Báo cáo công bố cuối năm 2024 của Vụ Sức khoẻ Bà mẹ Trẻ em (Bộ Y tế VN) cho biết giai đoạn 2019-2021, nước này có khoảng 200,000 ca phá thai/năm, giai đoạn 2022-2024 giảm chút ít nhưng vẫn hơn 195,000 ca/năm. Riêng số ca mang thai ở tuổi vị thành niên chưa có xu hướng giảm, chiếm khoảng 2.5- 3% tổng số phụ nữ mang thai hàng năm. Rất nhiều em gái nhỏ có thai được gia đình phát hiện muộn. Tình hình này không chỉ phổ biến ở miền núi, vùng cao, làng quê mà còn xảy ra ngay tại các trung tâm đô thị, thành phố lớn.
Trẻ con đã phải làm mẹ
Khi trẻ con đã sớm làm… mẹ!
Trung tuần tháng 3/2025, chúng tôi tìm về một huyện vùng sâu tỉnh Bạc Liêu. Tại đây có trường hợp cô bé Mai (sinh năm 2007) hạ sinh thằng bé trai nay gần 1 tuổi đang gửi nhờ nhà ông bà ngoại, còn Hào (cùng sinh năm 2007, “chồng” của Mai) nghe rằng đang ra ngoài sông cất cá. Căn nhà lá nhỏ không nhiều đồ đạc song cũng chẳng mấy gọn gàng trong bàn tay của người vợ quá trẻ.
Bé Mai rót nước chứa trong chiếc bình thủy ra mấy cái cốc cáu bẩn mời chúng tôi uống rồi lật đật chạy ra ngoài đuổi bầy gà đang phá vườn rau. Nhìn khuôn mặt sạm đen, chiếc áo sờn nhăn cùng cái quần dính đầy nhọ nồi, mủ chuối, ít ai nghĩ người thiếu phụ này chỉ mới 18 tuổi… Mai cho biết: “Cháu học tới hết lớp 4 là bỏ, sau đó lấy chồng. Ở miền quê, con gái bước qua tuổi “hâm” (tuổi 20) coi như ế nên ai cũng phải lo trước!”. Ngồi nghe bé kể chuyện, được biết cậu em chồng của Mai, tên Nhân (sinh năm 2009) cũng vừa lấy vợ (dĩ nhiên là lấy chui, không có giấy tờ hôn thú). Vợ của Nhân năm nay cũng mới 16 tuổi!
Tuổi học trò đã sớm vướng yêu đương
Bạn tôi là chuyên viên tư vấn tâm lý có kể lại chuyện lần nọ, một em học sinh lớp 6 đã hốt hoảng gọi điện thoại hỏi chị vì thấy bụng mình cứ ngày càng to ra, sờ vào nghe cứng. Được biết trước đó 3 tháng, em này cùng nhóm bạn rủ nhau đi picnic ở tận Tánh Linh (Bình Thuận). Đêm đó, anh bạn thân nhất với em rủ em “cùng chơi trò người lớn”. Kết quả mấy tháng nay, em thấy bụng mình có những dấu hiệu lạ. Khi chuyên viên tư vấn cho biết có thể đã có thai em tỏ ra rất sốc.
Trong khi đó, vốn sinh ra trong gia đình giàu có, Nga (14 tuổi, ngụ Bình Tân) chơi khá thân với nhóm bạn toàn con nhà giàu. Trước Tết Ất Tỵ, cả nhóm rủ nhau đi vũ trường tập uống rượu, nhảy nhót cho sành điệu. Đêm ấy, khi đã chếnh choáng say, Tuấn (bạn trai Nga, 15 tuổi), rủ em về nhà coi phim sex vì ba mẹ bận đi công việc ngoài Bắc. Trong lúc xem phim, Tuấn ôm ghì lấy Nga đòi làm giống trong phim rồi còn kề tai cô nói nhỏ rằng chúng mình còn bé nên chẳng có việc gì phải lo… Nhưng sau đó, Nga không thấy kinh nguyệt đều như mọi khi. Cô bé khóc thút thít gọi hỏi các chuyên viên tư vấn có phải mình đã “dính bầu” hay không?.
Những bà mẹ trẻ con
Làm sao ngăn chặn?
Chị Thanh Lan (45 tuổi, ngụ Thủ Dầu Một, Bình Dương) đau xót kể rằng chị không thể ngờ con chị năm nay mới 14 tuổi, vốn là một đứa con gái ngoan, học giỏi mà chị vẫn luôn tự hào, lại vừa mang thai với một đứa bạn trai học cùng trường. Cái thai được 5 tháng chị mới phát hiện, còn con gái chị vẫn cứ hồn nhiên như chẳng biết gì…Bác sĩ Ngọc, Khoa sản, Bệnh viện phụ sản Mê Kông (Tân Bình) nói với chúng tôi: “Với những trường hợp thai trên 6 tháng tuổi thường bắt buộc phải phá thai, nếu thai quá lớn sẽ phải ép sinh non. Riêng ở bệnh viện này, mỗi ngày có hơn 20 người tìm đến đề nghị được chấm dứt thai kỳ sớm bằng phương pháp sinh non, trong đó khoảng phân nửa là người dưới 20 tuổi đến xin phá con so. Những em bé nếu có được sinh ra lúc này cũng rất nhỏ, cân nặng không quá 500 gam, còn trung bình chỉ từ 100 – 300 gam. Những người mẹ của chúng dĩ nhiên không mấy hân hoan và những em bé vừa sinh ra cũng không được nhiều người thân mong đón…”
Theo khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới WHO tại Việt Nam cho biết nước này có hơn 10 triệu dân từ 10 – 24 tuổi đã từng có quan hệ tình dục trước hôn nhân, trong đó có 2.5 triệu người không biết phương cách tránh thai an toàn. Chị Thương, nhân viên thuộc Trung tâm Tư vấn Tình yêu – Hôn nhân – Gia đình ở Sài Gòn, lý giải nguyên nhân dẫn đến những tình trạng này như sau: “Do ngày nay cuộc sống vật chất ngày càng cao, lại ảnh hưởng tác động bởi các mạng xã hội, phim ảnh quá nhiều, khiến các em gái lẫn trai đều có xu hướng dậy thì sớm (11-12 tuổi). Chúng biết yêu đương sớm nhưng lại ít khi được giáo dục về giới tính. Một số bậc phụ huynh cũng thiếu kiến thức về tâm lý, giới tính để tâm tình, hướng dẫn, giáo dục con em…
Nhìn chung, tệ trạng những bà mẹ trẻ con chắc chắn sẽ gây ra những hệ lụy không chỉ cho chính người mẹ trẻ mà còn làm suy giảm phẩm chất dân số, khi thể trạng, các yếu tố tâm sinh lý của người trẻ chưa hoàn thiện để lãnh trách nhiệm làm mẹ. Hiện tượng này cũng làm gia tăng các mô hình gia đình khiếm khuyết trong xã hội. Tuy nhiên một khi đã “lỡ”, tôi khuyên các bà mẹ trẻ vẫn nên dành nhiều tình yêu thương cho con, bởi đó là giọt máu của mình và đứa bé ấy hoàn toàn vô tội. Các em, các cháu cũng cần học cách chấp nhận vượt qua khó khăn. Hãy nỗ lực để có tương lai tốt hơn và đừng quên tìm kiếm sự trợ giúp của người chung quanh. Riêng với bậc phụ huynh, tôi cho rằng, mỗi thành viên trong gia đình nên học lại cách sống cùng nhau, tăng tương tác và quan tâm nhau. Phụ huynh nên chú ý tìm hiểunhững thay đổi nơi con, sớm có những lời khuyên kịp thời để con tránh sai lầm không đáng có. Và suy cho cùng, phụ huynh vẫn là chuyên gia tâm lý tốt nhất của con em mình!”.
Bài và hình NS
