Cô Nguyễn Đài Thi là cựu Thanh Tra của Sở Thuế Hoa Kỳ (IRS) và cũng là cựu Thanh Tra của Bộ Ngân Khố (U.S. Treasury Inspector General). Cô có bằng IRS Enrolled Agent do Sở Thuế cấp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc cho Sở Thuế và Bộ Ngân Khố, cô Đài Thi đã từng kiểm toán (audit) thuế doanh nghiệp và cá nhân. Khi làm việc cho Bộ Tổng Thanh Tra Ngân Khố, cô cũng đã từng audit-Sở Thuế. Với kinh nghiệm đặc biệt này, chẳng những cô Đài Thi rất rành rẽ về luật thuế, mà còn hiểu tường tận về cơ cấu và nội bộ của cơ quan IRS. Cô thường xuyên chia sẻ các đề tài thuế vụ qua các đài radio và TV tại Dallas. Trẻ hân hạnh được cùng cô Đài Thi cộng tác để hướng dẫn đồng hương về luật thuế liên bang và giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Độc giả ở khắp nơi có thể gửi thư bưu điện hoặc email cho tòa soạn Trẻ, ghi chú “Mục Thuế Vụ”.
Email: bientap@trenews.net
Nhắn tin (text only) câu hỏi đến 469-328-3453
hoặc gởi thư về tòa soạn:
3202 N. Shiloh Rd., Garland, TX 75044
HỎI: Báo Trẻ có những mục rất hữu ích như An Sinh Xã Hội, Phúc Lợi Xã Hội và Thuế Vụ. Ai trả lời cũng hay, rõ ràng, và chu đáo. Tôi thích theo dõi mục Thuế và được hiểu biết thêm nhiều cách làm việc của Sở Thuế bên Mỹ, rất khác với thuế bên Việt Nam.
Xin hỏi cô Đài Thi về trường hợp của người em tôi, năm nay 66 tuổi, còn một năm nữa là được nghỉ hưu toàn phần, nhưng do hoàn cảnh gia đình cho em tôi nghỉ hưu sớm. Nhưng vì tiền hưu thấp cho nên quyết định đi làm thêm, nghe nói sẽ bị đóng thuế đến 85 phần trăm. Không rõ hư thực thế nào. Nếu làm việc thêm sau khi nghỉ hưu thì phải trả thuế ra sao cô? Có ảnh hưởng gì đến các quyền lợi khác không? Cảm ơn cô.
ĐÁP: Thưa ông, rất vui được biết ông thường xuyên theo dõi mục Thuế Vụ. Ông nói đúng, thuế ở Mỹ khác với thuế bên Việt Nam rất nhiều.
Theo nhận xét của riêng tôi thì sự khác biệt lớn nhất có lẽ là luật thuế Mỹ rất rõ ràng, nghiêm túc, và có trong hiến pháp Mỹ. Không tuân thủ theo luật thuế thì hậu quả ít nhất là bị phạt và trong trường hợp nghiêm trọng hơn thì có thể bị kết án hình sự.
Còn luật thuế bên Việt Nam thì nghe nói lỏng lẻo hơn, không rõ ràng lắm. Tôi có một người bạn ở Mỹ đã từng làm việc cho một công ty Mỹ ở Việt Nam. Công ty phải tìm hiểu và tỏ tường luật thuế Việt Nam để tuân thủ đúng luật.
Hỡi ôi, khi tìm hiểu sâu vào luật thuế bên đó thì công ty Mỹ mới vỡ lẽ ra rằng luật thuế Việt Nam giống như trò đùa so với luật thuế Mỹ. Luật Việt Nam không rõ ràng, để nhiều lỗ hổng cho ai muốn “suy diễn” sao cũng được. Không biết có phải là do vô tình hay cố ý, luật lỏng lẻo sẽ tạo nhiều cơ hội suy diễn cho cả bên đóng thuế và bên nhà nước. Mà suy diễn kiểu đó thì sẽ mở ra nhiều cơ hội để hối lộ, hối lộ càng nhiều thì sẽ dễ suy diễn theo ý người đưa hối lộ và người nhận hối lộ.
Hối lộ thuế ở Mỹ là một điều tối kỵ, nhưng có một số người Việt mình qua Mỹ vẫn còn đem theo cái “văn hóa” hối lộ Việt Nam. Vào một dịp khác tôi sẽ kể vài chuyện hối lộ thuế ở Mỹ.
Trở lại câu hỏi của ông về số tiền thuế phải trả sau khi đã lãnh hưu An Sinh Xã Hội mà vẫn còn đi làm tiếp. Thông thường thì tiền hưu không phải trả thuế nếu không có thu nhập nào khác, hoặc nếu có thì thu nhập rất ít không đáng kể.
Để tính ra số tiền hưu An Sinh Xã Hội nào sẽ bị tính vào thuế cuối năm thì phải biết cách tính tổng số thu nhập. Tổng thu nhập gồm có: tiền đi làm + 50% tiền hưu An Sinh Xã Hội. Ví dụ người em của ông đi làm kiếm thêm được 30,000 đô và lãnh hưu 10,000, thì tổng thu nhập là 35,000 (30,000 + 5,000).
Từ con số tổng thu nhập 35,000 đô, ông dựa vào bản liệt kê dưới đây để biết đại khái là phần nào của tiền hưu sẽ bị tính vào thuế cuối năm.
Dưới đây là bản liệt kê cho năm 2024:
Độc thân: Tổng thu nhập dưới 25,000 đô la thì tiền hưu không bị tính thuế. Từ 25,000 đến 34,000 đô thì tối đa là 50% tiền hưu sẽ bị tính thuế. Trên 34,000 đô thì tối đa là 85% bị tính thuế.
Vợ Chồng: Tổng thu nhập dưới 32,000 đô thì tiền hưu không bị tính thuế. Từ 32,000 đến 44,000 đô thì tối đa là 50% tiền hưu sẽ bị tính thuế. Trên 44,000 đô thì tối đa là 85% bị tính thuế.
Nói chung là vậy, có vài chi tiết lỉnh kỉnh khác tôi không thể giải thích ở đây vì khuôn khổ báo có giới hạn. Khi đi khai thuế thì dịch vụ khai thuế sẽ tính cho mình số tiền thuế thực sự phải đóng là bao nhiêu.
Theo tôi nghĩ thì nếu người em của ông cần thêm thu nhập thì cứ đi làm thêm. Số tiền thực sự phải trả thuế trên số tiền hưu An Sinh Xã Hội thì không nhiều đâu. Hơn nữa, trong tương lai gần đây luật thuế sẽ thay đổi, tiền hưu An Sinh Xã Hội sẽ được miễn thuế.
HỎI: Tôi có anh chị bạn đang gặp rối với Sở Thuế. Hai người tuyên bố ly thân nhưng chưa ly dị. Khi khai thuế thì người chồng khai dạng “Head of Household” (chủ hộ) để được hưởng mức thuế thấp hơn, trong khi vẫn sống chung nhà với vợ. Bây giờ cả hai đang bị nghi vấn là có gian lận. Thật ra tôi cũng chẳng rõ họ có nói thật hay không, nhưng hiện họ đang rất hoang mang và lo lắng. Xin cô Đài Thi cho biết, trong trường hợp này thì làm cách nào tốt nhất để không bị kết tội hay phạt vạ. Cảm ơn cô rất nhiều.
ĐÁP: Xin thưa, câu hỏi của anh trùng hợp với khá nhiều trường hợp của người Việt mình, vợ chồng thường hay khai độc thân hoặc chủ hộ (theo kiểu mẹ hoặc cha đơn thân có con nhỏ) để được lãnh các trợ cấp chính phủ nhiều hơn, được trả thuế ít hơn v.v.
Vợ chồng còn sống chung với nhau mà khai đơn thân/chủ hộ là khai sai luật thuế. Trong trường hợp chưa ly dị kịp thì phải ly thân ít nhất 6 tháng mới có thể khai đơn thân/chủ hộ.
Vợ chồng còn sống chung với nhau, chưa ly dị, không ly thân, mà muốn khai thuế riêng thì phải khai theo dạng “Vợ Chồng Khai Riêng”, chứ không phải dạng “Đơn Thân/Chủ Hộ”. Mà vợ chồng khai riêng thì chẳng những trả thuế nhiều mà còn mất nhiều trợ cấp thuế khác.
Sở Thuế làm việc rất rõ ràng. Họ nghi ngờ mình khai sai hay khai gian là họ đòi xem bằng chứng. Lời “tuyên bố” ly thân không đủ làm bằng chứng mạnh để trả lời với Sở Thuế khi bị kiểm toán.
Bằng chứng ly thân gồm có địa chỉ riêng, tài khoản riêng, chi phí trả riêng, v.v. Và quan trọng phải ly thân ít nhất 6 tháng cuối cùng trong năm đó, chẳng hạn như ly thân từ tháng 7 đến tháng 12. Chứ không phải ly thân nửa năm đầu rồi quay lại ở chung với nhau nửa năm sau.
Nếu vợ chồng vẫn sống với nhau và vẫn dùng tài khoản chung, nói chung là vẫn sống bình thường như vợ chồng, thì rõ ràng là khai thuế theo dạng “Đơn Thân/Chủ Hộ” là khai sai. Sở Thuế có thể sẽ kết tội mình cố tình khai gian, mà cũng có thể họ chỉ cho rằng mình vô tình khai sai.
Cố tình hay vô tình khai sai là một vấn đề rất quan trọng. Cố tình thì bị phạt nặng, vô tình thì bị phạt nhẹ. Thực sự ra thì khi Sở Thuế họ kết tội mình cố tình khai gian (fraud), họ phải có đủ bằng chứng. Nếu mình không hiểu luật thuế và bị trở ngại về ngôn ngữ khác biệt, đặc biệt là do người khai thuế cho mình không giải thích cho mình hiểu rõ, thì may ra có thể Sở Thuế sẽ nhẹ tay.
Tôi không rõ các cơ quan khác của chính phủ liên bang, tiểu bang, hay địa phương xử lý thế nào khi họ khám phá ra những cặp vợ chồng đã vô tình hay cố tình khai độc thân để được hưởng trợ cấp welfare, food stamp, học bổng, v.v.
Nhưng tôi biết rõ Sở Thuế liên bang IRS không coi nhẹ chuyện này đâu. Nhiều người đồn rằng Sở Thuế sẽ chỉ kiểm toán thuế những người có thu nhập cao chứ hơi đâu mà họ đi kiểm toán thuế dân nghèo. Rất tiếc đây là một sự hiểu lầm trầm trọng.
Thực ra thì số lượng người có thu nhập thấp bị kiểm toán thuế cũng gần ngang ngửa với số lượng người có thu nhập cao. Lý do? Vì Sở Thuế biết có nhiều người có thu nhập thấp đã khai gian để lấy thuế về nhiều.
Sở Thuế sẽ không bỏ qua mấy trò gian thuế này. Mặc dù họ thiếu nhân sự, nhưng đối với các trò gian thuế thì họ sẽ tập trung nhân sự vào đó.
Thậm chí Sở Thuế còn có một đội ngũ chuyên tập trung kiểm toán các hồ sơ khai thu nhập thấp mà lấy tiền về nhiều. Họ điều tra người đi khai thuế và cả dịch vụ khai thuế, vì thông thường các dịch vụ khai thuế này sẽ khai sai cho hàng loạt khách hàng chứ không phải cho một vài người.
NĐT
