Cô Nguyễn Đài Thi là cựu Thanh Tra của Sở Thuế Hoa Kỳ (IRS) và cũng là cựu Thanh Tra của Bộ Ngân Khố (U.S. Treasury Inspector General). Cô có bằng IRS Enrolled Agent do Sở Thuế cấp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc cho Sở Thuế và Bộ Ngân Khố, cô Đài Thi đã từng kiểm toán (audit) thuế doanh nghiệp và cá nhân. Khi làm việc cho Bộ Tổng Thanh Tra Ngân Khố, cô cũng đã từng audit-Sở Thuế. Với kinh nghiệm đặc biệt này, chẳng những cô Đài Thi rất rành rẽ về luật thuế, mà còn hiểu tường tận về cơ cấu và nội bộ của cơ quan IRS. Cô thường xuyên chia sẻ các đề tài thuế vụ qua các đài radio và TV tại Dallas. Trẻ hân hạnh được cùng cô Đài Thi cộng tác để hướng dẫn đồng hương về luật thuế liên bang và giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Độc giả ở khắp nơi có thể gửi thư bưu điện hoặc email cho tòa soạn Trẻ, ghi chú “Mục Thuế Vụ”.
Email: bientap@trenews.net
Nhắn tin (text only) câu hỏi đến 469-328-3453
hoặc gởi thư về tòa soạn:
3202 N. Shiloh Rd., Garland, TX 75044
HỎI: Thưa chị Đài Thi, ở chỗ tiệm nail em làm có hai người thợ làm chung với em mới vừa bị Sở Thuế kiểm toán thuế, làm cho em lo sợ, không biết khi nào đến lượt mình. Em tạm gọi hai người này là anh T và chị L. Họ độc thân, không phải là vợ chồng và cũng không có liên hệ tình cảm gì với nhau, nhưng vì muốn giảm thuế cho nên năm 2023 họ khai thuế chung theo diện vợ chồng để lấy được tiền hoàn thuế nhiều hơn. Mọi chuyện rất suôn sẻ, nhưng sau hai năm, tức năm 2025 này Sở Thuế phát hiện ra hồ sơ không khớp địa chỉ và giấy tờ hôn nhân không có. Cả hai bị gọi lên phỏng vấn, rồi họ bị truy thu thuế và bị phạt. Em cũng làm giống vậy, nhưng đến nay thì vẫn “an toàn”. Nhưng chuyện anh T và chị L bị rắc rối với Sở Thuế làm em run quá. Chị Đài Thi chỉ em cách nào để em có thể rút lui êm thắm, không khai vợ chồng nữa, và liệu khi em chấm dứt việc khai chung thì sau này IRS có tìm đến em không?
ĐÁP: Thật tình chị cảm thấy vừa ái ngại vừa mừng cho em. Ái ngại giùm cho em vì em không lường được trước hậu quả cho nên đã nghe theo lời bạn bè xúi, vì một ít tiền mà đã khai man thuế. Mừng cho em vì bây giờ em muốn chấm dứt hành động khai man vì đã thấy hậu quả qua chuyện của anh chị bạn đồng nghiệp.
Theo tâm lý chung thì ai cũng muốn lấy tiền thuế về nhiều hoặc đóng thuế thật ít. Nhưng khai man thuế hoặc khai gian thì hoàn toàn không nên, vì hậu quả có thể trầm trọng hơn mọi người nghĩ. Hậu quả không phải chỉ đơn giản là “nếu xui bị bắt thì đóng thuế đóng phạt là xong”.
Hậu quả đáng sợ nhất là bị Sở Thuế kết tội mình gian lận thuế. Những trường hợp nghiêm trọng thì có thể bị Sở Thuế kết tội “fraud”, có nghĩa là cố tình gian lận. Tội “fraud” nặng lắm, chẳng những bị phạt thuế rất nặng mà còn có thể bị kết án hình sự. Những trường hợp nghiêm trọng không hẳn là phải dính líu đến số tiền thuế thật nhiều, mà là do hành vi gian lận đã được lặp đi lặp lại mấy năm.
Ở tiểu bang Texas, vợ chồng không cần hôn thú mà vẫn có thể sống chung như vợ chồng theo luật “common law marriage”, tạm dịch là hôn nhân theo luật thông thường. Sở Thuế là chính quyền liên bang, họ không áp dụng luật tiểu bang. Tuy Sở Thuế không cần xem hôn thú, nhưng nếu hai người có quan hệ vợ chồng, sống với nhau thật sự như vợ chồng, chia sẻ tài chánh, trách nhiệm v.v. thì vẫn có thể khai thuế chung theo diện vợ chồng.
Chị cảm thấy trong vấn đề này có một phần lỗi nơi em, và một phần lỗi nơi người khai thuế cho em. Nếu người khai thuế cho em đã biết hai người không phải là vợ chồng mà tại sao họ vẫn khai man cho em hoặc không khuyên em?
Những năm thuế em đã khai man rồi thì không thể chỉnh sửa được vì đã quá hạn chỉnh sửa rồi. Thông thường Sở Thuế có 3 năm để kiểm toán thuế, tính từ ngày em khai thuế. Có nghĩa là thuế năm 2023, nếu em đã khai vào năm 2024 thì em sẽ thoát nạn vào năm 2027. Năm nào đứng riêng năm đó, không tính chung được. Cứ mỗi năm em khai man thì cứ thế mà cộng thêm 3 năm. Mong rằng em sẽ thoát được sự dòm ngó của Sở Thuế trong thời gian tới.
Từ đây trở đi em hãy khai thuế đúng dạng của em, chị đoán là dạng độc thân. Trong trường hợp của em, Sở Thuế không so sánh dạng độc thân với dạng vợ chồng mà em đã khai trước đây. Đừng đổi đi đổi lại.
Nhưng Sở Thuế sẽ để ý những cặp vợ chồng khai chung có con nhỏ, rồi sau đó đổi sang khai riêng chồng độc thân/vợ chủ hộ, hay single mom/dad, rồi sau này đổi lại khai chung nữa. Đây là những cặp vợ chồng thật sự, họ khai man là vì người khai thuế của họ xúi làm vậy. Trường hợp của em không phải như vậy.
HỎI: Em có bạn người Trung Quốc quen nhau hồi học ESL. Cổ làm nghề massage, chỉ nhận tiền mặt. Theo cô ấy kể thì thu nhập ổn định nhưng không khai thuế suốt 6 năm. Mới đây, cô ấy nộp đơn xin thẻ xanh theo diện kết hôn. USCIS yêu cầu chứng minh thu nhập nhưng cuối cùng bác đơn vì không chứng minh được “good moral character”, vì nhiều năm không đóng đồng thuế nào. Cô ấy năn nỉ em làm check giả cho cổ, xem như cổ là nhân viên của em (em đang có một business khá bận rộn). Cổ sẽ đưa em tiền mặt, em ký check để cổ đóng thuế. Do hoàn cảnh cổ có nhiều trắc trở, em thương tình muốn giúp, nhưng cũng rất phân vân, liệu chuyện này có ảnh hưởng gì đến business của em không. Em khẳng định là không hề lấy thêm cô ấy một đồng xu nào cho sự giúp đỡ này. Xin chị Đài Thi cho em một lời khuyên, em rất mong giúp được bạn em.
ĐÁP: Cô bạn Trung Quốc của em thật may mắn có một người bạn tốt như em, nhưng thật tình chị khuyên em nên suy nghĩ thật kỹ. Em chỉ nghĩ đơn giản là giúp bạn chứ không có lợi lộc gì, nhưng có thể em sẽ bị vướng vào vòng pháp lý rắc rối.
Tuy câu hỏi của em nghiêng về luật di trú hơn là luật thuế, nhưng chị sẽ cố gắng trả lời dựa trên sự hiểu biết của cá nhân chị. Có lẽ em nên tư vấn với chuyên gia di trú thì tốt hơn.
Thứ nhất, cô bạn này không có thẻ xanh, có nghĩa là không có số an sinh xã hội. Mà không có số an sinh xã hội thì em không nhận cô này làm nhân viên được. Hơn nữa, nếu cổ ở Mỹ theo dạng sinh viên thì cổ không được đi làm, ngoại trừ cô ta có work visa, số ITIN hoặc số SSN tạm và được phép đi làm (work permit).
Thứ nhì, khi doanh nghiệp có chi phí trả lương cho nhân viên thì sẽ được khấu trừ thuế, mặc dù em nghĩ rằng em không có lợi lộc gì. Nếu em khấu trừ thuế thì liệu giấy tờ sổ sách doanh nghiệp của em có ăn khớp không? Cô ta cần em giúp bao nhiêu năm thì em phải chỉnh sửa giấy tờ cho bấy nhiêu năm. Nếu em không khấu trừ thuế thì làm sao giải thích, nhỡ có bị điều tra.
Nếu vì bất cứ lý do gì chuyện em làm bị bại lộ, thì em sẽ lãnh hậu quả rất nghiêm trọng. Chị không chuyên về luật di trú, nhưng chị nghĩ việc điều chỉnh giấy tờ lương bổng để giúp một người thông qua giấy tờ di trú là một hành vi bất hợp pháp khá trầm trọng. Có thể Sở Thuế sẽ không dòm ngó em, nhưng vì chị không rõ những gì bên Sở Di Trú sẽ làm, cho nên chị nghĩ em đừng nên dính líu vào chuyện phạm pháp này.
Giải quyết đúng nhất và hợp lệ nhất là cô bạn em tự mở kinh doanh nhỏ, tự làm chủ, và tự khai thuế thu nhập và chi phí. Ở Mỹ này rất nhiều người khai thuế theo dạng nghề tự do, đâu cần phải làm nhân viên cho ai. Cô ta có thể khai thuế cho mấy năm trước đây mà cô chưa khai. Cổ sẽ phải trả tiền thuế mà mấy năm qua chưa trả, cộng thêm tiền phạt và lãi suất. Chị thấy không có cách nào hợp pháp hơn ngoài cách này.
NĐT
