Cho tới thời điểm này chúng ta đã đi hết nửa đường của một năm bầu cử lớn nhất trong lịch sử nhân loại với kết quả có thể nói là có nhiều điều bất ngờ xảy ra và một lần nữa nhắc nhở các chính trị gia là đừng đánh giá thấp lá phiếu của cử tri là những người dân bình thường phải lo toan cho cuộc sống của chính họ.

Foreign Policy
Nhìn lại các cuộc bầu cử diễn ra trong tuần qua với sự tham gia của các quốc gia với khoảng 1.1 tỷ cử tri, tương đương khoảng một nửa tổng số cử tri dự kiến sẽ đi tới các phòng phiếu trên toàn thế giới trong năm nay. Từ Mexico đến Ấn Độ và Nam Phi, lá phiếu cử tri đã đưa tới những kết quả đi ngược lại với những dự đoán trước đó, khiến thị trường tài chính rung chuyển sau khi kết quả cho thấy có những chiến thắng bầu cử tưởng là áp đảo nhưng chỉ với số phiếu sít sao – và ngược lại – và ưu tiên hàng đầu trong quyết định bỏ phiếu của cử tri là triển vọng kinh tế đối với cuộc sống của chính họ trong lúc lãi suất tăng cao và tình trạng lạm phát kéo dài.
Kết quả những cuộc bầu cử trên báo trước phần nào về các cuộc bầu cử quan trọng sắp tới tại Hoa Kỳ và Châu Âu, hoặc cũng có thể xem như một lời nhắc nhở cho chúng ta rằng những dự đoán về kết quả bầu cử cũng chỉ là những dự đoán.
Nhìn lại các cuộc bỏ phiếu trong suốt tuần qua cho thấy một thông điệp chung là sự bất mãn của cử tri đối với tình trạng lạm phát, thất nghiệp và tham nhũng. Những đảng nào trong lúc tranh cử đưa ra mục tiêu để giải quyết những mối quan ngại của cử tri gặt hái được kết quả tốt hơn. Những chính trị gia phản ứng chậm đối với những mối quan ngại trên đều gặp thất bại.
Kết quả bầu cử tuần qua là bài học thường hay bị bỏ quên trong cơn sốt của các cuộc bầu cử: Chính trị là điều không thể đoán trước, các cuộc thăm dò dư luận và bên ngoài phòng phiếu có nhiều khả năng bị sai và các lá phiếu thường mang lại những bất ngờ. Và, quan trọng hơn nữa đối với những ứng cử viên đang vận động trong các cuộc bầu cử lớn sắp diễn ra, ở Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và nhiều nơi khác, đó là cảm nhận của cử tri về tình trạng tài chính của gia đình họ vẫn là vấn đề quan trọng.
Tại Mexico và Nam Phi
Tại Mexico, ông López Obrador đã tạo dựng được tỷ lệ ủng hộ cao bằng cách giúp cho người dân vượt qua những khó khăn trong cuộc sống do hậu quả của trận đại dịch. Các chính sách như tăng gấp đôi mức lương tối thiểu trong 6 năm qua và phân phát tiền cho người dân thuộc đủ mọi thành phần, từ người già đến sinh viên, đã phần nào giúp cho nhiều người trong việc đối phó với làn sóng lạm phát tăng cao khiến cho nhiều quốc gia trên thế giới phải khốn đốn trong mấy năm gần đây, mang lại lợi thế cho bà Claudia Sheinbaum, người kế nhiệm được ông chọn, trở thành nữ tổng thống đầu tiên của quốc gia này.
Trong khi các cuộc thăm dò trước đó đưa ra dự đoán là đảng Đại hội Dân tộc Phi châu (ANC) sẽ không thể giữ được đa số ghế như thường lệ ở Nam Phi, nhưng số phiếu bầu bị sụt giảm quá nhiều của đảng này đã khiến ngay cả những người theo dõi sát các cuộc thăm dò cũng tỏ ra bối rối. Kết quả của cuộc bầu cử ở Nam Phi được nhiều người coi như là sự trừng phạt nặng đối với đảng ANC sau nhiều năm cầm quyền đưa đến nhiều vụ bê bối tham nhũng và các chính sách thất bại không thể cung cấp được việc làm, nhà ở và an ninh cho phần lớn cử tri.

Cử tri Ấn Độ đi bầu – Reuters
Tại Ấn Độ
Tuy nhiên, bất ngờ nhất là kết quả của cuộc bầu cử lớn và kéo dài lâu nhất của thế giới. Các cử tri Ấn Độ đã làm hỏng kế hoạch của ông Narendra Modi để bắt đầu nhiệm kỳ lãnh đạo thứ ba với đa số phiếu quá nhỏ, sẽ hạn chế các chương trình phúc lợi của chính phủ và cản trở khả năng của ông trong việc thúc đẩy một chương trình kinh tế nhằm nới lỏng luật lao động. Đảng Nhân dân Ấn Độ (BJP) của ông Modi đã cung cấp gạo miễn phí cho tất cả các gia đình kể từ trận đại dịch, nhưng phe đối lập đưa ra đề nghị tăng gấp đôi lương qua một chương trình phúc lợi bảo đảm số ngày làm việc ở các thôn làng và cam kết xóa nợ cho sinh viên.
Kế hoạch tranh cử của ông Modi là nhằm khơi động tinh thần chủ nghĩa dân tộc Ấn Độ bằng những luận điệu mang tính cách tôn giáo gây chia rẽ và tìm cách khống chế các nhân vật đối lập đã bị phản tác dụng. Trước cuộc bầu cử, Một số nhân vật và đảng phái đối lập đã phải đối mặt với các cuộc điều tra về thuế và tham nhũng. Một chính trị gia đối lập nổi tiếng đã mất một phần lớn thời gian của cuộc bầu cử kéo dài 6 tuần của Ấn Độ ở trong tù, được thả ra chỉ vài tuần để vận động tranh cử. Nhiều thành viên của đảng đối lập cho biết họ nghe cử tri nói rằng họ muốn thay đổi vì chính phủ đã trở nên quá “kiêu ngạo”.
Các cuộc thăm dò ý kiến bên ngoài phòng phiếu cho biết ông Modi sẽ giành chiến thắng áp đảo, nhưng kết quả lại khiến ông phải nhờ đến các đảng khác để thành lập liên minh.
Các cử tri cho biết thu nhập của họ đã không tăng trong suốt thập niên ông Modi nắm quyền, trong khi lạm phát đã khiến khả năng chi tiêu kém đi với đồng tiền họ kiếm được. Phe đối lập đã tận dụng thành công cảm nhận của cử tri rằng nền kinh tế Ấn Độ đang di chuyển theo hai hướng và tình trạng bất bình đẳng ngày càng tồi tệ hơn.
Cuộc bầu cử ở Ấn Độ cũng đã đưa ra cảnh báo cụ thể về tính không đáng tin cậy của các cuộc thăm dò, giống như trong cuộc trưng cầu dân ý về vụ Brexit ở Anh Quốc và cuộc bầu cử ở Hoa Kỳ năm 2016, không có chỉ dấu nào đúng với kết quả cuối cùng.
Các cuộc bầu cử sắp tới
Cuộc chạy đua giữa ông Donald Trump và Tổng thống Biden, tuy diễn ra trong bối cảnh cử tri lo ngại về các vấn đề như quyền phá thai và di dân, nhưng cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình hình kinh tế.
Theo một cuộc thăm dò gần đây của ABC News/Ipsos, người dân Mỹ tin tưởng ông Trump hơn ông Biden về việc điều hành kinh tế quốc gia và giải quyết lạm phát với tỷ lệ khác biệt là 14%.
Bên cạnh cuộc bầu cử ở Hoa Kỳ, một số cuộc bầu cử quan trọng khác cũng được chú ý đến.
Có tới 370 triệu cử tri tham gia các cuộc bầu cử trong khối Liên Âu (EU) trong các ngày 6-9 tháng 6, trong đó các đảng cánh hữu dự kiến sẽ giành được thêm phiếu bầu. Các chương trình nghị sự nghiêng về chủ nghĩa dân tộc sẽ phải đối mặt với những rào cản đáng kể ở Châu Âu bởi vì khối này là một nhóm gồm 27 quốc gia có chủ quyền chứ không phải một quốc gia liên bang như Hoa Kỳ. Để đạt được quyết định về hầu hết các vấn đề lớn, các chính phủ phải thỏa hiệp. Tuy nhiên, với áp lực chính trị trong nước khiến cho việc xây dựng một chương trình nghị sự cho toàn khối EU sẽ trở nên khó khăn.
Cuộc bầu cử ở Vương quốc Anh diễn ra vào ngày 4 tháng 7 tới đây, đảng Bảo thủ, cầm quyền trong 14 năm qua, được dự đoán sẽ thua với tỷ lệ rất lớn, do bị cử tri trừng phạt vì chi phí sinh hoạt tăng cao hơn, giống như nhiều nơi khác ở Châu Âu, ảnh hưởng bởi trận đại dịch và chiến tranh Ukraine, và phần khác là bởi quyết định rời khỏi khối EU của quốc gia này khiến cho tình hình kinh tế càng tồi tệ hơn.

Bà Claudia Sheinbaum thuộc cánh tả thắng lớn ở Mexico – AP
Và một số kết quả khác
Một số quốc gia khác cũng đã tổ chức bầu cử trong năm nay, đáng chú ý có Nam Dương, Nga, Đài Loan và Pakistan.
Cử tri Đài Loan bỏ phiếu cho ông Lại Thanh Đức, thuộc đảng Dân Tiến, đánh bại hai ứng cử viên đối lập có quan điểm thân Trung Quốc.
Trong khi cử tri Pakistan bỏ phiếu bầu cho các đảng liên minh của Thủ tướng Shehbaz Sharif vì không muốn trao quyền cho nhóm quân đội rất hùng mạnh và có nhiều ảnh hưởng.
VH