Tình hình dầu sôi lửa bỏng ở chiến trường Ukraine đã tạo ra một nhà lãnh đạo kiên cường, dũng cảm: ông Volodymyr Zelensky (Tổng Thống của Ukraine), người tốt nghiệp đại học luật nhưng chưa từng hành nghề luật mà cũng chẳng hề có kinh nghiệm chính trường nào trước khi ông được đắc cử vào năm 2019 với số phiếu cao kỷ lục 73% trong lịch sử bầu cử của Ukraine.
Nhưng không thể phủ nhận tài viết lách thiên bẩm của vợ ông, người đã và đang đóng góp rất lớn vào chiến dịch thu phục lòng dân và đồng minh trong cuộc chiến chống Nga, một cường quốc quân sự.
Tổng thống Zelensky – Ukraine
Trước khi trở thành tổng thống, ông Zelensky từng là diễn viên hài rất thành công. Vợ ông là một trong những nhà biên soạn kịch bản cho những phim và kịch hài mà công ty giải trí của hai vợ chồng ông sản xuất.
Ông Zelensky nổi tiếng với vai thầy giáo dạy Sử ở một trường trung học trong bộ phim hài nhiều tập mang tên “Servant of the People” (tạm dịch: Nô Lệ Của Nhân Dân.) Nhân vật này, trong kịch bản, bất ngờ được đắc cử tổng thống sau khi một đoạn video ngắn ghi lại việc ông ta chỉ trích thẳng thắn chính phủ đương thời được phổ biến rộng rãi trên mạng xã hội.
Nào ngờ đâu, nhân ảnh trong nghệ thuật lại trở thành hiện thực. Ðầu năm 2018, một đảng mới được thành lập chính thức với tên “Servant of the People”. Ðây cũng là đảng tiến cử ông Zelensky ra ứng cử tổng thống. Ngạc nhiên thay, ông Zelensky cũng được đắc cử y như nhân vật trong phim hài ông từng đóng vai. Và “Ze”, vợ ông là mảnh ghép hoàn hảo cho ông, tiếp tục viết những kịch bản thành công cho chồng mình và cho đất nước.
Thông tin về bà “Ze” rất giới hạn. Những bài viết hoặc phỏng vấn của giới truyền thông thế giới chỉ tập trung vào mối quan hệ của hai vợ chồng bà và hoạt động của bà sau khi hai người bắt đầu hẹn hò, đặc biệt là sau khi ông Zelensky đắc cử. Có lẽ, gốc gác gia đình bà “Ze” cũng khá “khiêm tốn”.
Theo tài liệu trên mạng, bà “Ze” ra đời vào ngày 6 tháng 2, năm 1978 ở thành phố Kryvyi Rih. Hầu như rất hiếm tin tức gì trên mạng nói về gia đình bà “Ze”, ngoại trừ tên của thân mẫu bà là Olha Kiyashko sinh năm 1953.
Năm 1995, khi ông và bà “Ze” gặp nhau, bà đang hẹn hò với một người bạn trai khác, nhưng người đàn ông Do Thái dáng người nhỏ thó tên Volodymyr Zelensky với gương mặt sáng ngời và trí thông minh tuyệt vời, cộng với tính hài hước đã hoàn toàn chinh phục trái tim bà. Hai người hẹn hò với nhau 8 năm trước khi họ chính thức kết hôn vào ngày 6 tháng 9, năm 2003.
Tổng thống Zelensky và phu nhân – Ukraine
Trước khi ra ứng cử tổng thống, hai vợ chồng ông Zelensky chỉ hoạt động nghệ thuật. Năm 1997, họ thành lập một công ty giải trí rất thành công mang tên Studio Kvartal-95, đây cũng là tên của một giao lộ nổi tiếng ngay tại trung tâm thành phố Kryvyi Rih, nơi cả hai vợ chồng ông bà sinh trưởng.
Khi ông Zelensky ra ứng cử, bà “Ze” không hào hứng vì tính bà rất khép kín. Trước đây, bà không hề dùng mạng xã hội và bà cũng không thích hình ảnh con cái, gia đình “bị” đưa lên mạng xã hội. Tuy nhiên, khi ông quyết định ra ứng cử, bà vẫn là người vợ hiền và đồng lòng sát cánh với chồng để vận động bầu cử.
Bà nhận ra sự hữu ích của việc dùng phương tiện đại chúng trong vai trò phu nhân của một lãnh đạo quốc gia để kêu gọi sự ủng hộ, đóng góp cho những vấn đề mang lại lợi ích chung, giúp dân tộc và đất nước Ukraine.
Chẳng hạn bà không sử dụng trang phục của những nhà thiết kế nổi tiếng trên thế giới mà chỉ dùng những nhà thiết kế thời trang của Ukraine trong những chuyến công du để quảng bá cho ngành công nghệ thiết kế và may mặc của Ukraine. Bà tổ chức những buổi hội thảo quốc tế kêu gọi bình đẳng, bình quyền giới tính. Bà cũng tổ chức những hoạt động quảng bá văn hóa và du lịch cho Ukraine. Ðặc biệt, với hai con dưới tuổi vị thành niên, bà góp phần thay đổi chính sách trong việc cung cấp thức ăn dinh dưỡng, lành mạnh ở trường học cho trẻ em Ukraine.
Sau khi Nga chính thức tấn công Ukraine, bà “Ze” không bỏ đi lánh nạn mà sát cánh với chồng để trấn an quân đội, cổ vũ tinh thần dân tộc, ý chí chiến đấu, và vận động hỗ trợ từ các nước trên thế giới. Hơn lúc nào hết, bà đóng góp không ít cho chồng bà ngay cả những lúc cam go, thử thách của thời cuộc.
Ban đầu ông Zelensky xuất hiện chỉn chu trong bộ veston sang trọng. Sau khi Nga tấn công, ông mặc trang phục màu rêu của quân đội trong những video đăng tải trên tài khoản mạng của chính phủ Ukraine. Với nét mặt nghiêm trọng, nhưng đầy khí khái bên cạnh những binh sĩ Ukraine, ông kêu gọi sự yểm trợ của thế giới chống lại thảm họa thống trị của Nga vì theo ông, Nga đang có âm mưu thâu tóm trở lại các nước Châu Âu đã giành độc lập, tách rời khỏi khối cộng hòa liên bang Nga trước đây chứ không chỉ riêng gì Ukraine.
Volodymyr Zelensky trong một show biểu diễn trên sân khấu. nguồn: imgur.com
Khi các nguyên thủ quốc gia ngỏ lời giúp ông và gia đình ông rời Ukraine lánh nạn, ông khẳng khái đáp lời: “Tôi cần vũ khí chứ không cần một chuyến xe tẩu thoát.”
Bên cạnh đó bà “Ze” tiếp sức cho chồng bằng cách dùng ngòi bút sắc bén của mình để đánh động vào tinh thần dân tộc. Một ngày sau khi Nga tấn công, bà viết trên mạng xã hội: “Tôi sẽ không khủng hoảng hay khóc lóc. Tôi sẽ bình tĩnh và tự tin. Con cái tôi đang nhìn vào chính tấm gương của tôi. Tôi sẽ bên cạnh các con. Và bên cạnh ông xã tôi. Và với các bạn.”
Ngày cuối tuần sau khi Nga tấn công, bà “Ze” lại đăng hình một em bé sơ sinh được quấn chặt trong chăn, bàn tay bé nhỏ của em nắm lấy tay mẹ mình, bà “Ze” ghi chú: “Em bé này đã sinh ra trong hầm trú bom ở Kyiv. Phải chi em được ra đời trong một hoàn cảnh khác, dưới bầu trời hòa bình. Nhưng điều quan trọng là dù trong chiến tranh, em vẫn được bác sĩ và những người chung quanh em chăm sóc. Em sẽ được bảo vệ bởi vì các bạn là những người yêu nước kiên cường. Tất cả chúng ta là quân đội, quân đội là chúng ta. Và những đứa trẻ sinh ra trong hầm trú bom sẽ được sống trong một đất nước hòa bình vì chúng ta sẵn sàng đánh trả phòng vệ.”
Một người phụ nữ Ukraine tên Natasha khi được NBC News phỏng vấn đã khẳng định “Ông ta [tổng thống Zelensky] giúp tôi thêm tự tin. Theo tôi, Zelensky mới là đấu sĩ thật sự cho nền tự do, dân chủ thế giới, và một tương lai hòa bình cho thế hệ sau, cũng như cho toàn thế giới.”
Bà Melinda Haring, thành viên của Viện Nghiên Cứu Chính Sách Hải Ngoại (Foreign Policy Research Institute) nhận xét: “Chiến tranh đã biến một cựu danh hài từ một chính trị gia tỉnh lẻ với ảo tưởng vĩ đại thành một chính khánh thực thụ trong đấu trường quốc tế.”
Theo ký giả Andrew E. Kramer của báo The New York Times, lần đầu tiên từ khi Nga chính thức tấn công Ukraine, Tổng thống Ukranie tổ chức họp báo trực tiếp với phóng viên thế giới ngay tại tòa nhà văn phòng chính phủ thay vì qua video như trước đây.
Phóng viên tham dự được chuyên chở bằng những xe van nhỏ. Họ di chuyển khó khăn qua các rào chắn xi măng và cột sắt được hàn thành hình thánh giá do người dân và chính phủ Ukraine dựng ngay giữa đường, hòng ngăn chận xe tăng. Khi đoàn xe chạy qua trung tâm thủ đô Kyiv, phóng viên chứng kiến cảnh những tòa nhà tráng lệ, cổ kính tượng trưng cho lịch sử và văn hóa Ukraine nay nằm trơ trọi, hoang tàn, đổ nát do đạn bom. Bên cạnh đó là những chiếc xe thiết giáp bị bắn cháy hay có cái còn nguyên vẹn bị bỏ lại, nằm ngổn ngang giữa các giao lộ.
Poster phim Servant of the People. nguồn: imdb.com
Một hồi sau, đoàn xe chở phóng viên lại phóng vùn vụt vào đường hầm dẫn đến khu văn phòng chính phủ. Vào bên trong, phóng viên được lính Ukraine hộ tống xuống xe đi bộ trong tầng hầm tối om. Một tay những người người lính này lăm lăm súng, một tay cầm đèn pin. Ai cũng tự hiểu mà không cần nói một lời. Một người lính ra dấu cho các phóng viên đi theo người sĩ quan dẫn đường. Khi vào đến bên trong văn phòng Tổng thống Zelensky, họ thấy các bao cát chống đạn chất cao ở các cửa sổ, và các chiến sĩ Ukraine thì lúc nào cũng trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.
Hình ảnh thực tế của chiến tranh đập vào mắt những người phóng viên quốc tế. Tổng thống Zelensky xuất hiện trong màu rêu quân phục, đôi mắt quầng thâm nhưng sáng quắc, râu bạc mọc lởm chởm. Sau khi mở lời chào, ông rời khỏi bàn làm việc và kéo ghế ngồi sát với hàng ghế của phóng viên. Khoảng cách giữa một người nguyên thủ quốc gia và các thành viên truyền thông hầu như không còn. Họ cảm nhận được nỗi đau của ông và của người dân Ukraine. Họ uống từng lời trình bày lưu loát, đầy sống động của ông Zelensky. Họ như thấy hình ảnh của chính mình và của người thân gia đình trong cuộc chiến này.
Ông bắt đầu trò chuyện về tình hình chiến sự, về tinh thần kiên cường, dũng cảm của người dân Ukraine để bảo vệ lãnh thổ và chủ quyền. Ông kêu gọi các nước đồng minh hỗ trợ cụ thể hơn giúp Ukraine đánh bại Nga để tránh thảm họa tấn công của Nga đến những nước Châu Âu khác. Ông cũng diễn tả sự tuyệt vọng của những người lính Nga non nớt, vừa chớm tuổi vị thành niên được lệnh tiêu diệt không chỉ mục tiêu quân sự, mà bất kể cả thường dân…
Ông nhấn mạnh: “Những người lính đó như các con của chúng ta thôi.” Ông kết luận: “Tôi cũng chỉ là một con người. Nếu tôi nói tôi không sợ chết hay không sợ nguy hiểm đến tính mạng các con tôi thì có lẽ tôi không được bình thường, nhưng trong lúc này, tôi không có quyền sợ hãi.” Câu nói này đã chạm đến trái tim của những người phóng viên tham dự. Tài diễn thuyết và sự can đảm của Tổng thống Zelensky phần nào chứng tỏ bản lĩnh của một nhà lãnh đạo trong lúc chiến tranh.
Theo chương trình truyền hình tạp kỹ “Inside Edition” của Hoa Kỳ, Bộ quốc phòng Ukraine kêu gọi mẹ của những người lính Nga bị bắt đến Ukraine đưa con mình về. Inside Edition chiếu nhiều đoạn phim ngắn quay những cậu bé non choẹt trong quân phục Nga bị Ukraine bắt, tay cầm điện thoại nói chuyện trong nước mắt với người thân ở Nga.
Tinh thần chiến đấu của lính Nga bị ảnh hưởng trầm trọng. Làn sóng phản chiến của người dân Nga ngày càng gia tăng với những cuộc biểu tình trong nước dù có nguy cơ bị bắt giam bất cứ lúc nào.
Cuộc chiến Ukraine được truyền thông thế giới đưa thông tin nhanh chóng với đầy những kịch tính. Chúng ta không thể quên vai trò quan trọng của bà “Ze. Có thể bà cũng là người giúp ông viết những bài phát biểu trước quốc tế đầy thuyết phục và đánh động lương tâm của toàn thế giới.
Trong cuộc chiến tuyên truyền và tâm lý, có lẽ Ukraine đã thắng Nga trong việc cổ vũ tinh thần chiến đấu của người dân, binh sĩ Ukraine, và kêu gọi sự ủng hộ, yểm trợ từ các nước trên thế giới một cách hiệu quả. Trang lịch sử của Ukraine hiện tại được viết nên bởi cặp bài trùng diễn viên và nhà biên soạn kịch bản tài năng, đầy bản lĩnh.
Ls. AT
