Cử tri Mỹ chưa từng chứng kiến một sự kiện lịch sử, chỉ trong khoảng 2 tháng mà có những sự kiện chính trị quan trọng liên quan đến cuộc tranh cử tổng thống lại xảy ra dồn dập – từ bản án kết tội ông Donal Trump, rồi cuộc tranh luận không như mong đợi của ông Joe Biden cho đến vụ ám sát hụt ông Trump, tiếp nối là sự rút lui đột ngột khỏi cuộc tranh cử của ông Biden và sau đó Phó Tổng thống Kamala Harris bước vào vị trí ứng cử viên hàng đầu của đảng Dân chủ thay thế ông Biden.
Cuộc đua Trump-Harris – Getty Images
Sẽ mất thêm một thời gian nữa để cử tri suy ngẫm và tiêu hoá về tất cả những sự việc nói trên. Nhưng một khi tình hình lắng dịu lại, cuộc chạy đua vốn đã rất sít sao, mặc dù cục diện của cuộc tranh cử đã có nhiều thay đổi. Cuộc chạy đua ở giai đoạn cuối diễn ra như thế nào sẽ còn tuỳ thuộc vào cách ứng xử của 2 ứng cử viên trong khoảng thời gian 3 tháng tới đây.
Dựa vào kết quả thăm dò kể từ những tháng cuối năm 2023 cho đến thời gian gần đây, một điều rõ ràng là không chỉ ứng cử viên Biden mà cả đảng Dân chủ có thể đang dẫn tới một cuộc thất bại to lớn.
Tuy nhiên, sau khi ông Biden chính thức rút lui vào hôm Chủ Nhật 21/7, tình thế đã thay đổi và đảng Dân chủ đang quay trở lại với nhiều hứa hẹn một cuộc bầu cử ngang ngửa vào đầu tháng 11 tới đây.
Việc Phó Tổng thống Kamala Harris được đưa vào vị trí ứng cử viên hàng đầu đã khơi dậy một bầu không khí nhiệt tình và sôi động trong đảng Dân chủ. Ngay trước mắt, vấn đề về tuổi tác và sự suy giảm về tinh thần và thể chất của ông Biden đã biến mất sau khi ông Biden nhường chỗ cho bà Harris, 59 tuổi, đã mang đến một khuôn mặt trẻ hơn rất nhiều cho chiếc vé tổng thống của đảng Dân chủ hiện nay.
Mặc dù với thời gian chỉ còn dưới 100 ngày, nhiều điều bất ngờ vẫn có thể xảy ra trong thời gian tới như nhiều cuộc tranh cử trước đây đã từng chứng minh cho thấy. Tuy nhiên, tình hình hiện tại có thể nói tương đối đủ ổn định và dựa vào các kết quả thăm dò kể từ khi Tổng thống Biden tuyên bố rút lui, một bài phân tích của tờ New York Times có đưa ra 3 điểm chính về cuộc tranh cử hiện nay.
Cuộc chạy đua sát rạt
Trong suốt năm 2024, ứng cử viên Donald Trump đều dẫn trước trong các cuộc thăm dò và hiện tại vẫn đang dẫn trước ứng cử viên Kamala Harris, tuy khoảng cách không lớn.
Theo các số liệu thăm dò ý kiến toàn quốc của tờ New York Times, ông Trump dẫn trước bà Harris một điểm, 47 phần trăm so với 46 phần trăm. Khoảng cách này hẹp hơn so với khoảng cách gần đây của ông Trump so với ông Biden, nhưng tương tự như khoảng cách của ông Trump so với ông Biden trước cuộc tranh luận hồi cuối tháng 6 vừa qua. Nói vậy để thấy rằng cuộc chạy đua đang quay trở lại vị trí cũ.
Ngoài ra còn có một số điểm khác biệt quan trọng khác. Bà Harris là một ứng cử viên nhiều khả năng hơn so với ông Biden. Là một người có tài ăn nói, bà có khả năng mô tả một chương trình nghị sự và đưa ra lập luận chống lại ứng cử viên Trump có hiệu quả hơn ông Biden.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò cũng chỉ ra một vài điểm yếu: so với Biden, ứng cử viên Harris dường như không thích hợp với bầu cử tính theo phiếu bầu đại cử tri đoàn (Electoral College) thay vì phổ thông đầu phiếu (popular vote). Bà được sự ủng hộ từ những cử tri trẻ tuổi và cử tri da màu nhưng yếu hơn với những cử tri lớn tuổi và cử tri thuộc giới lao động da trắng. Do các tiểu bang dao động (swing states) có tỷ lệ người già, người da trắng và giới lao động khá đông, bà Harris có nhiều khả năng giành được phiếu bầu phổ thông và thua cuộc bầu cử (tính trên phiếu đại cử tri đoàn) hơn so với ông Biden.
Nói cách khác, thay thế ông Biden với bà Harris, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ có thể giành được nhiều phiếu bầu hơn ở California và ít phiếu bầu hơn ở Pennsylvania. Do đó, lợi thế dẫn trước trên toàn quốc của ông Trump có thể cao hơn so với các số liệu thăm dò hiện nay.
Bà Harris có 3 tháng để tranh cử – NYT
Trọng tâm của Trump
Dường như ứng cử viên Trump không tập trung vào những cử tri dao động.
Bài phát biểu của ông tại đại hội đảng Cộng hòa khởi đầu rất tốt đẹp. Ông kể câu chuyện về việc suýt bị mất mạng. Ông cảm ơn các đặc vụ bảo vệ an ninh và vinh danh ông Corey Comperatore, cựu đội trưởng cứu hoả đã thiệt mạng hôm xảy ra vụ ám sát. Đó là tính cách cá nhân dễ gây được thiện cảm mà ông Trump hiếm khi thể hiện.
Sau đó, ông quay về với cá tính quen thuộc – được những người hâm mộ Trump yêu thích và hầu hết những người Mỹ khác thì không. Ông tập trung vào cá nhân của mình. Ông chỉ trích, một vài sự kiện không hoàn toàn đúng sự thật và khá lan man khiến bài phát biểu của ông tại đại hội biến thành bài phát biểu lê thê nhất trong lịch sử tranh cử.
Cử tri đảng Cộng hòa tỏ ra lo lắng rằng ông Trump đang lãng phí cơ hội giành cảm tình của người dân Mỹ. Đây là những cử tri cho biết họ thích tình trạng kinh tế trước đại dịch Covid và không thích tình trạng lạm phát và di dân bất hợp pháp tăng vọt dưới thời Biden.
Trọng tâm của Harris
Cho đến nay, dường như bà Harris cũng không tập trung đủ vào những cử tri dao động.
Giống như ông Biden trước đây, bà Harris đưa ra thông điệp trong chiến dịch tranh cử của bà nhắm vào cá nhân ông Trump. Bà nhấn mạnh rằng bà là một công tố viên, và ông là một tội phạm. Tại một cuộc biểu dương ở Wisconsin tuần qua, bà đưa ra hình ảnh tương phản giữa bà đại diện cho “tự do, lòng trắc ẩn và pháp quyền” và ông Trump đại diện cho “hỗn loạn, sợ hãi và thù hận”. Nói cách khác, bà Harris đang lặp lại chiến lược tranh cử của ông Biden rằng tương lai nền dân chủ nước Mỹ đang bị đe dọa.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò đã nhiều lần chỉ ra rằng thông điệp này chỉ gây được tiếng vang với những cử tri trung thành của đảng Dân chủ hơn là những cử tri dao động. Những điều mà cử tri dao động quan tâm nhiều nhất là các vấn đề liên quan đến túi tiền của họ – nghĩa là kinh tế, công ăn việc làm và lạm phát.
Cũng thế, các cuộc thăm dò cho thấy quyền phá thai là mối quan tâm rất thấp. Bà Harris cho biết sẽ cố gắng làm nổi bật vấn đề này, và cách tiếp cận đó có thể giành được sự ủng hộ của một số cử tri dao động. Nhưng điều này có lẽ không dễ dàng thành công như bà và đảng Dân chủ hy vọng. Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, sau khi luật Roe vs Wade bị bãi bỏ, không một thống đốc hoặc thượng nghị sĩ Cộng hòa đương nhiệm nào thua trong cuộc bầu cử đó.
Bà Harris vẫn còn nhiều cơ hội và đại hội toàn quốc đảng Dân chủ sắp tới là nơi bà có thể đưa ra những thông điệp tranh cử có hiệu quả hơn. Đại hội bắt đầu vào ngày 19 tháng 8.
o O o
Sau đại hội và đặc biệt sau Lễ Lao Động vào đầu tháng 9 sẽ là thời gian chạy nước rút. Ứng cử viên nào ít phạm lỗi lầm hơn và được cử tri lắng nghe hơn, chạm tới những vấn đề mà họ quan tâm nhất thì người đó sẽ có cơ hội hơn để chiến thắng trong cuộc đua này.
Ông Trump vận động tranh cử tại Michigan một tuần sau vụ ám sát hụt – AFP
VH
