“Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên” là câu nói nổi tiếng của Archimedes (287-212 trước Công Nguyên). Ổng là một nhà toán học, nhà vật lý, nhà phát minh huyền thoại người Hy Lạp. Hình của Archimedes được in ở mặt trước của Huy chương Fields, giải thưởng danh giá được coi là “Nobel Toán học” (vì giải Nobel không bao gồm lĩnh vực toán học), được Hiệp hội Toán học quốc tế (IMU: International Mathematical Union) trao 4 năm một lần cho những nhà nghiên cứu nổi bật.
Ơ-rê-ca (Eureka, nghĩa tiếng Việt là “tìm ra rồi”) là một giai thoại nổi tiếng về cách ra đời của “lực đẩy Archimedes” và của mục.. này.
Ngày xưa, bệnh đậu mùa là thứ rất kinh khủng, nó giết chết 20-30% những người mắc bệnh (90% trẻ sơ sinh), thường là trong đau đớn và những người thoát chết thường bị biến thành tàn phế, mù và dị dạng. Bệnh đậu mùa từng được sử dụng như một vũ khí diệt chủng. May thay, những người từng bị đậu mùa (nếu còn sống) sẽ không tái bệnh, điều này thúc đẩy nhân loài tạo ra vaccine.
Lần thực hiện “vaccine” nổi tiếng được sử sách ghi lại đầu tiên là một buổi tối ngày 12-10-1768 bởi bác sĩ người Anh Thomas Dimsdale, phương pháp có tên variolation (lây nhiễm nhân tạo – cấy vào người khỏe mạnh chất lỏng từ nước mụn của những bệnh nhân bị bệnh đậu mùa dạng nhẹ, hoặc thông qua “xông mũi”). Được lệnh từ Nữ hoàng Nga Catherine Đại đế, Dimsdale đã vừa lo lắng vừa vui mừng khi thử dùng phương pháp variolation cho bà Catherine và người thừa kế ngai vàng – Hoàng đế tương lai Paul I. Dimsdale đã bí mật sắp xếp một cỗ xe ngựa để có thể rời khỏi kinh thành Saint Petersburg nếu có điều gì không ổn. May mắn, ông thành công và nhận được danh hiệu Nam tước, một khoản trợ cấp nhân thọ. Catherine đã ấp ủ một cuộc chủng ngừa cho toàn bộ người dân của đế chế, nhưng thất bại.
Từ nền tảng trên mà 28 năm sau, Edward Jenner (1749-1823), một bác sĩ sống ở Berkeley (Gloucestershire, Vương quốc Anh) đã đưa ra một phương pháp tạo vaccine an toàn và vệ sinh hơn. Sau nhiều năm nghiên cứu về bệnh đậu mùa, Edward Jenner nhận ra bệnh đậu bò không nguy hiểm cho con người và những người đã mắc bệnh này hầu như không bao giờ bị bệnh đậu mùa.
Năm 1796, Jenner bắt đầu một thí nghiệm – tiêm vaccine đậu bò (từ chữ vacca – của bò – trong tiếng Latin) cho một cậu bé 8 tuổi. Sau một thời gian, cậu bé bị nhiễm bệnh đậu mùa, nhưng bệnh không phát triển. Edward Jenner cũng áp dụng cho chính con trai mới 10 tháng tuổi của mình. Theo các tiêu chuẩn y đức ngày nay thì phương pháp của Edward Jenner khi đó là hoàn toàn sai trái. Nhưng nhờ sự liều lĩnh của ông, con người mới thoát đại dịch đậu mùa. Sau đó, phương pháp này được thực hành trên khắp thế giới.
Nhiều năm sau, Louis Pasteur (1822-1895) – người sáng lập ngành vi sinh vật học và miễn dịch học người Pháp đã kết luận rằng phương pháp chủng ngừa trên có thể được áp dụng để điều trị các bệnh truyền nhiễm khác. Từ đó mà nhiều loại vaccine khác được chế tạo, ngày nay có nhiều loại vaccine trở thành bắt buộc tiêm vì cộng đồng.
Chỉ đáng tiếc là tới nay vẫn chưa có Vaccine chống… tham nhũng và cộng sản.
