Một trong ba người sẽ mắc bệnh giời leo (herpes zoster) trong đời. May mắn thay, có những cách hiệu quả để ngăn ngừa bệnh, cũng như để điều trị tình trạng đau đớn này.
BỆNH LÀ GÌ?
Bệnh giời leo do varicella-zoster virus (VZV) gây ra – cùng loại với virus gây bệnh thủy đậu (chickenpox). Khi lần đầu tiếp xúc với virus này, bạn sẽ mắc thủy đậu. Nhưng sau khi khỏi bệnh, virus không rời khỏi cơ thể mà sẽ “ngủ yên” trong các dây thần kinh xuất phát từ tủy sống. Virus không gây ra vấn đề gì cho đến khi bị kích hoạt trở lại – lúc đó bạn sẽ bị bệnh giời leo.
Việc tái kích hoạt này có thể xảy ra khi bạn già đi, hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể mệt mỏi hoặc đang trải qua nhiều căng thẳng.
Bệnh giời leo thường đi kèm vết ban (rash), nhưng hầu hết mọi người sẽ cảm thấy nhạy cảm ở da trước – cảm giác ngứa ran, ngứa hoặc đau nhói như điện giật – tại một vùng cụ thể trên cơ thể. Một đến 5 ngày sau, các đốm đỏ nhỏ xuất hiện và dần phát triển thành mụn nước (fluid-filled blisters). Vết ban có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào trên cơ thể, trông giống như các đốm đỏ rải rác hoặc cụm mụn nước, nhưng thường theo một mô hình rõ ràng.
Điểm đặc biệt của bệnh giời leo là vết ban chỉ xuất hiện ở một bên và một vùng cơ thể mà khoa học gọi là dermatome (vùng da do một dây thần kinh chi phối). Vết ban đi theo đường của dây thần kinh mà virus ‘ngủ yên’ ở đó – vì vậy thường thấy vết ban giống như một dải dài quanh thân người. Mặt cũng là một vị trí khác hay có vết ban.
Các triệu chứng khác có thể bao gồm sốt, đau đầu, mệt mỏi hoặc rối loạn tiêu hóa. Các triệu chứng thường biến mất hoàn toàn sau 3 đến 5 tuần.
CÁCH ĐIỀU TRỊ
Việc gặp bác sĩ càng sớm càng tốt sau khi có triệu chứng là rất quan trọng. Có những loại thuốc kháng virus (antiviral medications) hiệu quả nếu được sử dụng trong vòng 48 đến 72 giờ. Thuốc có thể giảm nhẹ và rút ngắn thời gian bị bệnh, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng.
Thuốc giảm đau có thể giúp giảm bớt sự khó chịu. Điều trị tại nhà bao gồm bôi sáp petroleum jelly và băng gạc lên vùng da tổn thương. Nên giữ vùng mụn nước được che kín cho đến khi các tổn thương đóng vảy, vì mụn nước hở là giai đoạn dễ lây nhiễm nhất. Thời gian lây nhiễm có thể kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Người có mụn nước nên tránh tiếp xúc trực tiếp với người khác – đặc biệt là phụ nữ mang thai và những người suy giảm miễn dịch.
Điều thú vị là bạn không thể mắc bệnh giời leo từ người bị giời leo. Nhưng bạn có thể mắc thủy đậu nếu chưa từng bị bệnh này và chưa được chích ngừa vaccine thủy đậu.
CÁCH PHÒNG NGỪA
Loại herpes zoster vaccine mới nhất, gọi là Shingrix, đã có từ năm 2017. Vaccine này được khuyến nghị cho tất cả mọi người từ 50 tuổi trở lên, cũng như những người bị suy giảm miễn dịch.
(theo Readers Digest)
