Câu Hỏi
Chồng tôi mất gần được 2 năm mà không có di chúc. Sau khi hoàn tất thủ tục của tòa án theo quy định của luật pháp để được chính thức công nhận quyền thừa kế tài sản dù không có ai tranh chấp, tòa cấp án lệnh cho tôi được trọn quyền làm chủ căn nhà mà 2 vợ chồng chúng tôi cùng đứng tên mua khi chồng tôi còn sống.
Người luật sư đại diện cho gia đình tôi vừa thông báo tất cả giấy tờ và thủ tục đã hoàn tất sau án lệnh của tòa, và tôi được phép sử dụng hay bán, sang nhượng căn nhà tùy ý. Căn nhà quá lớn khi tôi chỉ ở đó một mình vì con cái đã dọn ra ở riêng hết rồi. Ngay trước khi chồng tôi mất, giá thị trường căn nhà là khoảng 350 ngàn đô la, nhưng vì lu bu với việc chăm sóc chồng tôi khi ông đột ngột ngã bệnh mà tôi chưa kịp bán thì ông qua đời. Sau đó, tôi tưởng là không cần làm gì hết thì tôi cũng tự động được thừa kế căn nhà vì đó là căn nhà cả hai vợ chồng chúng tôi cùng đứng tên chủ quyền. Nhưng khi biết ra thì không phải như vậy. Dù tôi được quyền thừa kế, tôi vẫn phải hoàn tất thủ tục của luật pháp để được công nhận quyền thừa kế tất cả tài sản mà chồng tôi có đứng tên từ căn nhà, đến những ngân khoản trong nhà băng, và những quỹ đầu tư khác.
Vì những trục trặc không tiện chia sẻ nên cũng gần 2 năm sau chúng tôi mới xong. Bây giờ tôi muốn bán căn nhà thì giá nhà càng ngày càng tăng và theo người mua bán địa ốc thì họ có thể treo giá bán 450 ngàn đô la cho tôi. Tôi đã bắt đầu sửa chữa, dọn dẹp căn nhà để chuẩn bị bán. Điều tôi lo lắng là khi bán như vậy thì tôi có phải đóng thuế không?
Tôi xin chia buồn với gia đình bà. Tôi hiểu nỗi đau và sự mất mát vô tận khi một người thân yêu trong gia đình qua đời. Bên cạnh đó, việc ông ra đi mà không có di chúc cũng là một khó khăn và nhức đầu khi phải lo hoàn tất thủ tục phức tạp của luật pháp để được chính thức thừa kế tài sản. Ðây là một vấn đề xảy ra thường xuyên trong cộng đồng Việt Nam chúng ta vì chúng ta không lường trước được việc mình có thể ra đi bất cứ lúc nào, thêm vào sự thiếu chuẩn bị mà sau đó gia đình bối rối không biết giải quyết như thế nào. Việc thiếu thông tin và kiến thức về luật pháp khiến nhiều người ỷ y và nghĩ lầm rằng tài sản của chung hai vợ chồng cùng đứng tên thì không cần phải làm gì cả, người còn sống sẽ đương nhiên được thừa hưởng. Ðó là một sai lầm.
Khi có di chúc và hoàn cảnh gia đình đơn giản, chỉ một vợ một chồng và con cái chung với nhau chứ không có vợ trước, chồng trước hay con riêng, người phối ngẫu còn sống vẫn phải làm giấy tờ và có thể phải ra tòa để được công nhận quyền thừa kế tài sản. Huống hồ gì là không có di chúc. Ðó là chưa kể những bất đồng, chia rẽ trong gia đình vì mỗi người một ý trong việc phân chia tài sản như thế nào. Mà điều đó cũng có thể dẫn đến việc hoàn tất thủ tục phân chia tài sản thêm phức tạp.
Khi nói đến việc đóng thuế thì có nhiều dạng thuế khác nhau phát xuất từ việc thừa hưởng tài sản. Ở Texas không có thuế tiểu bang cho tài sản được thừa kế, nhưng bên cạnh đó còn có thuế thừa hưởng tài sản của liên bang (federal inheritance tax). Luật liên bang hiện nay cho phép người chết được để lại tài sản thừa kế mà người thừa kế không phải đóng thuế thừa kế liên bang nếu tổng giá trị tài sản 1 người mất là 11.7 triệu đô la trở xuống cho người độc thân, và $23.4 triệu trở xuống cho mỗi cặp vợ chồng, nhưng vợ chồng thừa hưởng của nhau thì không phải đóng thuế thừa hưởng của liên bang.
Bên cạnh đó, còn có thuế tăng giá trị/tăng vốn (capital gain tax) của tài sản thừa hưởng từ người đã mất.
Chẳng hạn căn nhà của hai vợ chồng bà ngay trước khi ông mất có giá trị là 350 ngàn đô la. Nhưng hiện giờ nếu bà bán thì giá là 450 ngàn đô la, có nghĩa là từ lúc chồng bà mất đến giờ, giá trị căn nhà đã tăng lên 100 ngàn đô và đây là số tiền capital gain bà phải khai thuế.
Có những chi phí mà bà có thể tính vào để khấu trừ tiền đóng thuế của 100 ngàn đô la đó. Nếu bà phải bỏ tiền ra chi trả cho việc sửa sang, dọn dẹp và có biên lai đầy đủ, bà có thể trừ đi những chi phí đó trong tổng số tiền tăng giá trị 100 ngàn đô la để được giảm đi phần phải đóng thuế cho tiền capital gain.
Nếu bà tiếp tục ở căn nhà đó thì về sau khi bà bán bà có thể được trừ đi một phần lớn tiền tăng giá trị căn nhà mà bà bán vì đó là nơi cư ngụ của bà. Bà nên tham khảo thêm với những người có bằng CPA chuyên về việc khai thuế và khấu trừ này.
Ngoài ra, bà cũng có thể dùng căn nhà này cho mướn và nó trở thành tài sản đầu tư mà sau này khi bán đi bà có thể hoán đổi với một tài sản đầu tư khác gọi là 1031 exchange để không phải đóng thuế tiền lời đó.
Về sau, khi bà mất đi, thì cũng theo trình tự pháp lý, các con bà sẽ phải giải quyết theo quy định hành chánh và thủ tục tòa án. Hy vọng bà đã chuẩn bị trước và viết di chúc rồi để các con bà không phải tốn kém thêm và không phải trải qua nhiều thủ tục phức tạp hơn.
Có thể các con bà trong tương lai sẽ phải đóng thuế tài sản bà để lại cho họ thừa hưởng. Nhưng đó là một món quà của bà mà bà giúp họ trang trải phần nào của cuộc sống sau khi bà đã qua đời, thì dù có phải đóng thuế cũng vẫn đáng đón nhận và trân trọng.
Ls. Anh Thư
(Cel.: 623-341-8835)
