Những đồng Euro thông dụng. nguồn: Freepik
Đồng tiền chung của Liên minh
Âu Châu
Có thể xem đồng Euro (€) là một trong những đồng tiền non trẻ nhất của hệ thống tiền tệ thế giới hiện nay. Là hậu thân của đồng ECU, đồng Euro được chính thức sử dụng từ ngày 01.01.1999 với hối suất 1.18 đô-la Mỹ, 133 yên Nhật và 0.71 bảng Anh. Trừ vài trường hợp ngoại lệ, tất cả các nước trong Liên minh Âu Châu (được gọi tắt là Liên Âu), khi hội đủ các điều kiện được quy định, sẽ thay thế đồng tiền của nước mình (quan Pháp, lia Ý, Đức mã…) bằng đồng Euro. Ngoài 4 «tiểu quốc» Andorre, Monaco, San Marino và Vatican nằm ngoài Liên Âu nhưng được phép dùng Euro, hiện đã có 20 / 27 thành viên của Liên Âu lưu hành đồng tiền này, sớm nhất là 11 nước Đức, Áo, Bỉ, Tây Ban Nha, Pháp, Phần Lan, Ái Nhĩ Lan, Ý, Lục Xâm Bảo, Hoà Lan và Bồ Đào Nha vào đúng đầu năm 1999, và mới đây nhất, là Croatie, ngày 01.01.2023. Nhiều nước Phi Châu cũng dùng đồng Euro song song với đồng tiền riêng của nước mình. Hiện nay, trong vấn đề giao dịch tiền tệ, Euro đứng thứ nhì, trước đồng nhân dân tệ của Trung Quốc và sau đồng đô-la của Mỹ. Cho đến đầu năm 2022, có đến 1,575,603,961,120€ đã được phát hành, trao đổi, tồn trữ trên khắp thế giới.
Mẫu mã tiền giấy
Tiền giấy Euro có 7 mẫu được phát hành trong đợt đầu, năm 2002: 5€ (xám), 10€ (đỏ), 20€ (xanh dương), 50€ (cam), 100€ (xanh lục), 200€ (vàng nghệ) và 500€ (tím), với kích thước lớn dần theo mệnh giá. Trong đợt phát hành sau, từ 2013 đến 2019, các mẫu cũ được thay thế dần, nhưng kích thước, màu sắc và cách trình bày gần như không thay đổi, nên người tiêu dùng, nếu không để ý, sẽ không biết mình đang dùng tiền giấy mẫu cũ hay mới. Tuy nhiên, trong đợt phát hành thứ nhì này, tờ 500€ không được in lại nữa. Theo thông tin của Ngân hàng trung ương Âu Châu, từ 2024 trở đi, có thể sẽ có một đợt phát hành tiền giấy Euro với mẫu mã mới. Nhìn vào các tờ tiền Euro, đặc điểm chung thấy được ngay là mặt trước in hình đủ loại cửa, cổng, vòm và mặt sau là các mô hình cầu, từ cổ xưa đến hiện đại, ý nhắc đến sự thông thương, nối kết, rộng mở giữa các quốc gia cùng một lục địa. Tuy vậy, nhưng không ai lại có thể đoan chắc rằng cổng đó, cầu đó nằm trên đất nước nào của khối Liên Âu được cả!
Mẫu mã tiền đồng
Tiền đồng Euro có 8 mẫu: 1, 2, 5 xu (cent) màu đồng đỏ, 10, 20, 50 xu màu đồng vàng, 1€ màu bạc viền vàng, 2€ vàng viền bạc. Mặt trước của tiền đồng có ghi mệnh giá với các hình khắc mang ý nghĩa «Châu Âu trên thế giới, liên kết đa quốc gia, không biên giới», giống hệt nhau cho tất cả các nước đúc và dùng Euro. Trái lại, mặt sau của các đồng tiền Euro vô cùng đa dạng: mỗi nước dùng biểu tượng riêng cho 8 mẫu và ghi rõ năm đúc tiền. Như vậy, người tiêu dùng nhìn vào kích thước, màu sắc, mệnh giá để biết được giá trị của đồng tiền, còn người sưu tầm lại dễ dàng phân biệt được đồng tiền Euro đúc tại Pháp hay Ý, vào năm nào. Tiền đồng Euro mỗi nước, đôi khi cũng có đặc điểm riêng, chẳng hạn Đức có 5 xưởng đúc tiền, mỗi xưởng dùng một ký tự la-tinh (A, D, F, G, J) để phân biệt tiền mình đúc với các xưởng khác. Ở Vatican, Tây Ban Nha, Hoà Lan, Bỉ, Lục Xâm Bảo, Monaco, khi có vị giáo hoàng hay vua mới lên ngôi, chân dung hay bán diện của vị này sẽ xuất hiện trong loạt tiền đồng mới. Chính vì thế, mà đồng 1 xu Euro của Monaco đúc năm 2001 (chưa đến 350,000 đồng 1 xu đúc đợt này) đang được rao bán trên eBay với giá 50€, gấp 5,000 lần so với mệnh giá chính thức! Ngoài ra, mỗi nước còn đúc những đồng «2€ kỷ niệm» (2 mẫu/năm/nước) có số lượng phát hành ít ỏi, với hình chạm khác biệt so với mặt sau đồng 2€ của série bình thường: Tây Ban Nha và Đức có loạt tiền «công trình kiến trúc», Ý, San Marino và Pháp có loạt tiền «danh nhân»… Đây là những đồng tiền được người sưu tầm yêu thích vì vẻ đẹp cũng như sự hiếm quý của chúng.
Euro Coins. nguồn: language-resources.co.uk/products/euro-coins
Đồng Euro đặc biệt
Ngoài các loại tiền giấy và tiền đồng Euro nêu trên, đang được lưu hành và sử dụng rộng rãi với mệnh giá ghi trên mặt, còn có những đồng Euro đặc biệt, với mẫu mã khác lạ, chỉ lưu hành hạn hẹp trong chính nước phát hành, và thường chỉ được trao đổi, mua bán giữa những người sưu tầm với nhau mà thôi. Áo có đồng 3€, Đức có đồng 25€, Bồ Đào Nha có đồng 1.5€ và 2.5€… Từ lâu, Pháp đã đúc các série 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 500€, 1,000€, 10,000€ bằng bạc hay vàng, với giá bán từ xưởng đúc tiền tương đương hoặc vượt trội hẳn so với mệnh giá ghi trên đồng tiền, tuỳ vào chất liệu và sự pha trộn kim loại khi chế tạo. Thí dụ, các bộ tiền bằng bạc «Vùng, miền», «Astérix», «Schtroumpfs», «Mickey», «Hoàng tử bé», «Harry Potter»… với mệnh giá 10€ được bán với giá 10€ cho đồng trơn, 12€ cho đồng có in thêm màu, hoặc đồng tiền vàng 10,000€ «Napoléon Đại đế» chỉ bán với giá … 10,500€. Trong khi đó, đồng tiền vàng 100€ «Lucky Lucke» được xuất xưởng với giá chính thức 1,465€, hay đồng 10€ hình chiếc nơ bằng bạc được cửa hàng Monnaie de Paris đề giá 95€. Để chuẩn bị cho Thế vận hội mùa hè sắp được tổ chức tại Paris, xưởng đúc tiền của Pháp vừa giới thiệu một loạt các đồng ¼€, bán với giá 7€.
Sự xuất hiện của đồng Euro từ cuối thế kỷ XX, vừa đồng nhất, tiện dụng cho hơn 400 triệu dân Âu Châu, vừa đa dạng, muôn hình vạn trạng cho người sưu tầm, chắc chắn sẽ tiếp tục tạo được nhiều điều thú vị trong tương lai sắp đến.
CN
Thiais 01.2024
Tài liệu tham khảo:
https://fr.wikipedia.org/wiki/Euro
https://fr.wikipedia.org/wiki/Pi%C3%A8ces_en_euro_destin%C3%A9es_%C3%A0_la_circulation
https://www.monnaiedeparis.fr/fr
