“Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên” là câu nói nổi tiếng của Archimedes (287-212 trước Công Nguyên). Ổng là một nhà toán học, nhà vật lý, nhà phát minh huyền thoại người Hy Lạp. Hình của Archimedes được in ở mặt trước của Huy chương Fields, giải thưởng danh giá được coi là “Nobel Toán học” (vì giải Nobel không bao gồm lĩnh vực toán học), được Hiệp hội Toán học quốc tế (IMU: International Mathematical Union) trao 4 năm một lần cho những nhà nghiên cứu nổi bật.
Ơ-rê-ca (Eureka, nghĩa tiếng Việt là “tìm ra rồi”) là một giai thoại nổi tiếng về cách ra đời của “lực đẩy Archimedes” và của mục.. này.
Năm 1950, thiên tài khoa học Alan Turing xuất bản một bài báo nổi tiếng có tựa đề “Máy móc có thể suy nghĩ?”, trong đó ông đưa ra khái niệm về tư duy của máy móc và đề xuất phép thử Turing – một bài kiểm tra khả năng trí tuệ của máy tính. Alan Turing là nhà khoa học đầu tiên thể hiện niềm tin lớn lao rằng máy tính cũng có thể suy nghĩ như con người, và với một phần mềm thích hợp, chúng có thể trò chuyện mà chúng ta không thể phân biệt được người nói là con người hay chỉ là một cỗ máy vô tri. Đáng tiếc, chính tại thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp, cuộc đời của ông biến thành địa ngục khi ông bị bắt giữ và buộc tội có quan hệ đồng tính không đứng đắn. Sau khi bị buộc tội, ông không được phép sử dụng các máy móc của Trung tâm mật mã Bletchley Park, Vương quốc Anh, nơi ông và các cộng sự từng làm việc trong Thế chiến thứ hai. Ông bị ép buộc “chữa trị” bằng phương pháp “thiến hóa học”, nên đã tự sát vào năm 1954. Tới tận năm 2014, Nữ Hoàng Anh Elizabeth II mới ra lệnh ân xá Alan Turing. Tháng 2-2015, gia đình Turing đệ đơn yêu cầu chính quyền Anh ban hành lệnh ân xá sau khi qua đời cho gần 50 ngàn người từng bị tòa án nước này kết tội vì hành vi luyến ái đồng giới như Turing.
May mắn, ý tưởng của Alan Turing không bị lãng quên. Vào mùa hè năm 1956, nhà khoa học máy tính người Mỹ – John McCarthy tổ chức Hội nghị Dartmouth, ông đã đặt tên cho ý tưởng của Turing là “Trí tuệ nhân tạo” (AI). Lần đầu tiên thế giới nghe tới một loại máy móc thông minh có thể bắt chước hành vi của con người trong tương lai. Năm 1958, ông đã tạo ra Lisp – ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất được sử dụng trong nghiên cứu trí tuệ nhân tạo. Trong một thời đại mà các máy tính cá nhân dường như là một câu chuyện khoa học viễn tưởng, John McCarthy đã phát minh ra lý thuyết về một siêu máy tính tập trung, mà nhiều người có thể kết nối cùng lúc. Đây chính là một trong những trụ cột cho việc tạo ra Internet ngày nay, nơi một con robot có thể giúp việc nhà, trả lời phỏng vấn, tâm sự với tha nhân …
John McCarthy được vinh danh như cha đẻ của ngành “Trí tuệ nhân tạo” không chỉ bởi ông là người đặt tên, mà còn vì sự đóng góp lớn lao và bền bỉ mà ông dành cho sự phát triển của “trí tuệ nhân tạo” suốt hơn 50 năm làm việc. Tới năm 2000, khi John McCarthy đã 73 tuổi, ông mới nghỉ hưu.
Alan Turing và John McCarthy
