Nếu cố Thượng nghị sĩ John McCain, một tù binh chiến tranh Việt Nam đã quá quen thuộc trong cộng đồng Việt Nam thì một trong những cựu tù binh khá nổi tiếng khác, người được nhắc đến nhiều khi nói về chiến tranh Việt Nam là Hải Quân Trung Tá Everett Alvarez Jr.. Ông là phi công Hoa Kỳ đầu tiên bị bắn hạ tại Bắc Việt và trở thành một trong những tù binh chiến tranh (POW) lâu nhất. Nhưng cuộc đời Trung Tá Everett Alvarez có nhiều điều đáng học hỏi hơn vậy.
Sự kiện Vịnh Bắc Bộ, hay vụ Bắc Việt tấn công vào chiến hạm USS Maddox của Mỹ vào ngày 2 tháng Tám năm 1964 là một vụ khiêu khích và chạm trán vũ lực đầu tiên dẫn đến việc can dự trực tiếp của Hoa Kỳ vào Việt Nam. Ngày 4 tháng Tám, sau vụ chạm trán lần thứ nhì xảy ra, ngay trong đêm đó Tổng Thống Lyndon B. Johnson đã lên truyền hình để thông báo cùng quốc dân về sự việc và kế hoạch trả đũa của Hoa Kỳ với chiến dịch Xuyên Tiễn (Operation Pierce Arrow).
Cũng cùng lúc đó phi công Hải Quân Everett Alvarez cùng các đồng đội đang được nghe kế hoạch về phi vụ không kích Bắc Việt trên chiến hạm USS Constellation ngoài khơi vùng biển Thái Bình Dương. Chỉ vài giờ sau, chiến dịch xung kích bắt đầu và hàng loạt các tàu đậu tại các cảng và những kho dầu của cộng sản bị phá hủy nhưng hai chiến đấu cơ của Hải quân Hoa Kỳ cũng gặp nạn. Phi công một chiếc bị tử nạn, còn Everett may mắn sống sót khi chiếc A4 Skyhawk của anh bị hỏa tiễn bắn hạ. Ðể rồi người trung úy phi công trẻ 27 tuổi mới lấy vợ đã trở thành một trong những tù binh chiến tranh lâu nhất của Mỹ, với tám năm rưỡi tù, chỉ thua Ðại Tá Lục Quân Floyd James Thompson, cũng là một POW với 9 năm tù cộng sản tại Bắc Việt.
Trung úy Hải quân Mỹ, Everett Alvarez, bên cạnh máy bay chiến đấu trước khi bị quân Bắc Việt bắt làm tù binh. Ảnh của Jon Brenneis/Getty Images
Sinh năm 1937 tại California trong một gia đình di dân gốc Mễ nghèo và ít học, Everett là người đầu tiên trong gia đình tốt nghiệp trung học. Vừa học vừa làm, Everett ra trường kỹ sư điện ưu hạng tại đại học Santa Clara University với ý định sẽ đi vào lãnh vực không gian đang có nhiều nhu cầu trước cuộc chạy đua với Liên Xô lúc bấy giờ. Nhưng Everett lại thử sức mình khi thi làm phi công. Và đậu. Kết quả đã làm ông phân vân giữa hai chọn lựa. Nhưng rồi thôi thúc đời trai binh nghiệp hào hùng phục vụ cho quốc gia đã chiến thắng. Ông hy vọng xong việc phục vụ, với kinh nghiệm bay cùng việc quay lại học cao hơn, ông sẽ có nhiều cơ hội trở thành một phi hành gia của NASA, không từ bỏ giấc mộng không gian của mình. Everett được huấn luyện và trở thành một phi công tham gia chiến tranh Việt Nam ngay thời gian đầu như vậy.
Trong cuốn hồi ký của Thượng Nghị Sĩ John McCain, ông có kể khi phía Bắc Việt biết ông là con trai của một Ðô đốc Hải Quân Hoa Kỳ, họ đã có ý định thả ông có điều kiện, nhưng ông đã từ chối và đòi phải trả tự do cho Everett Alvarez trước, người đã bị phía Bắc Việt giam cầm trước ông. Everett được các bạn tù quý mến vì là tù binh thâm niên, cương trực và trung thành, có nhiều kinh nghiệm đối phó với các cai tù Bắc Việt. Bị giam tại “khách sạn Hilton”, biệt danh của nhà tù Hỏa Lò rồi qua các trại tù khác tại miền Bắc, có nhiều lúc bị biệt giam và tra tấn, Everett kể lại rằng khi không thể đối đầu với những cai tù bằng sức lực thì chỉ còn bằng tinh thần. Ông cùng các tù binh Mỹ khác đã xác quyết sẽ trở về nhà ngẩng cao đầu với lòng chính trực, trách nhiệm và danh dự của một người sĩ quan quân lực Hoa Kỳ. Ðó là điều đã tôi luyện cho ông thêm ý chí và nghị lực.
Everett Alvarez, Jr. người phi công đầu tiên bị quân Bắc Việt bắt giữ. Nguồn getty/images
Everett Alvarez được trao trả tù binh vào ngày 12 tháng Hai năm 1973, sau 3,113 ngày, tức khoảng 8 năm 7 tháng tù, trong đó hơn 6 tháng đầu tiên ông là tù binh đơn độc và duy nhất trong trại tù cộng sản. Ðược trao tặng các huân chương cùng sự đón tiếp như người hùng, Everett được tái huấn luyện cùng Hải Quân và tiếp tục theo học tại Học viện Hải quân cấp cao để tốt nghiệp cao học năm 1976. Khi ông xuất ngũ Hải Quân với cấp bậc trung tá sau 20 năm phục vụ quân ngũ vào năm 1980, ông đã được mời tham gia và làm việc 8 năm với nội các Tổng thống Ronald Reagan qua các chức vụ lãnh đạo các tổ chức Peace Corps, cơ quan cựu chiến binh VA…
Câu chuyện như vậy kể cũng đã đủ với một POW, một cựu chiến binh Việt Nam mang đầy thương tích chiến tranh. Nhưng nó vẫn còn những điều để kể tiếp.
Trong 5 năm trời, mỗi đêm ông vẫn tiếp tục đến trường và cuối cùng đã tốt nghiệp luật sư tại đại học George Washington University vào năm 1983. Rời chính phủ năm 1988, với kinh nghiệm cùng các mối quan hệ giữa các cơ quan chính phủ, ông đã mở hãng cố vấn quản trị để thầu các công việc chính phủ. Hãng thành công và hoạt động đến năm 2003, ông bán đi và thành lập hãng thứ nhì mang chính tên ông là Alvarez LLC, một hãng cố vấn về IT để cung cấp các giải pháp kỹ thuật cho các khách hàng chính phủ liên bang và vẫn còn đang hoạt động mạnh hiện nay tại Washington DC.
Tù nhân chiến tranh trở về, Trung úy Everett Alvarez, Jr., người Mỹ bị giam giữ lâu nhất trong một trại tù ở Bắc Việt, 8 năm rưỡi, trong cuộc diễn hành tại quê hương ngày trao trả tù binh. Nguồn getty/images
Ở tuổi 83, Everett Alvarez viết sách, tham gia ban giám đốc các trường đại học và các tổ chức xã hội, tham gia ban cố vấn trong một số dự án chính phủ liên quan đến cựu chiến binh và chiến tranh Việt Nam, cũng như vài bộ phim liên quan chiến tranh Việt Nam cho đến vài năm qua. Ông tham gia các chương trình y tế cho cựu chiến binh, thỉnh thoảng lại đến trò chuyện tại các trung tâm huấn luyện phi công hải quân. Tên của ông cũng đã được đặt cho trường học, công viên, bưu điện tại nơi ông sinh ra hay từng sống và làm việc.
Khi được hỏi về bí quyết thành công cùng phương châm sống, Everett Alvarez đã trả lời rằng, không phải vì điều gì mà tất cả là tính cách. Một tính cách toàn diện về đạo đức, trách nhiệm, sự cam kết và lòng trung thành với quốc gia. Ông bảo, “đó là ý thức của lòng chính trực và danh dự của mỗi cá nhân”.
ĐYT
