10% người từ 50 tuổi trở lên ở Mỹ bị đau gót chân. Người lớn tuổi thường coi đó chỉ là một tác dụng phụ không thể tránh khỏi của tiến trình lão hóa, hoặc cho là do viêm khớp. Nhưng vùng đau không nằm ở khớp. Vậy tại sao bị đau và cần làm gì?
Lý do
Cân gan chân (Plantar fasciitis) và gân Achilles (Achilles tendinitis) bị viêm là hai trong số những nguyên nhân chính khiến gót chân bị đau. Nguyên nhân đầu tiên là do áp lực quá mức lên cân gan chân, là dải mô gắn xương gót chân với các ngón chân, và nguyên nhân thứ hai là do hoạt động quá mức của gân Achilles, nối cơ bắp chân với xương gót chân. Cả hai đều có thể gây đau gót sau khi nghỉ ngơi (như lúc mới ra khỏi giường) và sau khi tập thể dục.
Đối với người lớn tuổi, gót chân có thể bị đau do hiện tượng teo mỡ (fat pad atrophy), xảy ra khi lớp mỡ bảo vệ ở phía dưới gót chân và phần ball của bàn chân mỏng đi, khiến xương gót chân mất đệm tự nhiên.
Có thể làm gì
Nếu cơn đau xuất hiện đột ngột và nghiêm trọng, hãy báo cho bác sĩ để chắc đó không phải là vấn đề cần được chăm sóc ngay lập tức. Nếu không thì:
Thực hiện các động tác kéo giãn để xoa dịu. Cơn đau thường tệ nhất vào buổi sáng, vậy nên thực hiện động tác duỗi bắp chân trước khi ra khỏi giường: Đặt một chiếc khăn, thắt lưng hoặc dây đeo quanh phần lõm của bàn chân bị đau. Giữ chân thẳng, nhẹ nhàng kéo ngón chân về phía bạn và giữ trong 15 giây.
Xoa dịu cơn đau. Để giảm bớt tình trạng viêm cân gan chân, hãy lăn một quả bóng, như bóng chơi golf, lên xuống vòm bàn chân và dọc theo hai bên để giúp thả lỏng các mô bị căng. Lăn một chai nước đông lạnh dưới vòm bàn chân trong 10 đến 15 phút vài lần một ngày cũng hữu ích.
Coi lại giày dép. Giày phải ở tình trạng tốt và có khả năng hỗ trợ vòm; nếu không, chúng có thể gây căng thẳng cho màng gan chân và Achilles. Đừng đi chân trần, và chọn giày dép có đệm, phần gót chân hơi nhô lên, phần ngón chân rộng và phần đệm gót sâu ôm lấy gót chân và giúp ổn định bàn chân. Cần mang giày phù hợp với hoạt động đang thực hiện. Giầy chơi bóng (hỗ trợ chuyển động từ bên này sang bên kia) khác với giày đi bộ (chỉ dành cho chuyển động về phía trước).
Sử dụng miếng lót phù hợp. Để cho giày dép thoải mái hơn khi bị viêm cân gan chân hoặc viêm gân Achilles, hãy thử loại lót giày có hỗ trợ vòm tốt bán ở tiệm thuốc.
Chuyển đổi hoạt động. Nếu việc đang làm có vẻ làm cơn đau trầm trọng hơn (như đi bộ, chạy bộ), hãy nghỉ ngơi, và thử một hoạt động dễ dàng hơn cho gót chân, như bơi lội, đạp xe tại chỗ hoặc thể dục nhịp điệu dưới nước.
Biết lúc cần thêm trợ giúp. Nếu cơn đau gót chân không giảm sau hai tuần chăm sóc, nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa chân. Bác sĩ có thể dùng dụng cụ chỉnh hình. Chích cortisone có thể giúp giảm đau gót chân nghiêm trọng do viêm ở màng gan chân.
