Cứ tưởng chuyện vất vả như tha phương kiếm sống chỉ dành cho cánh đàn ông. Nhưng không ít phụ nữ miền duyên hải Trung Bộ sẵn sàng vì chồng con mà cáng đáng, chấp nhận gian lao xông ra đường cạnh tranh và với hy vọng thoát nghèo bền vững! Họ chọn bán kính đeo mắt cho khách du lịch.
‘Cô mới bán được ba cái kính chứ mấy!’
Không chịu bó gối ngồi yên
Cô B. (47 tuổi), quê ở phường Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Trước kia cô phụ việc cho một quán ăn, cần cù cùng chồng nuôi 3 đứa con ăn học. Đứa con trai lớn tốt nghiệp đại học ra trường rồi…chưa có việc làm! Còn hai đứa đang đi học, nhu cầu ngày càng nhiều. Chồng cô đi biển với bạn nhưng thời tiết cứ nay mưa dông tiếp diễn về đêm, mai áp thấp nhiệt đới… Khó khăn về kinh tế cứ đeo bám. Cô em bạn trong làng rủ B. vào Đà Nẵng bán kính đeo mắt. Nghe nói thành phố này hoạt động du lịch nhộn nhịp, người dân dễ mến. Cô bàn với chồng mình vào trong ấy thử vận. Tháng 3/2025, cô lận theo ít tiền làm vốn… “hành phương Nam”. Nhờ nhiều người quen đi trước giúp đỡ, B. ngày ngày lội bộ qua các đường phố quanh chợ Hàn mời người mua kính. “Sáng dậy sửa soạn chi đó 7 giờ là rời phòng trọ gần chợ Thanh Khê xuống chợ Hàn. Đến 6 giờ chiều có bạn chở xe máy về thì tiện còn không phải bắt xe buýt. Nói thiệt với chú, ngày mà may mắn cũng lãi được hai, ba trăm nghìn. Đi bộ với gánh cái bảng này nhìn vậy chứ mỏi vai lắm chú!”, cô hạ giọng. Tôi hỏi thu nhập trong một tháng, chợ búa, ăn uống trừ các chi phí còn lại liệu có ổn không. Cô kể thêm: “Tiền trọ hết 800 nghìn đồng/tháng, ở chung với một cô bạn. Cơm đường cháo chợ chứ thời gian đâu mà nấu nướng chú? Thường về phòng trọ có khi hơn 7 giờ tối. Tắm rửa xong là muốn ngủ cho rồi!”. “Bán được không cô?”, B. đánh tiếng hỏi, một chị vừa tháo dây đeo, dựng bảng kính xuống vỉa hè. “Cô mới bán được 3 cái kính chứ mấy!”, chị ấy móm mém trả lời. Hỏi ra mới biết chị đã 60 tuổi! “Em ở xã Bình Sơn, Quảng Ngãi. 5 năm trước bán kính ở Bà Rịa – Vũng Tàu. Xa nhà quá anh à, về Đà Nẵng bán dù sao cũng gần nhà hơn”. “Bán ở đây 2 năm rồi. Hên xui, bữa vài trăm, có bữa ít chục. Em thuê nhà trọ bên đường Ngô Quyền, phường Sơn Trà. Ăn uống xong còn dư cũng hơn trăm nghìn một ngày. Nhưng bữa nay là hơi ế. Sáng đến trưa bán được có 3 cái kính. Bù qua sớt lại thôi. Không đói là quý rồi. Vốn bỏ ra cũng hơn 4 triệu đồng đó anh…Em không bán kèm cái chi hết. Lớn tuổi rồi, gánh nhẹ nhẹ thôi. Đi bộ mệt lắm, nhiều bữa nghỉ về sớm lấy sức mai đi tiếp”.
Một cô gái, đậm người, mặc áo khoác xanh chống nắng, đeo khẩu trang. Cô đi thoăn thoắt trên đường Bạch Đằng với cái bảng kính đeo trên vai. Nhìn theo đoàn khách Hàn Quốc lên xe hết, cô mới quay lại. Thấy lạ, tôi gợi chuyện, hỏi ra mới biết là cô định bán 2 cái kính nhưng thấy tiếc vì lời có 100 nghìn là chưa…đạt yêu cầu! Chần chừ định bán thì ông khách đã nhảy lên xe rồi! Cô kể mình ở xã Quảng Bình, Thanh Hóa. Trước là nhân viên một cửa hàng bán áo quần bảo hộ lao động tại Sài Gòn. Sau đó ít công trình, công nhân giảm nên cô quay về Thanh Hóa. Mẹ và chị gái, anh trai của cô đã vào Đà Nẵng ở trọ gần 2 năm rồi. Mẹ và chị gái cũng bán hàng rong ở khu vực chợ phường Hòa Khánh. Cô vào đây từ tháng 4/2025. “Cả gia đình cháu hiện thuê trọ ở Cẩm Lệ. Cháu có một anh trai làm công nhân ở Đồng Nai… Đi bộ nắng nôi vất vả, mỏi mệt lắm chú nạ! Mưa thì bán rất chậm. Mùa nắng bán được, lãi cũng hai, ba trăm nghìn một ngày. Trước đây cháu cũng có bán kèm móc khóa, hoa tai, hộp quẹt nhưng bán chậm quá nên cháu bỏ… Mùa nắng khách thích mua kính hơn. Tệ tệ tháng cũng kiếm được 4 – 5 triệu đồng sau khi trừ tiền ăn, tiền trọ này nọ. Tuy đi bộ nhiều nhưng được cái tự do, không bị áp lực, bó buộc về giờ giấc gì. Ngày ăn uống 3 bữa, bèo bèo cũng hết 100 nghìn rồi”.
Quanh khu vực chợ Hàn cũng có 2 nam thanh niên quê Thanh Hóa đi bộ bán kính. Tôi hỏi một anh quê ở xã Đông Ninh, anh ta kể mình vừa mới quay trở lại bán hàng. Tháng trước phải về lo sắm sửa áo quần, sách vở cho thằng con vào lớp 10. “Nam giới mình khỏe, dẻo dai lội bộ chắc thu nhập cao hơn mấy chị đồng nghiệp, đồng hương?”, tôi hỏi. Anh ta cười: “Không đâu bác! Mấy cô ấy bán nhanh hơn bọn cháu nhiều. Họ chịu khó mời khách với lại tiện tặn không cà phê, thuốc lá, bia bọt như bọn cháu!”.
Ngồi tại chỗ bán kính còn bán kèm những thứ linh tinh
Ngồi một chỗ bán kính…
Ở Hội An, trên đường Nguyễn Tất Thành, Hai Bà Trưng có vài phụ nữ bán kính. Người có thâm niên bán kính từ đi bộ đến ngồi bán vỉa hè trên 20 năm là bà X. (58 tuổi) quê xã Tư Nghĩa, Quảng Ngãi. Bà với 2 người nữa cùng quê thuê phòng trọ mỗi tháng 1.5 triệu đồng. Mỗi người góp vào 500 nghìn đồng, chưa kể tiền điện, nước. Bà X báo tin… không vui: “Hai người bạn nghỉ bán. Một nghỉ luôn, một về quê gặt lúa. Bên đường Nguyễn Tất Thành có hai vợ chồng trước là bộ đội, nay cũng bán kính như em”. Bà X kể cô bạn bị cán bộ quy tắc đuổi hết bên này sang bên kia riết, chán quá cô ta bỏ về quê luôn. Được dịp bà trải lòng mình: “Trước em bán kính được gần 5 năm trong Sài Gòn. Sau 2 đứa con đi học đại học với cao đẳng ở Đà Nẵng nên em về lại Quảng Ngãi rồi ra Hội An bán. Bọn nhỏ tốt nghiệp hết rồi. Thằng con trai đầu đã đi làm. Đứa con gái kế có chồng, nay mang bầu, qua năm sinh. Thằng trai út cũng mới tốt nghiệp đang làm kế toán cho một công ty bán nhôm kính gần nhà. Em định bán hết năm nay nữa thôi. Về quê trông cháu ngoại cho nó cứng cáp rồi ra bán lại. Nghề này mấy chục năm nuôi con ăn học, sống cũng đỡ hơn nên không bỏ được anh à!”. Tôi hỏi vì sao lúc ấy không ra luôn Đà Nẵng mà ở Hội An, chị ta chia sẻ thêm: “Trong này được cái bán hàng cũng chạy. Đi bộ vất vả nên có lúc khách Tây họ gọi lại cho tiền. Mấy cô ở khách sạn cũng tội. Mấy cổ giới thiệu cho khách mua kính. Bán được mình trích hoa hồng nhưng mấy cổ không lấy. Tiền đó giống như mấy cổ dành cho mình để mua cơm ăn… Sau lội vô phố cổ người ta la quá, cán bộ quy tắc đô thị đuổi riết với lại mang cái bảng kính to bị chai lở hết bả vai nên bọn em ngồi bán tại chỗ thôi. Bày bán thêm mấy chai nước thông cống, nước thông bồn cầu, rồi vài miếng lót giày, thuốc diệt kiến… Miếng lót giày 20 nghìn, lời 5 nghìn; bình thông cống bán 120 nghìn, lời 30 nghìn. Có khi lời ít thôi cũng bán”.
Sẽ có một ngày…
Nguồn cung cấp kính từ Sài Gòn. Họ mang ra bán cho các cửa hiệu kính loại sang, đắt tiền, nhìn bắt mắt. Loại kính bình dân rẻ tiền dành cho người mang đi bán dạo. Người mua đi bán lại có quyền lựa chọn. Trả tiền xong rồi nếu có hư hỏng cũng không được khiếu nại. Mua đứt bán đoạn chứ không phải bán ế thì mang trả. Kính ngày càng đẹp từ gọng cho đến nhiều màu sắc nhìn cũng “thời trang và hơn thế nữa”. Khách du lịch thích mua làm quà lưu niệm. Bảng kính đóng thủ công một cái loại tốt giá 500 nghìn đồng. Bảng có ít nhất 5 hàng dây thun, loại ràng buộc hàng, để móc kính vào, thêm dây đai bản to để đeo, thì 500 nghìn đồng. Loại dùng được thì 300 nghìn đồng dành cho người đi bán dạo.
Ai còn trẻ khỏe thì mang bảng kính trên vai…trên từng cây số. Miễn sao đừng lội vào mấy tuyến đường cấm bán hàng rong, chèo kéo khách để khỏi bị nhân viên đội kiểm tra quy tắc đô thị…hỏi thăm. Ai xuống sức thì ngồi bán tại chỗ, bán kèm kính là bán thuốc diệt chuột, diệt gián, diệt kiến, nước thông tắc cống, bồn cầu…
Người đi trước chỉ lối đưa đường người đi sau kiếm sống. Người quê Quảng Ngãi chuyên bán ghế bàn i-nốc có nhóm ở xã trung du Nghĩa Hành. Bán kính đeo mắt, bán võng có nhóm quê Sơn Tịnh. Nhóm mài dao ngồi trên đường Chi Lăng, Đà Nẵng thì cùng ở xã Thọ Phong… Nhiều người quê Thanh Hóa chuyên bán dạo kính đeo mắt ở quanh khu vực chợ Hàn, Đà Nẵng…
Tha phương kiếm sống, vất vả đủ đường nhưng nhờ cần cù, chịu khó nên hầu hết những người bán hàng rong kính đeo mắt này đã cải thiện được cuộc sống. Rồi đến lúc họ sẽ tự tin …nhìn đời vui hơn qua đôi mắt kính!
Tránh những tuyến đường này ra!
Bài & ảnh LKD
