Covid-19 là câu chuyện dài và may ra thì có thể hạ màn vào mùa Xuân năm tới nếu cư dân chịu tuân theo các tiêu chuẩn y tế công cộng như chủng ngừa, giãn cách, đeo mask, rửa tay, tránh tụ họp chốn đông người…
Tính đến hôm nay, số cư dân Huê Kỳ chịu chủng ngừa, ít nhất một mũi thuốc, đã lên đến 70%. Dù chưa đầy đủ nhưng cũng tiết giảm phần nào sự lan truyền nhanh chóng do biến thể delta từ Covid-19. Theo đà này ta có thể hy vọng trận đại dịch sẽ lui bước vào mùa Xuân năm tới nếu cháu chắt của delta không đứa nào hung hãn như cha ông. Tạm hiểu là khi đất nước này đạt được mức miễn nhiễm cộng đồng (herd immunity) qua việc cư dân chịu chủng ngừa rầm rộ, gia thêm các mũi chích cộng hưởng (booster), tiếp tục dùng mask, bớt tụ họp và sớm nhận ra triệu chứng khi chẳng may nhiễm bệnh để kịp thời chữa trị & cách ly thì lúc ấy ta mới thấy ánh sáng cuối đường hầm?!
Tháng Tám năm 2021 tại Huê Kỳ, cơ quan FDA đã chứng thực thuốc chủng ngừa Covid-19 của Pfizer như một loại thuốc chính thức, dùng chủng ngừa (không còn giới hạn ở mức “emergency” hay “cấp thiết” nữa). Thuốc chủng ngừa Covid-19 của Moderna cũng sẽ theo chân và sẽ được chứng thực tương tự trong những ngày sắp tới. Hơn nữa, cộng đồng khoa học đang phân tích các dữ kiện về mũi chích ngừa cộng hưởng, booster. Với những người đau yếu mang sẵn các chứng bệnh mãn tính, mũi thứ ba đang được sử dụng, và có lẽ vào năm tới thì bá tánh cũng sẽ bắt đầu mũi thuốc cộng hưởng này. Người thế giới đang than phiền về nỗi nhà giàu sửa soạn mũi thuốc cộng hưởng trong khi nhà nghèo chưa được chích ngừa! Bệnh tật không biên giới nhưng sự giàu có và nghèo đói thì chia cách rõ ràng qua việc chủng ngừa và chữa trị!?
Thuốc chủng ngừa của Johnson & Johnson vừa được giới y học nhìn nhận hiệu quả sau mũi chích thứ nhì, mức kháng thể lên cao đến 85%. Nói chung là cả ba loại thuốc chủng ngừa đều hiệu quả và sẵn sàng để sử dụng.
Về trị liệu, FDA cũng chứng thực và cho phép bán trên thị trường thuốc kháng sinh chống siêu vi khuẩn (antiviral) Veklury (remdesivir). Loại thuốc này được sử dụng tại bệnh viện (bệnh tình đủ nặng cần chữa trị tại bệnh viện) và các trung tâm y tế đủ tiêu chuẩn chữa trị bệnh nhân tại chỗ.
Ngoài remdesivir, FDA cũng cho phép sử dụng một số thuốc khác (monoclonal antibodies*) trong trường hợp cấp thiết (Emergency Use Authorization hay EUA) như Actemra (Tocilizumab), Sotrovimab, REGEN-COV (Casirivimab + Imdevimab)… dù còn trong giai đoạn thử nghiệm dùng cho người lớn cũng như trẻ em trên 12 tuổi. Riêng REGEN-COV cũng được phép sử dụng để “phòng ngừa” (prophylaxis) sau khi bị nhiễm trùng (trước khi chịu các triệu chứng của bệnh tật).
Monoclonal antibodies là loại thuốc bào chế từ phòng thí nghiệm, thay thế kháng thể để chống lại bệnh tật. Loại thuốc này giúp cơ thể nhận diện kháng sinh (siêu vi khuẩn) và phản ứng hữu hiệu để tiêu diệt siêu vi khuẩn.
Nói chung, hầu hết cư dân bị nhiễm trùng nhẹ và có thể tự điều trị tại nhà nhưng một thiểu số bị nhiễm trùng và có các triệu chứng trầm trọng hơn như khó thở, tức ngực. Ðây là những người cần được khám bệnh và có thể cần được chữa trị tại bệnh viện.
The Centers for Disease Control and Prevention (CDC) khuyến cáo cư dân, những người nhiễm Covid-19 hoặc cho rằng mình bị nhiễm Covid-19 với các triệu chứng nhẹ, nên làm những điều sau:
– Ði thử nghiệm để biết rõ bệnh tình. Nếu bị nhiễm trùng nhẹ, nên ở nhà.
Nguồn vectorstock
Việc chữa trị tại nhà bao gồm:
– Nghỉ ngơi
– Ðừng đi làm, đi học hay đến những chốn đông người, nơi công cộng
– Uống nhiều nước. Cơ thể dễ bị khô nước khi nhiễm bệnh, và khô nước khiến triệu chứng nặng hơn và có thể gây ra các vấn nạn khác.
– Tự theo dõi bệnh tình. – Nếu triệu chứng trở nặng, báo cho bác sĩ biết. Ðừng đến phòng mạch bác sĩ trước khi báo tin.
– Hỏi ý kiến bác sĩ về các loại thuốc bán tự do như acetaminophen, có thể dùng để giảm cơn sốt.
– Ðiều quan trọng nhất ta cần tránh gây nhiễm trùng cho người chung quanh, nhất là những người trên 65 tuổi hoặc những người đang bị bệnh mãn tính.
Ngoài ra, cần làm những điều sau:
– Chỉ dùng một nơi trong nhà, nếu có phòng riêng, phòng tắm riêng càng tốt.
– Báo cho người thân biết là mình bị nhiễm trùng để họ cẩn thận và duy trì khoảng cách.
– Che mũi, miệng khi ho, khi hắt hơi và dùng giấy vệ sinh để lau chùi.
– Dùng mask càng thường xuyên càng tốt dù chỉ quanh quẩn trong phòng.
– Rửa tay thường xuyên.
– Ðừng dùng chung bát đĩa, ly tách, dao nĩa, khăn mền… hoặc ngủ chung giường với người khác.
– Chùi rửa mặt bàn, quầy, nắm cửa thường xuyên.
Cơn nhiễm trùng Covid-19 thường diễn tiến như sau:
– Triệu chứng xuất hiện khoảng 2-14 ngày sau khi tiếp xúc với người bệnh. Hầu hết chỉ bị bệnh nhẹ và tự phục hồi sau 2 tuần. Những cơn bệnh nặng có thể kéo dài từ 3-6 tuần lễ.
Hỏi ý kiến bác sĩ về thời gian tự cách ly, theo CDC, việc cách ly có thể chấm dứt khi:
– Khi không lên cơn sốt trong suốt 3 ngày.
– Các triệu chứng hô hấp như ho hoặc ngộp thở chấm dứt hoặc đã bớt nhiều.
– Ðã trải qua ít nhất 10 ngày từ khi triệu chứng bắt đầu hoặc đã thử nghiệm âm tính hai lần sau mỗi 24 tiếng.
Khi triệu chứng trở nặng, cần báo tin với bác sĩ hoặc đến bệnh viện khi:
– Khó thở, ngộp thở
– Ðau hoặc cảm thấy bị đè nặng trên ngực
– Trí óc mù mờ, không còn minh mẫn hoặc ngầy ngật mê man
– Môi hoặc mặt trở nên tím xanh
Chữa trị Covid-19 tại bệnh viện
Khi vào bệnh viện, nhân viên y tế sẽ theo dõi bệnh tình qua các dấu hiệu như:
– Lượng oxygen / O2 (dưỡng khí) trong máu qua dụng cụ kẹp ở đầu ngón tay
– Khám phổi qua hơi thở từ lồng ngực
– Thử nghiệm COVID-19 bằng que ngoáy mũi.
– Chụp hình phổi hoặc CT scan
Bệnh nhân có thể được thở dưỡng khí qua ống dẫn từ hai lỗ mũi. Khi cần thiết, bác sĩ sẽ cần dùng máy trợ thở hay “ventilator”. Tình trạng hô hấp sẽ được theo dõi thường xuyên để theo dõi bệnh tình.
Bác sĩ có thể dùng thuốc kháng sinh như remdesivir truyền qua tĩnh mạch (intravenous, IV) để chữa trị và dùng cả thuốc loãng máu để ngừa đông máu (máu đóng cục).
Nếu muốn tham gia các chương trình thử nghiệm thuốc men, nên báo với bác sĩ ý muốn của mình và nhờ họ tìm kiếm xem chương trình thử nghiệm nào thích hợp với bệnh tình.
Các trang nhà của chính phủ liên bang Hoa Kỳ công bố về các chương trình thử nghiệm đang diễn tiến bao gồm:
Clinicaltrials.gov
CenterWatch
ClinSearch
COVID Dash
World Without COVID
Nhiều bệnh viện, trung tâm y khoa, trường đại học [Y Khoa] cũng như các trung tâm nghiên cứu cũng giới thiệu về các chương trình thử nghiệm về Covid-19.
TLL
