Ít ai biết rằng tên gọi “jeans” – thứ trang phục quen thuộc mà hầu như ai cũng có ít nhất một chiếc – thực ra bắt nguồn từ một câu chuyện lịch sử kéo dài hàng thế kỷ, gắn liền với thương mại, ngôn ngữ và văn hóa châu Âu.
Từ “jeans” xuất phát từ tiếng Pháp jeane – là cách họ gọi thành phố cảng Genoa ở Ý. Vào thế kỷ 16-17, Genoa nổi tiếng với loại vải bền và rẻ, được dùng may quần áo của thủy thủ và công nhân bốc vác. Lúc ấy, “jeans” không chỉ quần áo như ngày nay, mà là tên của chính loại vải được xuất cảng đi khắp châu Âu. Cùng thời gian đó, tại Nimes (Pháp), thợ dệt tạo ra một loại vải tương tự nhưng chắc hơn, gọi là serge de Nimes – sau rút gọn thành “denim”. Dần dần, denim trở thành chất liệu chính cho quần lao động nhờ độ bền cao, nhưng cái tên “jeans” vẫn được giữ lại từ thói quen cũ.
Bước ngoặt lớn đến vào giữa thế kỷ 19, trong thời kỳ California Gold Rush. Levi Strauss – một người nhập cư gốc Bavaria – cùng thợ may Jacob Davis đã kết hợp vải denim với đinh tán đồng, tạo ra loại quần làm việc bền bỉ vượt trội. Họ ghi danh bằng sáng chế năm 1873, chính thức khai sinh chiếc quần “blue jeans” đầu tiên trong lịch sử.
Vì sao jeans có màu xanh đặc thù? Câu trả lời nằm ở thuốc nhuộm chàm (indigo). Loại thuốc này rẻ, dễ sản xuất, giúp che vết dơ và đặc biệt, càng mặc càng phai màu đẹp – điều vô tình biến nó thành yếu tố thẩm mỹ được yêu thích suốt nhiều thập niên.
Ban đầu chỉ dành cho tầng lớp lao động, quần jeans dần dần vượt ra khỏi phạm vi xưởng thợ. Đến thập niên 1950, nhờ các ngôi sao Hollywood như James Dean hay Marlon Brando, jeans trở thành biểu tượng của tuổi trẻ nổi loạn và tự do. Sang thập niên 1960-1970, jeans bước vào thời kỳ vàng son – được sinh viên, nhạc sĩ và giới trẻ toàn cầu yêu thích, vượt qua mọi ranh giới về giai cấp, giới tính và văn hóa.
Ngày nay, jeans đã trở thành món đồ cơ bản trong tủ quần áo toàn cầu – từ các hãng xa xỉ đến thời trang bình dân đều sản xuất đủ kiểu dáng: bó sát, suông, baggy, rách, cạp cao hay cạp thấp. Dù thay đổi về phong cách, chúng vẫn giữ ba đặc điểm cốt lõi: bền chắc, thoải mái và linh hoạt.
Đặc biệt, ngành sản xuất jeans hiện đang hướng đến phát triển bền vững, với các kỹ thuật tiết kiệm nước, tái chế sợi vải và sử dụng thuốc nhuộm thân thiện môi trường.
Hành trình của chiếc quần jeans cho thấy cách một vật dụng giản dị có thể phản chiếu tiến trình phát triển của ngôn ngữ, thương mại và văn hóa nhân loại. Từ bến cảng Genoa xa xưa đến sàn diễn thời trang hiện đại, jeans không chỉ là trang phục – mà là biểu tượng của sự kết nối, tự do và sáng tạo xuyên qua nhiều thế kỷ.
