Hỏi: Ba tôi mất và theo di chúc của ông tất cả tài sản má tôi được thừa hưởng. Má cũng làm di chúc chia đều tài sản cho ba anh em chúng tôi. Dâu rể không hề có phần trong di chúc của má. Trong di chúc má có phần: “divide all my property equally among my children per stirpes or to the predeceased child’s descendants per stirpes”. Đây có nghĩa là gì? Hiện tại má tuy còn sống nhưng sức khỏe má đã yếu đi nhiều và tôi là người chăm sóc má nhiều nhất.
Anh trai tôi vừa mất đột ngột đầu năm nay do bị tai biến mạch máu não. Chị dâu tôi cương quyết nói với mọi người rằng chị đương nhiên được thừa kế phần tài sản mà má sẽ để lại cho anh khi má mất. Cả tôi và người em gái không hề muốn chuyện đó.
Trước đây chị dâu tôi thường là người ít nói, anh trai tôi là người quyết định và giải quyết hết tất cả mọi vấn đề nên chúng tôi cũng ít có dịp tiếp xúc với chị dâu. Giữa chị và gia đình chúng tôi chưa hề có vấn đề gì căng thẳng hay mất lòng nhau, cho đến bây giờ… Thái độ hiện tại của chị làm chúng tôi hoang mang, lo lắng. Bây giờ chúng tôi phải làm sao để bảo vệ tài sản của gia đình?
Đáp: Thật đáng buồn khi gia đình bạn phải đương đầu với vấn đề tế nhị nhưng cũng rất quan trọng này dù mồ mả của anh bạn chưa kịp xanh. Khi một người ở trong tình thế khủng hoảng tinh thần do một biến cố lớn nào đó, họ có thể phản ứng khác thường hoặc lộ ra bản chất xấu xa nhất mà trong lúc bình thường họ có thể rất khéo che đậy. Sự ra đi đột ngột của một người trụ cột gia đình khiến những người phụ thuộc hay trông cậy vào kinh tế ở người đó đau buồn, chới với và có thể đem đến cho họ cảm giác bất an, lo lắng về vấn đề tiền bạc cho những chi phí căn bản của cuộc sống hằng ngày cũng như trong tương lai của họ.
Trong trường hợp của gia đình bạn, vì mẹ bạn còn sống, dù anh bạn có viết di chúc trước khi anh chết hay không đều chẳng ảnh hưởng gì đến tài sản và di chúc của ba má bạn. Ðây là hai vấn đề hoàn toàn riêng biệt nhau. Theo luật Texas, nếu anh bạn không làm di chúc trước khi qua đời, và anh bạn không có con riêng hay con rơi, con rớt mà chỉ có con chung với chị dâu bạn thì chị dâu bạn có quyền được thừa hưởng tất cả tài sản mà anh bạn có lúc anh qua đời. Nếu anh bạn có con riêng, hoặc con rơi con rớt thì ngoài người vợ hiện tại của anh, những đứa con đó cũng được quyền thừa hưởng phần nào tài sản của anh bạn.
Trong trường hợp của anh trai bạn, má bạn có làm di chúc để lại một phần ba tài sản của bà cho anh trai bạn “divide all my property equally among my children per stirpes or to the predeceased child’s descendants per stirpes” – nghĩa là chia đều cho các con của tôi hay những người cùng một thế hệ, nhưng nếu người có quyền được thừa kế qua đời trước người viết di chúc thì các con của người được thừa kế sẽ được chia đều phần tài sản mà người đó đáng lẽ sẽ được thừa hưởng.
Nếu má bạn giữ nguyên di chúc cũ thì cho dù anh trai bạn là một trong những người con có quyền kế thừa tài sản của má bạn, nhưng vì anh chết trước má bạn thì phần của anh, các con của anh sẽ được chia đồng đều. Hay trong trường hợp sau khi anh mất, anh chỉ có một người con và con anh có con của nó nhưng con của anh lại mất trước má bạn thì phần thừa hưởng của anh bạn sẽ được chia đều cho các cháu ngoại/nội của anh bạn. Nhưng nếu anh bạn không hề có con cái lúc anh qua đời, thì phần thừa hưởng của anh sẽ được chia theo ý nguyện của má bạn nếu trong di chúc của má bạn có đề cập đến cách giải quyết như thế nào khi anh trai bạn mất trước má bạn mà không có con cái. Chữ “per stirpes” có nghĩa là những người con còn sống của má bạn sẽ được chia đều tài sản trong trường hợp người anh trai của bạn không có con cái gì khi anh qua đời.
Ngoài ra, một người có thể làm di chúc nhiều lần và thay đổi di chúc theo ý mình khi mình còn sống. Trong trường hợp của gia đình bạn, dù má bạn sức khỏe yếu, nhưng nếu bà còn đầu óc tỉnh táo, minh mẫn thì bà hoàn toàn có quyền làm một di chúc mới hoặc lấy hẹn tham khảo với luật sư về vấn đề di chúc cũ của bà để bảo đảm chuyện chị dâu bạn được hay không được quyền thừa kế tài sản của má bạn khi bà mất.
Câu hỏi bạn nên làm gì trong trường hợp này là một câu hỏi cũng có thể dẫn đến kiện tụng, tranh chấp giữa bạn và người chị dâu hay giữa bạn và những thành viên khác trong gia đình. Chuyện quyết định phân chia tài sản của má bạn thì chỉ má bạn có quyền quyết định. Bạn là người đang chăm sóc má bạn, mà nếu má bạn đầu óc không còn minh mẫn và bạn xúi giục hay áp lực má bạn thay đổi di chúc theo ý mình thì những người khác có quyền kiện tụng tranh chấp nếu họ cảm thấy quyền lợi của họ bị ảnh hưởng xấu do bạn gây ra. Bạn có thể dẫn má đến tham khảo luật sư nhưng đừng có những hành động hoặc cử chỉ, lời nói dẫn đến việc má bạn đi đến những quyết định mà má bạn không được quyền tự do quyết định vì bị áp lực từ bạn. Trường hợp của gia đình bạn là một trường hợp điển hình mà có thể chuyện cả gia đình cùng đến tham khảo luật sư, để người có tài sản quyết định chuyện cập nhật di chúc có cần thiết hay không.
Ls. AT
