Có lẽ ít có chuyến công du của một giới chức Hoa Kỳ nào lại gây ồn ào như chuyến công du Châu Á của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi tuần qua, trong đó có trạm dừng chân tại Đài Loan vào tối hôm thứ Ba 3/8. Lý do gây ra sự ồn ào quá mức là do chính quyền Trung Quốc đã lên tiếng phản đối quá mức bình thường khiến nhiều người tưởng chiến tranh sắp xảy ra, đặc biệt là một số đông người dân Trung Quốc có quan điểm cực đoan thì “hồ hởi” ra mặt vì tưởng rằng lần này Trung Quốc sẽ dạy cho Hoa Kỳ và Đài Loan một bài học. Thậm chí trong một cuộc điện đàm ít ngày trước đó với Tổng thống Joe Biden, ông Tập Cận Bình cũng đã lên tiếng hăm doạ: “Những ai chơi với lửa sẽ bị chết vì lửa.”

Con cọp giấy Trung Quốc – nguồn angrystaffofficer.com 

Bất chấp những lời cảnh cáo lớn tiếng của Bắc Kinh, phái đoàn của bà Pelosi vẫn đến Ðài Loan, trong khi các trang mạng xã hội Trung Quốc tràn ngập với những lời kêu gọi phải có hành động mạnh mẽ. Chiếc máy bay chở bà Pelosi và phái đoàn đáp xuống đảo quốc an toàn khiến cho nhiều cư dân mạng Trung Quốc lúc đầu tỏ ra “hồ hởi” thì sau đó đã chuyển sang bất bình trước phản ứng quá sức nhu mì của Bắc Kinh.

Thổi phồng biện pháp đối phó quá mức

Một số nhà bình luận như ông Hồ Tất Tiến (Hu Xijin), cựu tổng biên tập của tờ Global Times và là một trong những tiếng nói cực đoan nổi bật nhất của Trung Quốc, đã làm dấy lên những kỳ vọng ảo về một sự phản ứng mạnh mẽ từ quân đội Trung Quốc.

Ông này viết trên trang Weibo rằng nếu bà Pelosi vẫn quyết định tiếp tục chuyến thăm Ðài Loan bất chấp những lời cảnh báo của Bắc Kinh thì chính quyền Trung Quốc hãy “từ bỏ mọi ảo tưởng và chuẩn bị sử dụng các biện pháp đối phó quân sự.” Lời hăm doạ này lặp lại hầu như nguyên văn những lời cảnh báo chính thức đưa ra từ phía chính quyền Trung Quốc về các biện pháp đối phó, mặc dù họ không xác định đó là những biện pháp gì.

Xem thêm:   Nạn nhân của Putin

Một nhân vật khác là Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian), phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc được nhiều người biết tới như một nhân vật có quan điểm ngoại giao “chiến lang” (wolf warrior diplomacy), đã cảnh báo Hoa Kỳ vào hôm thứ Hai rằng quân đội Trung Quốc sẽ “không bao giờ ngồi yên.” Ông này đưa ra lời phát biểu một cách chắc nịch rằng: “Trung Quốc chắc chắn sẽ thực hiện các biện pháp đối phó kiên quyết và mạnh mẽ để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình.” Trên trang mạng của tờ Nhân dân Nhật báo, tờ báo chính thức của đảng cộng sản Trung Quốc, một bài báo ngắn nói về ý kiến của ông này đã thu hút được 2.7 triệu lượt người xem.

Tập trận vẫn chỉ là tập trận – nguồn AP

Phản ứng ngược

Một điều trớ trêu là bà Pelosi đến Ðài Loan vào hôm thứ Ba, chỉ một ngày sau ngày lễ kỷ niệm việc thành lập quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc. Ngày lễ này theo truyền thống vẫn được đánh dấu bằng các thông điệp võ trang nhằm thể hiện sức mạnh của quân đội họ.

Hôm thứ Hai, trước khi văn phòng của bà Pelosi chính thức xác nhận chuyến viếng thăm Ðài Loan của bà, chiến khu đông bộ của quân đội Trung Quốc đã phát đi một đoạn video thề sẽ “chôn vùi bất kỳ đội quân xâm lược nào”.

Sau khi thổi phồng quá mức những lời cảnh cáo, mọi chuyện trở nên thất vọng đối với nhiều cư dân mạng Trung Quốc khi chiếc máy bay chở bà Pelosi và phái đoàn hạ cánh xuống phi trường Ðài Bắc an toàn vô sự ngoại trừ có thêm một số lời chỉ trích cầm chừng về chuyến đi từ các giới chức chính phủ và cơ quan truyền thông nhà nước.

Trong suốt thời gian 19 tiếng bà Pelosi dừng chân tại Ðài Loan, Bắc Kinh đã đưa ra một số lệnh trừng phạt đối với nhập cảng trái cây và bánh quy từ Ðài Loan và ngưng xuất cảng cát từ Trung Quốc qua cho Ðài Loan, đồng thời thông báo các cuộc tập trận quân sự sẽ diễn ra cho đến hết ngày Chủ Nhật 7/8. Mặc dù các cuộc tập trận lần này vượt trội so với những cuộc tập trận trước về quy mô, nhưng đó vẫn chỉ là những cuộc tập trận không hơn không kém, cho dù họ bắn bằng đạn thật nhưng chẳng gây chết chóc hay sứt mẻ bất cứ ai.

Xem thêm:   Mối đe dọa từ Bắc Hàn

Một số cư dân mạng Trung Quốc đã bày tỏ sự thất vọng trước những gì mà họ cho là bà Pelosi đã không bị trừng phạt vì công khai bất chấp các lời cảnh cáo của Bắc Kinh. Một trong những lời bình luận được nhiều người đọc trên trang Weibo viết: “Không phải là tôi muốn có chiến tranh. Nhưng họ [bà Pelosi và phái đoàn] đã được để yên quá ư dễ dàng. Chúng ta đã la lối lớn tiếng trong nhiều ngày về các biện pháp đối phó, vậy biện pháp đối phó này là cái quái gì đây?”

Một số cư dân mạng khác thì so sánh quân đội giải phóng nhân dân với đội tuyển bóng đá nam Trung Quốc, một trò cười trong nước vì đội tuyển này chỉ được tham dự giải World Cup độc một lần và bị loại ngay từ vòng bảng. Họ còn chế nhạo một thông báo của quân đội là sẽ cho tiến hành các cuộc tập trận gần khu vực biển của Ðài Loan. Một người đã viết trên trang WeChat: “Hãy tiết kiệm xăng đi.” Trong khi một người khác trả lời lại: “Hiện xăng đang mắc lắm đó.”

Bà Nancy Pelosi gặp Tổng thống Thái Anh Văn và các giới chức cao cấp Đài Loan – nguồn AP

Con cọp giấy

Ðảng cộng sản Trung Quốc vẫn thường lợi dụng tinh thần dân tộc chủ nghĩa như một công cụ để cai trị dân kể từ thời Mao Trạch Ðông. Ông Tập Cận Bình, lãnh tụ tối cao hiện nay của Trung Quốc, đã nâng nó lên một tầm cao mới. Ðúng như lời nhận định của ông Kevin Rudd, cựu Thủ tướng Úc và hiện là giám đốc của nhóm nghiên cứu Asia Society: “Chủ nghĩa dân tộc đang trở thành trụ cột cốt lõi cho tính hợp pháp chính trị của cả đảng lẫn cá nhân họ Tập.”

Xem thêm:   Biden & Trump

Việc thống nhất Ðài Loan, một đảo quốc với nền dân chủ tự trị mà Bắc Kinh vẫn ngang nhiên coi là một phần lãnh thổ của họ, và cho sáp nhập với đại lục nay nằm ở vị trí trung tâm của tư tưởng chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo như lập luận của ông Rudd và một số nhà nghiên cứu khác cho rằng đôi khi khó có thể kiểm soát được vị thần dân tộc chủ nghĩa một khi nó được thả ra khỏi chiếc lọ. Ông Rudd viết: “Vấn đề này ngày càng trở nên lớn hơn dưới thời Tập Cận Bình, khi những lời kêu gọi dân tộc chủ nghĩa đã chuyển từ vị trí bên lề sang vị trí trung tâm của bộ máy tuyên truyền Trung Quốc trên toàn diện.”

Và những phản ứng ngược trên các trang mạng xã hội Trung Quốc trong tuần qua là một ví dụ.

Hầu hết người dân Trung Quốc không chú ý nhiều đến chuyến công du của bà Pelosi cho đến trưa hôm thứ Hai 1/8, sau khi một loạt các tuyên bố hùng hồn chính thức và bán chính thức khiến nhiều người tin rằng Trung Quốc có thể thực hiện một số hành động cứng rắn, có thể là quân sự, để ngăn chặn chuyến viếng thăm.

Nhưng rồi chẳng có chuyện gì xảy ra như người ta chờ đợi. Và điều này đã khiến cho một giới chức Ðài Loan là ông Ðồ Tỉnh Triết (Twu Shiing-jer), từng là Bộ trưởng Y tế và cựu thị trưởng thành phố Gia Nghĩa (Chiayi), đã phải cười nhạo trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Epoch Times. Ông Ðồ nói: “Sự việc này cho thấy Trung Quốc chỉ là con cọp giấy. Tất cả những gì họ có thể làm là nói thật to tiếng, và chẳng dám có hành động gì đối với Hoa Kỳ.” Và những lời đe doạ trả đũa cho chuyến viếng thăm chỉ là “hành vi của một tên côn đồ nhóc con.”

Tuy nhiên, bên cạnh đó, ông Ðồ cũng đưa ra một nhận định nghiêm túc rằng: “Trên thực tế, Trung Quốc đang cố thể hiện ở ngoài mặt thì mạnh mẽ trong khi phần cốt lõi của họ thì rỗng tuếch. Ðó là vì họ đang gặp tình trạng khánh tận đến quá nhanh. Ðiều tôi đang đề cập đến là tình trạng khánh tận về chính trị và khánh tận về kinh tế.”

Dân Đài Loan chào đón bà Pelosi – nguồn PBS.org

VH