Cô Nguyễn Đài Thi là cựu Thanh Tra của Sở Thuế Hoa Kỳ (IRS) và cũng là cựu Thanh Tra của Bộ Ngân Khố (U.S. Treasury Inspector General). Cô có bằng IRS Enrolled Agent do Sở Thuế cấp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc cho Sở Thuế và Bộ Ngân Khố, cô Đài Thi đã từng kiểm toán (audit) thuế doanh nghiệp và cá nhân. Khi làm việc cho Bộ Tổng Thanh Tra Ngân Khố, cô cũng đã từng audit-Sở Thuế. Với kinh nghiệm đặc biệt này, chẳng những cô Đài Thi rất rành rẽ về luật thuế, mà còn hiểu tường tận về cơ cấu và nội bộ của cơ quan IRS. Cô thường xuyên chia sẻ các đề tài thuế vụ qua các đài radio và TV tại Dallas. Trẻ hân hạnh được cùng cô Đài Thi cộng tác để hướng dẫn đồng hương về luật thuế liên bang và giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Độc giả ở khắp nơi có thể gửi thư bưu điện hoặc email cho tòa soạn Trẻ, ghi chú “Mục Thuế Vụ”.
Email: bientap@trenews.net
Nhắn tin (text only) câu hỏi đến 469-328-3453
hoặc gởi thư về tòa soạn:
3202 N. Shiloh Rd., Garland, TX 75044
HỎI: Thưa chị Đài Thi, tôi là người khai thuế “không công” cho cả gia đình nhiều năm nay. Trong nhà tôi, kể cả những người làm business cũng nhờ tôi giúp. Họ không cần phải tính đường lắt léo thuế, vì họ rất tin tưởng cách làm việc của tôi. Tôi thẳng tính, cái gì nói được là được, không là không.
Nhưng mới đây, ông chú ruột – em của Ba tôi, nhờ tôi khai thuế. Chú bắt tôi phải khai trừ thuế cho con … chó của chú. Chú bảo, người Mỹ xem chó như thành viên trong gia đình. Chú cũng vậy, chú nuôi nó cực hơn nuôi con, rồi chú kể hàng lô lốc những chi phí cho con chó, gồm cả thực phẩm, thuốc men, cắt móng, cắt lông v.v. Chú bắt tôi khai claim thuế con chó là “independent” của chú, giống như claim một trẻ phụ thuộc. Tôi nói gì chú cũng không nghe. Chị có cách nào giải thích giúp tôi không, vì tôi rất quý mến chú và không muốn làm buồn lòng chú?
ĐÁP: Cảm ơn chị đã gửi một câu hỏi rất vui, đọc xong mà tôi cứ cười mãi. Thỉnh thoảng tôi cũng nhận được những câu hỏi rất tếu nhưng rất thực của độc giả, nhưng phải nói là câu hỏi của chị đạt đỉnh hạng nhất. Đề tài thuế khô khan khó hiểu, mà đôi khi nhận được những câu hỏi như thế này để thay đổi không khí thì thật là thú vị.
Ông chú của chị nói rất đúng là ở Mỹ họ xem chó mèo như thành viên trong gia đình. Thậm chí có người khi qua đời để lại tài sản cho chó mèo, nhưng vì chó mèo không có tên tuổi và giấy tờ cá nhân như con người cho nên tài sản phải được chuyển qua cho một người đại diện đứng ra chăm sóc và sau này lo chuyện hậu sự cho mấy chú chó mèo.
Cách giải quyết êm đẹp nhất và đúng nhất là chị giải thích cho chú hiểu là luật thuế không cho claim thú vật. Muốn claim trừ thuế một phụ thuộc thì phụ thuộc đó phải là “con người”, phải có tên họ ngày sanh trên giấy khai sanh hợp lệ do chính phủ cấp, phải có số SSN An Sinh Xã Hội hoặc số ITIN do Sở Thuế cấp, và phải có quốc tịch Mỹ hoặc thẻ xanh.
Khai thuế claim con chó không có tên họ, ngày sanh, SSN hoặc ITIN, thì không cách nào khai được. Khai bằng điện tín thì sẽ bị từ chối ngay. Mà gửi bằng thư bưu điện thì Sở Thuế cũng sẽ không chấp nhận.
Những nơi khai thuế có nhận thù lao thì Sở Thuế bắt buộc họ phải xác nhận “phụ thuộc” là con cháu hay người thân của khách hàng. Xác nhận bằng cách xem giấy khai sanh, thẻ SSN, hoặc một số giấy tờ chứng minh khác. Cho nên, ông chú đi khai thuế bất cứ ở đâu cũng sẽ không ai nhận vì con chó của chú không có các giấy tờ hợp lệ này.
Chị cũng có thể giải thích thêm với chú là Sở Thuế và cơ quan An Sinh Xã Hội chia sẻ thông tin dữ kiện (data) với nhau. Khai thuế mà dùng số SSN “ma” là Sở Thuế biết ngay vì hệ thống vi tính của An Sinh Xã Hội sẽ báo cho Sở Thuế liền.
Chú sẽ không có sự lựa chọn nào khác hơn và sẽ phải tin chị.
HỎI: Chào chị Đài Thi, em có việc làm nhưng trong mùa thuế em có nhận khai thuế để kiếm thêm thu nhập. Trong mùa thuế vừa rồi, em bị một câu chuyện “oan ức” mà một người khách làm em mất uy tín. Đó là người quen, thậm chí quen rất thân, đã khai thuế độc thân lâu năm. Nhưng năm vừa rồi, anh ấy bảo em phải khấu trừ chi phí “tìm vợ” ở Việt Nam. Anh ta cung cấp tất cả chi phí, vé máy bay, tiền ăn tiệc nhà hàng sang trọng, hóa đơn quà tặng, tiền mướn tắc xi, đi Grab, đi du lịch Nha Trang, Hạ Long v.v.
Em thấy không ổn nhưng để vừa lòng ảnh cho nên em đã khấu trừ thuế cho ảnh. Tất cả các khoản này bị IRS từ chối. Vì vậy hồ sơ thuế trễ nải do điều đình và giải thích tới lui. Cuối cùng thì họ phạt. Em nói gì ảnh cũng không xuôi, bây giờ còn đi bêu xấu rằng em không biết luật cũng nhận hồ sơ. Theo kinh nghiệm của chị, em phải làm sao để không mất lòng bạn bè và giữ được tín nhiệm cho mùa thuế năm tới.
ĐÁP: Úi chà, câu hỏi của em khá nhạy cảm. Chị sẽ trả lời thật lòng, và nếu câu trả lời của chị làm em không vui thì mong em hiểu rằng chị không có ý chỉ trích em, mà chỉ có thiện chí giúp em đương đầu với những khó khăn trong nghề.
Như em đã biết, khách hàng có nhiều loại. Nói chung thì không ai muốn đóng thuế nhiều cả, nhưng có những người khách thật dễ thương, họ tôn trọng luật pháp ở Mỹ, không muốn lươn lẹo giỡn mặt với Sở Thuế, chỉ muốn ăn ngon ngủ yên và đừng bao giờ bị Sở Thuế dòm ngó. Loại khách này thì thật lý tưởng cho những ai làm nghề khai thuế có lương tâm, vì cả hai bên đều hiểu trách nhiệm, hợp ý và hợp lý.
Nhưng cũng có những khách hàng rất vô tư, họ hoàn toàn tin tưởng và giao phó chuyện thuế má cho người khai thuế. Khai đúng hay sai họ không biết, miễn sao lấy tiền về nhiều hoặc đóng thuế ít là họ vui, hoặc thậm chí lệ phí khai thuế thấp là được. Có khi họ bị người khai thuế xúi khai man này nọ, nhưng họ tin rằng người đó khai “giỏi” cho nên biết nhiều mánh khóe. Đến khi họ hiểu ra là những mánh khóe đó đều là bất hợp lệ hoặc gian lận, thì họ lo sợ và muốn khai thuế lại, và đương nhiên là họ đi khai ở chỗ khác. Cái này gọi là tiền mất tật mang, vì khai lại thì vừa tốn tiền vừa bị Sở Thuế phạt. Nếu em có dịp giúp những khách hàng vô tư này chỉnh sửa lại hồ sơ thuế thì em nên giúp, để họ tránh bị rắc rối với Sở Thuế sau này.
Rồi cũng có những khách hàng đòi hỏi người khai thuế phải khai man hoặc khai gian cho họ, nếu không khai theo ý họ thì họ đi chỗ khác khai. Vì chìu khách, như trong trường hợp của em, em đã khai giúp họ khấu trừ thuế những khoản mà em thấy không đúng hoặc không ổn, để rồi hậu quả tai hại hơn nhiều. Đa số những người khách này họ nghĩ rằng người khai thuế chịu trách nhiệm. Họ không biết rằng họ là người hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Sở Thuế. Sở Thuế phạt họ chứ đâu có phạt người khai thuế (người khai thuế cũng có thể bị phạt nhưng phạt vì lý do khác, và đây là một đề tài riêng biệt mà sau này chị sẽ giải thích khi có dịp).
Đối với những khách hàng đòi hỏi khai man hoặc khai gian, thông thường chị có hai cách để giải quyết. Sau khi giải thích luật thuế cho họ hiểu, một là họ để chị khai đúng luật, hai là chị để họ đi tìm người khai khác. Tìm người khai thuế chuyên nghiệp và có lương tâm thì khó chứ tìm người khai man thì không khó đâu. Em hãy chọn cái “style” và uy tín riêng cho em, chứ đừng vì chìu khách mà làm trái lương tâm. Lời đồn truyền miệng nhanh lắm em ạ.
Trong trường hợp anh bạn khách của em, chị đoán là anh ta làm kinh doanh, hoặc nghề tự do lãnh mẫu 1099. Vì vậy anh ta yêu cầu em khấu trừ thuế chi phí chuyến du lịch Việt Nam, chứ đi làm công nhân viên lãnh mẫu W-2 thì không cách gì trừ được.
Em hãy giải thích cho anh ta hiểu là chỉ được khấu trừ thuế nếu có liên quan đến kinh doanh. Chi phí cá nhân không liên quan đến kinh doanh thì không bao giờ trừ thuế được.
Nếu anh ta có kinh doanh ở Việt Nam và phải về bên ấy lo chuyện kinh doanh thì chỉ được trừ vé máy bay và ăn ở cho 7 ngày. Nếu sau 7 ngày lo chuyện kinh doanh xong và ở lại chơi thêm một thời gian, thì chỉ ở thêm được khoảng 2 ngày. Coi như là tổng cộng dưới 10 ngày. Nếu ở lâu hơn nữa thì cả một chuyến đi không còn được xem là thương mại nữa, mà được coi là du lịch cá nhân, mà du lịch cá nhân thì không được trừ thuế cho cả chuyến đi, cho dù anh ta có hóa đơn đầy đủ. Chị nói thật nhé, Sở Thuế hay dòm ngó mấy khoản khấu trừ thuế chi phí du lịch lắm, nhất là du lịch nước ngoài. Khấu trừ càng nhiều thì càng dễ bị kiểm toán thuế.
Chị đoán là Sở Thuế đã cho rằng đây là chuyến đi du lịch cá nhân và họ hoàn toàn không cho trừ thuế gì cả. Thôi thì coi như là anh ta phải trả lại số tiền thuế mà đáng lý ra anh ta đã phải trả trước đây nếu đừng khai man, cộng thêm tiền phạt và lãi suất.
NĐT
