Nếu từng đi máy bay, chắc bạn đã thấy mã phi trường (airport codes) gồm 3 chữ cái trên vé, nhãn hành lý, bảng khởi hành và nơi đến. Mã như BOS hay LAX, thì dễ nhận ra ngay, nhưng mã như HPN lại giống như câu đố bí ẩn.
Một chút lịch sử
Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (International Air Transport Association – IATA) trụ sở tại Montreal, là tổ chức đại diện cho hàng trăm hãng hàng không, thì vào những năm 1930, các hãng hàng không bắt đầu sử dụng mã phi trường 2 chữ cái, thường dựa trên định danh của Cơ quan Dự báo Thời tiết Quốc gia Mỹ. Nhưng đến cuối thập niên 1940, hàng không phát triển mạnh đến mức số lượng phi trường vượt quá số mã 2 chữ cái có thể có là 676 mã. Do đó, hệ thống buộc phải mở rộng sang mã 3 chữ cái, để tạo ra tới 17,576 tổ hợp khác nhau, và hệ thống này vẫn là tiêu chuẩn cho đến nay.
Năm 1947, mã của Phi trường Quốc tế Los Angeles chuyển từ LA thành LAX (chữ X thêm vào là một ký hiệu phổ biến dùng để điền chỗ trống). Đến thập niên 1960, các hãng hàng không đã yêu cầu IATA chịu trách nhiệm tiêu chuẩn hóa các mã phi trường để bảo đảm tính nhất quán kể từ đó đến nay.
Quy tắc cấp mã phi trường
Khi nộp đơn xin mã IATA, các quan chức hàng không thường đề xuất một tổ hợp 3 chữ cái phản ảnh rõ nhất vị trí của phi trường (như DEN cho Denver). Họ phải kiểm tra trong danh mục mã chính để chắc là mã họ yêu cầu chưa từng sử dụng, lý tưởng là bắt đầu bằng chữ cái đầu của địa điểm, và nộp thêm một mã dự phòng.
Khó thay đổi mã
Sàigòn mất tên, nhưng mã SGN vẫn tồn tại. Theo quyết định của IATA, các mã định danh địa điểm được cấp vĩnh viễn, trừ vài trường hợp ngoại lệ – ví dụ, khi cần thay đổi để bảo đảm an toàn hàng không. Chẳng hạn, hai phi trường có mã giống nhau trong cùng một khu vực có thể gây nhầm lẫn và lỗi điều hướng (navigational errors).
Tuy vậy, việc thay đổi đã xảy ra trong một vài trường hợp hiếm hoi. Phi trường Idlewild của Thành phố New York từng sử dụng mã IDL, nhưng sau khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát, phi trường được đổi tên để vinh danh ông. Cần rất nhiều áp lực chính trị để Cơ quan Hàng không Liên bang (FAA) nới lỏng quy tắc không thay đổi mã và chấp thuận mã JFK, nhưng cuối cùng đã được phê duyệt. Mã IDL sau đó được dùng cho phi trường ở Indianola, Mississippi.
Một số mã phi trường khó đoán
Không phải mã nào cũng dễ đoán như BOS cho Boston. Phi trường Quốc tế Orlando ở Florida lại có mã MCO – là viết tắt của căn cứ không quân McCoy trước đây. Phi trường Hạt Westchester gần White Plains, New York có mã là HPN, được cho là viết tắt của các thị trấn lân cận: Harrison, Purchase và North Castle.
Một số mã phi trường gây cười
Với hàng ngàn tổ hợp 3 chữ cái đang được sử dụng, việc xuất hiện những mã có nghĩa hài hước thường xảy ra:
– Phi trường Derby Field gần Lovelock, Nevada có mã là LOL.
– Phi trường Sioux Gateway ở Sioux City, Iowa? Đó là SUX.
– Phi trường Omega ở Namibia có mã khá vui là OMG.
– BUM thuộc về Phi trường Butler Memorial ở Missouri.
– Và POO là của phi trường Pocos de Caldas ở Brazil.
