Một năm lại chấm dứt theo chu kỳ thời gian. Không như sự đều đặn và chính xác của kim đồng hồ thời gian hay những tờ lịch tường, thế giới và đời sống cùng cảm xúc mỗi cá nhân vẫn luôn biến chuyển bất ngờ trong năm qua. Xin chào đón một năm mới 2023 trong hy vọng sẽ nhiều tốt đẹp hơn và mời các bạn cùng nhìn lại một vài sự kiện chính trong năm qua và do chuyên mục chọn lọc và tổng hợp, ít nhiều đã ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến đời sống của mỗi người.
- Cuộc chiến Ukraine
Tiêu đề hàng đầu trên các bản tin thế giới trong suốt năm 2022 vừa qua phải kể đến cuộc chiến bảo vệ nền độc lập và tự do của Ukraine trước sự xâm lược của quân Nga từ tháng Hai năm 2022 cho đến nay. Với sự ủng hộ và viện trợ quân sự từ Hoa Kỳ và phương Tây, người dân Ukraine đã kiên cường chống trả trước sự tấn công của quân Nga trong gần một năm qua. Hàng ngàn người dân đã thiệt mạng và cuộc chiến đã buộc hàng triệu người dân Ukraine phải tản cư tránh chiến tranh sang các quốc gia lân cận. Một mùa Ðông giá rét và thiếu thốn vẫn đang ở ngay trên đầu dân Ukraine khi bước vào năm mới.
Cuộc chiến Ukraine cũng đã đưa Châu Âu trở lại thời chiến và góp phần vào cuộc khủng hoảng năng lượng và kinh tế thời hậu Covid thêm trầm trọng.
Chiến trường Ukraine mùa đông – nguồn reaction.life
- Lạm phát và khó khăn kinh tế
Kinh tế Hoa Kỳ và thế giới trong năm 2022 vừa qua là một bước lùi to lớn khi dường như nó trở lại những năm thập niên 70s, 80s với mức lạm phát kỷ lục. Lạm phát tăng cao trong vài chục năm tại Mỹ và các quốc gia Châu Âu cùng một số nước khác. Giá xăng cũng tăng cao kỷ lục trước khi hạ thấp vào những tuần lễ cuối năm, dẫn đến vật giá ngày càng đắt đỏ.
Những nhà hoạch định chính sách của Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã tăng lãi suất liên tục trong năm nhằm ngăn chận tình trạng lạm phát, báo hiệu những khó khăn của kinh tế Mỹ và thế giới khi bước vào năm mới.
Lạm phát và khó khăn kinh tế – nguồn .minneapolisfed.org
- Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đảo ngược án lệnh Roe v. Wade
Việc Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ đảo ngược án lệnh hợp pháp hóa việc phá thai Roe v. Wade tồn tại từ 50 năm đã gây nên những tranh cãi tại Mỹ và thu hút sự chú ý của thế giới. Phán quyết này tạo những bất đồng ngay chính từ hai nhóm thẩm phán cấp tiến và bảo thủ tại TCPV. Nhóm bảo thủ đưa ra ý kiến rằng, “Roe v. Wade đã sai lầm nghiêm trọng ngay từ đầu, gây ra tranh luận và chia rẽ. Ðã đến lúc phải tuân theo Hiến pháp và trả lại vấn đề phá thai cho những dân biểu được người dân bỏ phiếu.” Nhóm cấp tiến thì đưa ra công bố, “Bất kể các luật sắp tới là gì, kết quả của quyết định này chắc chắn đã hạn chế nữ quyền cùng sự tự do và bình đẳng của họ”.
Các luật lệ và quyền phá thai của phụ nữ sẽ do chính luật các tiểu bang quyết định khi bước vào năm mới.
Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đảo ngược án lệnh Roe v. Wade – nguồn scotusblog
- Cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ
Hơn 105 triệu cử tri Mỹ đủ điều kiện đã tham gia bỏ phiếu trong cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ để chọn lựa các dân biểu đại diện cấp liên bang, tiểu bang và địa phương vào đầu tháng 11 vừa qua. Phía đảng Cộng Hòa đã giành lại quyền kiểm soát Hạ Viện trong khi đảng Dân Chủ vẫn tiếp tục nắm giữ quyền kiểm soát tại Thượng Viện Hoa Kỳ.
Sự cân bằng quyền lực giữa hai đảng phái chính trị lớn tại Quốc Hội Hoa Kỳ sẽ tạo ra nhiều thay đổi về chính sách đối nội lẫn đối ngoại khi bước vào năm mới và kéo dài ít nhất trong hai năm tới, cho đến khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào năm 2024.
Cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ – nguồn orfontlife.org
- Chia tay những nhân vật ảnh hưởng
Hàng năm, thế giới vẫn chia tay những nhân vật có tầm ảnh hưởng và thu hút sự quan tâm của cả thế giới khi họ qua đời. Thu hút công luận và truyền thông thế giới nhiều nhất là sự qua đời của Nữ Hoàng Elizabeth II sau 70 năm trị vì trên ngai vàng tại Anh. Trong vai trò biểu tượng quốc gia của Anh cùng các quốc gia thuộc khối Thịnh Vượng Chung, Bà được xem là người có ảnh hưởng tinh thần và mang lại sự đoàn kết cho quốc gia.
Hai nhân vật đã qua đời trong năm 2022 vừa qua và cũng thu hút nhiều chú ý của thế giới là cựu Thủ Tướng Nhật Shinzo Abe bị ám sát vào tháng Bảy và cựu Tổng Bí Thư Mikhail Gorbachev thuộc cựu Liên bang Xô Viết vào tháng Tám.
Cựu Thủ Tướng Nhật Shinzo Abe – nguồn the japan time
- Tái thám hiểm mặt trăng
Sau hơn 5 thập niên kể từ khi con người lần đầu tiên đổ bộ lên mặt trăng trên phi thuyền Apollo 11, cơ quan NASA của Hoa Kỳ đang tiến hành chương trình đổ bộ lên mặt trăng Artemis lần thứ nhì, thể hiện trí tuệ cao nhất của con người trong việc thám hiểm không gian trong lãnh vực khoa học kỹ thuật.
Phi thuyền không người Orion đã được phóng thành công vào ngày 16 tháng 11 tại Trung tâm Vũ Trụ Kennedy tại Florida và hoàn tất phi vụ thử nghiệm sau 26 ngày với 1.3 triệu dặm bay, chuẩn bị cho những bước kế tiếp của chương trình Artemis trong các năm tới
Phi thuyền không người Orion – nguồn VPT. INC
- Thế giới 8 tỉ dân
Liên Hiệp Quốc và đồng hồ dân số thế giới đã chào đón công dân thứ 8 tỉ vào ngày 15 tháng 11 trong năm 2022, một cột mốc quan trọng của nhân loại. Thế giới đã mất 12 năm để tăng từ 7 tỉ dân lên đến 8 tỉ dân và các khoa học gia ước tính sẽ đạt đến cột mốc 9 tỉ dân vào năm 2037, sau 15 năm tới. Trong khi tỉ lệ gia tăng dân số tại các nước phát triển và có thu nhập cao chậm lại thì tốc độ tăng dân số tại các quốc gia nghèo vẫn tăng cao.
Dân số thế giới tăng cao nhờ vào các điều kiện vệ sinh, y tế và nguồn dinh dưỡng đầy đủ hơn so với các thập niên trước đây, tuy nhiên cũng đặt ra một thách đố cho nhân loại về việc thiếu hụt thực phẩm trước tình trạng hạn hán, thiên tai xảy ra thường xuyên hơn.
- Giải World Cup thế giới tại Qatar
Hàng tỉ người mộ điệu môn thể thao vua đã hào hứng theo dõi vòng chung kết World Cup của Liên đoàn bóng đá quốc tế lần đầu tiên được tổ chức tại Qatar thuộc Trung Ðông với chi phí và giải thưởng ở mức kỷ lục. FIFA ước tính có khoảng 5 tỉ người theo dõi các trận đấu của vòng chung kết năm nay, tăng từ 3.57 tỉ khán giả tại vòng chung kết 2018.
32 đội tuyển quốc gia, bao gồm 6 đội Châu Á, 5 đội Châu Phi, 8 đội Châu Mỹ và 13 đội Châu Âu đã thi đấu trong suốt một tháng trời và kết thúc vào quá giữa tháng 12 với những kết quả bất ngờ từ vòng thi đấu đầu tiên. Ðội Argentina đã giành được chiếc cúp vô địch trong trận chung kết với đội Pháp.
Giải World Cup thế giới tại Qatar – nguồn Los angeles time
ĐYT (th)
