Trận đánh tái chiếm cổ thành Quảng Trị giữa quân lực Việt Nam Cộng Hòa và quân cộng sản Bắc Việt là trận đánh kéo dài và khốc liệt nhất trong chiến tranh Việt Nam. Một trận đánh đơn kéo dài 81 ngày, khởi đầu từ ngày 28 tháng Sáu và kết thúc vào ngày 16 tháng Chín trong mùa Hè đỏ lửa 1972, khi lá cờ vàng ngạo nghễ tung bay trên Cổ thành. Chiến tích hào hùng và anh dũng của quân lực VNCH đã đánh đổi bằng máu với hàng ngàn chiến sĩ đã vị quốc vong thân. Trên số báo hôm nay, chuyên mục xin kết thúc bài viết của Thiếu Tướng hồi hưu John D. Howard, cựu cố vấn Mỹ tại chiến trường Việt Nam về trận đánh lịch sử này, trong mục đích tưởng niệm những người đã nằm xuống nhân kỷ niệm tròn 50 năm chiến thắng vẻ vang tại Quảng Trị (ĐYT).
Kỳ cuối
Khúc khải hoàn viết bằng máu
Chiến thắng hào hùng tại Cổ thành Quảng Trị đã được viết bằng máu. Quân Bắc Việt không chịu thúc thủ, không chỉ phòng ngự mà còn mở các cuộc tấn công nhằm phá vỡ những cuộc hành quân phối hợp của VNCH. Họ tấn công Tiểu Ðoàn 5 vào ngày 15 tháng 7 và gần chiếm được trạm chỉ huy tiểu đoàn. Vì một lý do không giải thích được, cuộc tấn công đã bị khựng lại khi chiến thắng nằm trong tầm tay của cộng quân. Hai ngày sau, một cuộc tấn công tương tự vào Tiểu Ðoàn 6, hai bên đánh xáp lá cà trước khi quân Bắc Việt rút lui.
Lính Dù của quân lực VNCH tấn công nhưng kết quả giới hạn và thương vong tăng cao. Những người cộng sản nướng quân cho chuyện cầm cự vì việc giữ được Quảng Trị là ưu tiên hàng đầu của Hà Nội. Mặc dù đường 560 đã bị chặn, các chuyến phà trên sông Thạch Hãn vẫn chuyển quân, hàng tiếp liệu và khí cụ tiếp viện vào Cổ thành, cố duy trì ưu thế về quân số của mình. Trong khi đó, phía VNCH đã gặp khó khăn để đáp ứng kịp nhu cầu thay quân.
Bộ chỉ huy Lữ đoàn Dù 2 nhận mệnh lệnh mở một cuộc tấn công khác. Lần này Tiểu Ðoàn 5 được tăng cường thêm hai Ðại Ðội từ Tiểu Ðoàn 81 Biệt Cách Dù thiện chiến và một Trung Ðội xe tăng. Trước cuộc tấn công vào đêm 23 tháng 7, một chiếc F-4 Phantom của Không lực Hoa Kỳ đã thả một quả bom đạn đạo laser nặng 2,000 cân Anh xuống thành lũy phía Ðông Bắc của tòa thành để Tiểu đoàn 5 đột kích vào pháo đài.
Khi trời rạng sáng, lệnh hạn chế Không lực Hoa Kỳ lại bị áp đặt và Không Quân VNCH được ra lệnh thay thế. Một phi cơ đã vô tình thả 3 quả bom 500 cân vào giữa lính nhảy dù, gây thiệt mạng 45 binh sĩ và làm bị thương nặng 100 người khác.Tiểu đoàn 5 buộc phải rút lui.
Cuộc chiến đấu kéo dài hai tuần gần như xoá sổ cả Lữ đoàn 2 Nhảy Dù. Tiểu đoàn 5 bị thiệt hại nặng nề nhất. Ðơn vị có 600 quân bị thiệt mạng 98 binh sĩ và 400 người bị thương. Hai tiểu đoàn còn lại cũng không khá hơn. Bốn trong sáu cố vấn Mỹ bị thương và phải cấp tốc chở vào bệnh viện. Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam tiếp viện cho Sư đoàn Dù vào ngày 27 tháng 7. Một cố vấn Thủy Quân Lục Chiến Mỹ đã phải giật mình trước những gì nhìn thấy tại Quảng Trị.
Một đơn vị nhảy dù đang chiến đấu giành lại từng tấc đất tại Cổ thành Quảng Trị. (AP)
Quảng Trị là hình ảnh của Berlin vào năm 1945. Hố bom khắp mọi nơi. Mọi cấu trúc hầu như đã bị phá hủy, chỉ còn những tòa nhà trơ trọi vách.
Thủy Quân Lục Chiến tin rằng họ sẽ nhanh chóng chiếm ưu thế nếu bên Dù chưa làm được. Sự lạc quan của họ nhanh chóng sụt giảm khi đụng đầu với một lực lượng phòng vệ vượt trội về quân số của địch quân.
Thiếu tướng Thủy Quân Lục Chiến Mỹ là Richard Rothwell, cố vấn cho Tiểu đoàn 5 Thủy Quân Lục Chiến VNCH, đổ lỗi cho Sư đoàn Dù rằng đã không bảo vệ được sườn trái của lực lượng Thủy Quân Lục Chiến. Nhiều pháo đài cũ ở phía Tây Quốc lộ 1 do Cộng quân chiếm giữ đã nã pháo như điên vào các đơn vị Thủy Quân Lục Chiến đang tấn công.
Trước đó Thiếu Tá Lê Văn Mễ, Tiểu Ðoàn Trưởng Tiểu đoàn 11 Dù đã cho rằng các pháo đài nằm quá xa để có thể cản đường tiến công dọc theo trục mà quân Thủy Quân Lục Chiến đang sử dụng.
Bất kể là lý do gì, bộ tham mưu Quân Ðoàn I đã không giao trách nhiệm rõ ràng về các pháo đài và thiết lập ranh giới chính xác giữa hai sư đoàn. Ðây là một sơ suất nghiêm trọng của Bộ tham mưu vì thiếu sự phối hợp chiến thuật chung.
Cuộc tấn công vào ngày 3 tháng 8 cũng bị sa lầy. Tổng Thống Thiệu dỡ bỏ các hạn chế đối với các cuộc không tạc của Mỹ vào Quảng Trị, nhưng quyết định đó cũng không thay đổi được gì khi trận chiến đã trở thành các cuộc đọ sức giữa pháo binh VNCH cộng với các cuộc oanh tạc của Không Quân Hoa Kỳ thử sức với pháo binh cộng quân. Lúc này Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến không đủ lực lượng để thắng được. Chuẩn Tướng Bùi Thế Lân, Tư lệnh Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến yêu cầu cần được tăng quân.
Trong suốt tháng 8, các cuộc giao tranh tại từng mỗi góc nhà và các cuộc đấu pháo binh đã gây ra nhiều tổn thất cho quân đội VNCH. Kể từ ngày 30 tháng 3, Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến hùng mạnh với 15,000 quân đã thiệt mạng hết 1,358 người và 5,500 bị thương.
Thiếu Tướng hồi hưu John D. Howard
Các cuộc giao tranh cũng đã gây ra không ít thiệt hại cho các cố vấn Mỹ trong sư đoàn. Vào đầu tháng Bảy, Cố vấn Thủy quân Lục Chiến yêu cầu thay thế khẩn cấp 9 sĩ quan Mỹ tử nạn.
Yêu cầu của tướng Lân về việc tăng thêm quân đã được đáp ứng vào ngày 8 tháng 9. Có 3 tiểu đoàn của Liên đoàn 1 Biệt Ðộng Quân đến thay cho Lữ đoàn Thủy Quân Lục Chiến 147 ở phía Bắc thị xã, nhằm giúp Thủy Quân Lục Chiến mở các cuộc tấn công. Lúc này tướng Lân đã có trong tay 6 tiểu đoàn, gồm 4 tiểu đoàn ở hướng Nam và 2 tiểu đoàn ở hướng Bắc để thực hiện nhiệm vụ. Ông vẽ sơ đồ giáp công đến giữa thành, bố trí Lữ đoàn 147 ở hướng Bắc và Lữ đoàn 258 ở hướng Nam. Tiểu đoàn 6 tấn công từ hướng Ðông Nam.
Ðể kéo đối phương ra khỏi Quảng Trị, Hạm Ðội 7 của Mỹ đã thực hiện một cuộc đổ bộ giả. Lữ đoàn đổ bộ Thủy Quân Lục Chiến số 9 đã lừa địch quân bằng cách tung sóng vô tuyến giả.
Vào ngày 9 tháng 9, các cuộc pháo kích của Hải Quân, các cuộc không kích chiến thuật và một cuộc tấn công bằng bom B-52 bắt đầu dội xuống bãi biển phía Ðông thị xã Quảng Trị.
Khi trận ném bom ngưng lại, quân Bắc Việt leo ra khỏi các hầm bong-ke để cận chiến với lực lượng đổ bộ.
Trong khi Lữ đoàn 9 cầm chân đối phương, thì cuộc tấn công vào Cổ thành mở màn. Phía Cộng quân cũng tái bố trí một số pháo binh bị hư hại do pháo từ Hạm đội 7. Thủy Quân Lục Chiến VNCH đã phải đối diện một trận đánh khốc liệt. Những đống gạch đổ nát do pháo kích đã tạo ra những vị trí phòng thủ cho bộ đội Bắc Việt, cộng vào đó, hệ thống hầm công sự kiên cố của chúng đã giúp chúng chống đỡ hỏa lực của lực lượng Thủy Quân Lục Chiến.
Ðêm 9 tháng 9, Trung tá Ðỗ Hữu Tùng, Tiểu Ðoàn Trưởng Tiểu đoàn 6 Thần Ưng TQLC cho một mũi thám báo đột nhập thành. Nhóm cho biết chỉ gặp sự kháng cự lẻ tẻ mà thôi. Lập tức Trung Tá Tùng phát lệnh tấn công ngay tối hôm sau. Rạng sáng đầu ngày 11 tháng 9, một chốt đại đội đã cắm vào được bên trong góc Ðông Nam của tòa thành. Trung Tá Tùng tung thêm lính TQLC vào. Ðồng thời, các Tiểu đoàn 1 và 2 đã chiếm được phía bờ sông Thạch Hãn, chặn đường tiếp vận của địch. Cộng quân phản công mãnh liệt nhưng Thủy Quân Lục Chiến cuối cùng đã giữ vững được chiến tích của mình.
Về phía Bắc, các Tiểu đoàn 3 và 7 quét sạch khu vực đóng quân của địch. Sáng ngày 15 tháng 9, Tiểu đoàn 3 xông vào thành. Cộng quân dội một trận mưa pháo với mục đích cắt đôi Tiểu đoàn 3 và Tiểu đoàn 6, nhưng cả hai đơn vị này vẫn giữ được đội hình tác chiến.
12:45 trưa ngày 16 tháng 9, lá cờ Việt Nam Cộng Hòa phất phới tung bay trên Tây môn Cổ thành, chấm dứt 138 ngày bị lọt vào tay quân cộng sản.
Tin chiến thắng loan đi khắp thế giới. Với miền Nam Việt Nam, việc chiếm lại được tỉnh lỵ cuối cùng trong tay địch là một điều hết sức phấn khích.
Ngày 20 tháng 9, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu bay ra tận nơi để ủy lạo Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến, chúc mừng Bộ tham mưu, các sĩ quan và binh sĩ. Việc thăng cấp và trao huân chương cũng đã được thực hiện ngay tại chỗ.
DYT
