Nhiều người nghĩ rằng những bệnh như sởi hay thủy đậu chỉ là ký ức mơ hồ thời thơ ấu. Tuy nhiên, đợt bùng phát sởi gần đây cho thấy các bệnh này vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng. Bên cạnh đó, virus thủy đậu có thể tái kích hoạt sau nhiều năm dưới dạng bệnh giời leo gây đau đớn. Đặc biệt, người cao niên (trên 65 tuổi) có nguy cơ cao hơn trước các bệnh truyền nhiễm này, vì hệ miễn dịch yếu đi khiến họ dễ mắc bệnh nặng hơn. Sau đây là những vaccines thật sự cần chích:
Sởi (Measles)
Nếu bạn sinh trước năm 1957, rất có thể là đã mắc sởi tự nhiên và có miễn dịch suốt đời. Người sinh sau năm 1968 ở Mỹ thường đã chích đủ 2 liều vaccine MMR (Measles, Mumps, and Rubella), hiệu quả khoảng 97%. Tuy nhiên, những ai chích trong giai đoạn 1957-1968 hoặc chỉ chích một liều nên cân nhắc chích lại (booster). Một xét nghiệm máu có thể xác định bạn miễn dịch, nhưng đôi khi chích lại sẽ đơn giản hơn nếu bạn không bị suy giảm miễn dịch. (immunocompromised).
Cúm (Flu)
Vaccine cúm thay đổi hàng năm. Người trên 65 tuổi nên chích một trong ba loại chuyên biệt: Fluzone High-Dose Quadrivalent, Fluad Quadrivalent, hoặc Flublok Quadrivalent. Nếu không có loại chuyên biệt, vẫn nên chích vaccine cúm thông thường.
Viêm phổi (Pneumonia)
Khoảng 150,000 người ở Mỹ nhập viện mỗi năm vì viêm phổi do vi khuẩn phế cầu (pneumococcal bacteria). Có 4 loại vaccine với hiệu quả từ 50-75%. CDC khuyến nghị tất cả người từ 50 tuổi trở lên nên chích. Bác sĩ sẽ chỉ định loại phù hợp dựa trên tiền sử chủng ngừa.
Bệnh zona hay giời leo (Shingles)
Virus Varicella-zoster (gây thủy đậu) có thể “ngủ yên” và tái phát thành bệnh zona – gây phát ban đau rát, biến chứng nặng như viêm não, mất thị lực/thính lực. Vaccine Shingrix (hai liều) có hiệu quả 97% ở người 50-69 tuổi và 91% ở người cao tuổi. Ngoài ra, nó còn giúp giảm 90% nguy cơ đau thần kinh sau zona và có thể giảm nguy cơ sa sút trí tuệ 20%.
Uốn ván, bạch hầu và ho gà (Tetanus, Diphtheria, and Pertussis – Tdap)
Miễn dịch với các bệnh này giảm dần theo thời gian. Nên chích nhắc lại (booster) Tdap mỗi 10 năm. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn chuẩn bị tiếp xúc với trẻ sơ sinh, vì ho gà rất nguy hiểm cho trẻ nhỏ.
Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV)
RSV thường chỉ gây cảm lạnh nhẹ, nhưng mỗi năm có đến 150,000 người ở Mỹ trên 60 tuổi phải nhập viện vì nó. CDC khuyên nên chích vaccine RSV cho tất cả người từ 75 tuổi trở lên, hoặc từ 60-74 tuổi nếu có bệnh tiềm ẩn. Hai loại vaccine phổ biến là Abrysvo và Arexvy, hiệu quả trên 70% về phòng ngừa bệnh phải nhập viện.
Viêm gan B (Hepatitis B)
Virus lây qua máu và dịch cơ thể, có thể gây suy gan. CDC khuyến nghị chích cho người trên 60 tuổi mắc HIV, bệnh gan, đang lọc thận, hoặc có bệnh tiểu đường và sử dụng máy đo đường huyết chung tại cơ sở y tế.
(theo Consumer Report on Health)
