận thêm rằng tình trạng một nước Mỹ phân chia ở một mức độ sâu rộng nếu không hơn thì cũng không thua kém so với bốn năm trước.

Xem thêm:   "Phim cúng cụ"

Tại nhiều nơi, kết quả cuộc bầu cử đã xác nhận, phần nước Mỹ màu đỏ thì lại càng đỏ hơn và phần nước Mỹ màu xanh cũng lại xanh hơn. Tổng thống Trump đã cố gắng hết sức để làm điều mà chưa từng có tổng thống nào làm trước đây: tái tranh cử mà không bao giờ nhận được sự ủng hộ trên 50% trong các cuộc thăm dò của viện Gallup. Một lần nữa, ông đã chứng minh cho thấy rằng có nhiều cử tri không hẳn thích tính cách của ông và không thích một số việc ông làm, nhưng vẫn sẵn sàng bỏ phiếu cho ông.

Và ông Biden thì cố hàn gắn lại khoảng cách biệt giữa một đảng Dân chủ của cánh cực tả mới lên và một đảng Dân chủ của cánh trung tả cũ mà ông là một thành viên.

Tuy nhiên, một điều khôi hài là cả hai ứng cử viên đều nhận ra rằng họ thành công nhất khi giành được phiếu bầu không phải của những cử tri ủng hộ họ, mà là của những cử tri không thích ông kia.

Và điều cuối cùng rút ra từ cuộc bầu cử 2020 là hầu hết các cuộc thăm dò một lần nữa đã sai, mặc dù độ sai lệch không trầm trọng như bốn năm trước. Không có chiến thắng “trời long đất lở” (landslide) như đã được một số cơ quan truyền thông dự báo, và cũng không có “làn sóng xanh” cử tri dồn phiếu cho đảng Dân chủ như các lãnh tụ của đảng đã hứa hẹn. Ngược lại, hạ viện của đảng Dân chủ có thể mất tới 12 hoặc 13 ghế, trong khi thượng viện của đảng Cộng hoà có thể mất 1 hoặc 2 ghế nhưng vẫn duy trì đa số. Kết quả bầu cử thượng viện tại tiểu bang Georgia sẽ phải chờ tới Tháng Giêng năm tới mới có kết quả.

Trong hai hoặc bốn năm tới, nước Mỹ sẽ vẫn tiếp tục với một chính phủ phân chia quyền lực, và đây có lẽ là thông điệp mà cử tri muốn gửi tới các nhà lãnh đạo đất nước: cả hai đảng cần phải thoả hiệp với nhau để điều hành đất nước. Nếu đảng nào không chịu chấp nhận thoả hiệp, đảng đó sẽ bị cử tri trừng trị trong cuộc bầu cử lần tới.

Một phòng kiểm phiếu bầu qua thư – nguồn New York Times

VH