Trong khi cuộc xung đột ở dải Gaza bắt đầu bước sang tháng thứ ba, các lực lượng quân đội Israel cũng đang dồn sức tấn công vào nửa phía nam của dải đất ven biển này. Trong đó có thành phố Khan Younis, được xem là mục tiêu quan trọng nhất đối với quân đội Israel – về mặt chiến lược và cũng là thành phố biểu tượng. Thị trấn cổ này được thành lập từ nhiều thế kỷ trước được cho là nơi ẩn náu của thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar và là thành trì quân sự quan trọng còn lại của nhóm chiến binh.
Khan Younis, vào lúc bình thường có dân số khoảng 400,000, nay đã tăng gần gấp đôi kể từ khi dân chúng chạy loạn trốn ra khỏi thành phố Gaza nằm ở khu vực phía bắc, nơi hầu như bị san bằng bởi những cuộc đánh bom của Israel. Điều đó khiến nơi đây trở thành một chiến trường nguy hiểm trong khi quân đội Israel đụng độ với phiến quân Hamas giữa những khu dân cư đông đúc.
Giành được quyền kiểm soát thành phố lớn nhất của khu vực phía nam của dải Gaza sẽ cho phép quân đội Israel bao vây các tay súng còn lại của Hamas và loại bỏ quyền lực của tổ chức dân quân này ra khỏi dải Gaza.
Israel sẽ phải quyết định xem có nên tiếp tục tiến hành loại chiến tranh quy ước chống lại lực lượng Hamas còn lại bằng các cuộc không kích, tấn công trên bộ và pháo binh – là chiến thuật đã làm suy yếu sức chiến đấu của phiến quân nhưng cũng gây thương vong khá cao cho thường dân. Hoặc Israel cũng có thể bắt đầu chuyển sang các hoạt động giới hạn của các lực lượng đặc biệt nhằm nhắm vào các ổ hoạt động còn lại của Hamas, là chiến thuật có thể kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm và sẽ nhận được sự ủng hộ của Hoa Kỳ nhưng đồng thời cũng đòi hỏi sự hiện diện lâu dài của quân đội và có thể bị chỉ trích là có âm mưu chiếm đóng.
Áp lực từ phía Hoa Kỳ
Theo các giới chức Hoa Kỳ am hiểu về các cuộc thảo luận giữa Hoa Kỳ và Israel cho biết, trong chuyến công du tới Trung Đông vào cuối tháng 11, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã nói với các giới chức trong nội các chiến tranh của Israel rằng chính quyền Biden tin rằng cuộc xung đột sẽ kết thúc sau vài tuần chứ không phải vài tháng. Cũng theo các giới chức này cho biết, phía Israel không đưa ra một bảo đảm nào nhưng bày tỏ sự quan tâm đến việc tình hình trong khu vực trở lại bình thường càng sớm càng tốt, đặc biệt là để tránh cho Israel không bị ảnh hưởng xấu về mặt kinh tế.
Trong thời gian gần đây, Hoa Kỳ và Israel cũng đã có những quan điểm khác nhau về mục tiêu chiến tranh, trong đó Hoa Kỳ tập trung vào việc chấm dứt việc cầm quyền của Hamas tại dải Gaza, trong khi một số giới chức Israel, trong đó có Thủ tướng Benjamin Netanyahu, nói đến quyết tâm tiêu diệt hoàn toàn nhóm chiến binh này – là điều mà Washington coi là không khả thi.
Cũng trong chuyến công du vừa qua, Ngoại trưởng Blinken cho biết ông đã trực tiếp nói với các giới chức Israel rằng số thường dân thiệt mạng cao do cuộc tấn công của Israel vào khu vực phía bắc Gaza không nên được lặp lại ở phía nam. Hoa Kỳ hy vọng chiến dịch gây áp lực của họ sẽ thuyết phục phía Israel coi việc hạn chế thương vong cho thường dân là một điều kiện bắt buộc để còn tiếp tục nhận được sự ủng hộ từ phía Mỹ. Các giới chức Hoa Kỳ chỉ ra rằng lúc đầu ông Netanyahu đã tỏ ra nhất định không chấp nhận việc cho phép đưa đồ cứu trợ vào dải Gaza, nhưng rồi cuối cùng ông đã cho phép.
Thách đố từ phía Hamas
Theo lời các giới chức dân sự tại dải Gaza do Hamas kiểm soát cho biết cho tới tuần lễ vừa qua đã có hơn 16,000 người bị thiệt mạng, trong đó phần lớn là phụ nữ và trẻ em. Tuy nhiên, phía Israel nói rằng con số trên bao gồm luôn cả các chiến binh và một số chỉ huy tại chiến trường, có thể lên đến khoảng 5,000 người đã bị tiêu diệt trong các cuộc tấn công của Israel vào khu vực thành phố Gaza và một số nơi khác. Số phận tương tự cũng có thể sẽ xảy ra tại Khan Younis. Tuy nhiên, các thủ lĩnh hàng đầu của Hamas hiện vẫn đang ẩn náu trong một mạng lưới đường hầm rộng khắp, cùng với hàng nghìn chiến binh còn sống sót.
Quân đội Israel cho biết họ đã tìm thấy hơn 800 lối vào đường hầm ở phía bắc Gaza và đã cho phá huỷ hầu hết. Nhưng nhiều đường hầm sâu hơn được cho là vẫn còn nguyên vẹn nên Israel đang xem xét đến các biện pháp quyết liệt hơn, chẳng hạn như cho ngập những đường hầm này bằng nước biển.
Trong khi đó, Hamas vẫn duy trì được khả năng phóng hoả tiễn nhắm vào các thành phố của Israel ở xa như Tel Aviv, cách đó hơn 70 cây số. Mặc dù các loạt phóng hoả tiễn gần đây có mức độ nhỏ hơn so với giai đoạn đầu của cuộc chiến, nhưng thực tế là phía Hamas vẫn còn tiếp tục chống cự sau nhiều tháng bị Israel tấn công dữ dội cho thấy thử thách mà quân đội Israel sẽ phải đối mặt sẽ còn khó khăn như thế nào trong việc tiêu diệt Hamas như một mối đe dọa quân sự. Có thể nói Israel đang phải chạy đua với thời gian.
Áp lực trong nước
Trước công chúng, các nhà lãnh đạo Israel nhấn mạnh rằng không có giới hạn thời gian cho các hoạt động quân sự. Tuy nhiên, ở trong hậu trường, các giới chức cấp cao của Israel thừa nhận rằng cuộc tấn công vào Khan Younis có thể là cuộc tấn công lớn cuối cùng của cuộc chiến và mở đầu cho giai đoạn tiếp theo, khi lực lượng quân đội Israel sẽ cho tiến hành các cuộc tấn công nhỏ hơn, ngắn hơn.
Trong nỗ lực để giảm thiểu tỷ lệ thương vong của thường dân, quân đội Israel cố gắng đưa ra một số kế hoạch vi mô trong việc di chuyển cư dân Gaza tới những nơi an toàn hơn. Trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, Israel chỉ làm một việc đơn giản là ra lệnh cho họ rời khỏi khu vực phía bắc Gaza, buộc khoảng 1.2 triệu người phải di chuyển ra khỏi thành phố Gaza và các thị trấn xung quanh. Sau đó, Israel ban hành một bản đồ chia Gaza ra thành 623 khu vực nhỏ. Họ gửi tin nhắn và thả truyền đơn cho người dân tại dải Gaza biết nơi nào nên rời đi và nơi nào an toàn.
Các tổ chức cứu trợ cho biết kế hoạch nói trên là không thực tế và không hiệu quả trong bối cảnh tình hình hỗn loạn ở dải Gaza. Để di chuyển đến nơi an toàn, những người dân Palestine chắc chắn sẽ khó thoát khỏi đường tên mũi đạn của những cuộc bắn phá của Israel hoặc nỗ lực chống trả của Hamas. Ngay cả khi thường dân tuân theo các hướng dẫn của Israel, họ sẽ phải tập trung vào một khu vực bị thu hẹp cùng với hàng nghìn chiến binh Hamas, là những người chắc chắn sẽ tìm cách trà trộn đi theo họ. Hơn nữa, Israel vẫn chưa đưa ra một kế hoạch nhân đạo toàn diện cho những khu vực được cho là an toàn này. Trong thời gian ngừng bắn, Israel đã đồng ý cho phép từ 200 đến 300 xe tải cứu trợ mỗi ngày, mặc dù trung bình chỉ có khoảng 170 xe qua được biên giới từ phía Ai Cập và kể từ đó con số này đã giảm xuống chỉ còn khoảng 100 xe mỗi ngày.
Quân đội Israel nhận thức được rằng họ đang phải hoạt động dưới nhiều kỳ vọng và đòi hỏi khác nhau từ nhiều phía khó có thể dung hòa được. Các chính trị gia Israel và hầu hết người dân trong nước muốn tiêu diệt Hamas, trong khi kỳ vọng từ gia đình các con tin thì mong muốn người thân của họ được trở về nhà an toàn, và riêng các đồng minh quốc tế của Israel thì muốn có ít thương vong hơn cho người dân Palestine và chấm dứt cuộc chiến. Nếu Hoa Kỳ lớn tiếng kêu gọi phải chấm dứt các cuộc giao tranh nhanh hơn, áp lực chắc chắn sẽ gia tăng.
Thử thách mà quân đội Israel đang phải đối mặt sẽ chỉ ngày càng khó khăn hơn. Nhưng để đạt được mục tiêu đưa ra từ ban đầu là tiêu diệt Hamas, trước mắt họ phải kiểm soát được thành phố Khan Younis, thành trì cuối cùng của Hamas.
VH
