Với người dân Mỹ, mùa lễ Tạ Ơn là mùa đoàn viên, hội tụ. Con cái học hành hay làm việc phương xa trở về nhà bởi không chắc gì những dịp khác, như những ngày lễ Giáng Sinh hay cuối năm, nhiều em thường dành thời gian đi chơi xa đó đây. Nếu mỗi năm cần có vài tấm ảnh gia đình đầy đủ, chẳng có dịp nào tốt hơn là mùa lễ Tạ Ơn.

Now and then: tác giả và con gái – ảnh tư liệu của tác giả  

Tôi phải phục anh bạn tôi là họa sĩ Ðinh Trường Chinh, thứ nam của họa sĩ Ðinh Cường. Hầu như anh lưu giữ không chỉ nhiều tấm ảnh cha mẹ, gia đình mình từ vài chục năm trước, lúc anh em anh còn bé tí mà cả những tấm ảnh quý hiếm với nhiều văn nghệ sĩ lừng danh một thời của miền Nam trước năm 1975. Thỉnh thoảng, nhân dịp nào đó, anh lại đưa lên trang facebook của mình vài tấm. Có lẽ vì cha anh là một họa sĩ nổi tiếng và có mối quảng giao thân tình với những người cùng giới nên chụp chung khá nhiều. Và điều đáng nói là đi qua bao thăng trầm, đổi dời, gia đình anh vẫn giữ lại được những tấm ảnh quý giá như vậy quả là điều không nhiều người làm được. Như với riêng tôi.

Thú thật khi tìm lại những tấm ảnh gia đình mình thuở thiếu thời, dường như tôi không còn giữ được bao nhiêu tấm. Tấm ảnh xưa và quý giá nhất có lẽ là tấm ảnh tôi được mẹ bế trên tay, chắc đoán khoảng đâu chưa tròn một tuổi. Tôi giữ trong điện thoại, thỉnh thoảng mang xem lại dù mẹ tôi còn khoẻ. Không có tấm ảnh đầy đủ cả gia đình nào khác, lúc tôi vài ba tuổi. Ảnh bạn bè thiếu thời càng không có. Chỉ còn vài tấm lúc lên trung học, nhưng có được cũng nhờ những bạn cũ gởi cho chứ không phải mình có và giữ lại.

Xem thêm:   Tô canh dưa hồng

Mà không chỉ riêng tôi. Hồi năm trước, khi thực hiện một cuộc trò chuyện cuối năm với một vài văn nghệ sĩ, có cả nhà thơ Trần Mộng Tú. Khi tôi hỏi xin chị tấm ảnh để đưa lên mặt báo, chị bảo cứ tìm trên mạng vì chị cũng không có nhiều. Cuối cùng cũng chọn được một tấm nhưng ảnh trên mạng độ nét không cao, in ra dễ nhòe. Vậy là phải phiền chị liên lạc và xin lại một nhà văn khác, người đã chụp tấm ảnh đó cho chị và còn lưu lại ảnh gốc.

Ảnh của mình đã vậy huống hồ người khác và những tấm ảnh của một thời xa xưa nào đó, vài chục năm trước chắc còn hiếm hơn.

Có lẽ một phần vì thuở xưa không phải gia đình nào cũng có máy ảnh hay có nhiều dịp để chụp ảnh. Có không ít gia đình còn phải đốt bỏ nhiều tấm ảnh quý giá của gia đình khi có cha anh, người thân mang quân phục vì thời cuộc chuyển thay. Nếu có hay còn  thì trải qua vài cuộc ly loạn rồi ly hương cũng chẳng còn hay mang theo. Gia đình tôi cũng chẳng ngoại lệ.

Tác giả và mẹ lúc thiếu thời- ảnh tư liệu của tác giả

Như nhiều người khác, trước đây tôi vốn ít chụp ảnh dù khi sang đến Mỹ cũng sắm ngay máy chụp ảnh rồi dùng những điện thoại đa năng có thể  chụp ảnh từ khá sớm. Vậy mà vẫn ít chụp, ngại ngần chụp chung trong những dịp lẽ ra cần lưu lại vài tấm ảnh kỷ niệm cho mình, với người thân hay bạn bè, những văn nghệ sĩ có dịp gặp gỡ. Nên lúc cần, tìm lại ảnh những ngày đầu trên xứ người cũng không nhiều, chỉ một số tấm có được trong những dịp cưới hỏi trong gia đình. Muốn tìm lại ảnh bạn bè, người quen xưa cũng không có mấy tấm.

Thói quen này chỉ thay đổi khi tôi có con nhỏ cho đến bây giờ. Dù cũng chỉ chụp trong gia đình, lưu giữ lại kỷ niệm trong những chuyến đi xa. Ðể tránh bị mất hình ảnh giữ lại trong điện thoại hay máy điện toán như khá nhiều ảnh đã thất lạc khi đổi điện thoại hay máy bị hư, tôi còn in ra cả cuốn album ảnh về chuyến đi.

Xem thêm:   Những điều lý thú của tháng Ba

Ðể làm gì vậy?

Bạn hay tôi không chụp và giữ ảnh cho mình. Chúng ta giữ lại cho con cháu, cho thế hệ sau. Thời gian đi nhanh hơn bất cứ ai tưởng. Cứ nhìn những đứa con nhỏ ngày nào, bây giờ đã khác rất nhiều. Có em đã lớn thổi, trưởng thành, vào đại học hay lập gia đình. Thỉnh thoảng nhìn lại những album gia đình này, bạn sẽ không ngờ thời gian trôi nhanh đến như vậy. Ảnh gia đình là cả một kỷ niệm và yêu thương mà mỗi gia đình đã gắn bó, đã cùng bên nhau trong từng sự kiện gia đình hay những chuyến đi xa.

Nhìn lại những hình ảnh cũ cũng không chỉ để nhìn lại mình như thế nào về mặt thể lý, khuôn mặt vóc dáng trong quá khứ. Mà chúng nhắc ta về cảm xúc, một giai đoạn, chặng đời đã sống. Về những người đã gặp, trong gia đình hay bằng hữu, cho đến dăm người nào đó trong một dịp tình cờ. Chúng là một cỗ máy thời gian đúng nghĩa.

Ảnh cũ là sự trân trọng những nỗ lực hay cột mốc quan trọng của những thành viên gia đình như lễ tốt nghiệp, vinh danh, dịp cưới hỏi, kỷ niệm ngày thành hôn… Ðó là những tư liệu sống thực của mỗi gia đình mà không ai khác lưu giữ ngoài chính mỗi gia đình.

Họa sĩ Đinh Trường Chinh, Nhạc sĩ Hoàng Đình Bình, tác giả và người bạn thân thuở nhỏ Lưu Đức Liên- ảnh tư liệu của tác giả

Và như một sự thực không tránh khỏi của đời sống, không ai biết được tấm ảnh chụp chung với người thân yêu hay bạn bè nào đó là lần cuối cùng đã hiện diện trong đời với nhau. Xem lại các tấm ảnh ghi lại những khuôn mặt thân yêu từng ở bên cạnh cuộc đời của mỗi người và nay không còn nữa có một ý nghĩa to lớn, khi nó giúp làm vơi đi khoảng trống của những mất mát, chia phôi.

Xem thêm:   Những điểm du lịch không nên đến!

Trẻ nhỏ không muốn chụp ảnh và chúng ta quá bận rộn để làm hay nghĩ về nó là điều quan trọng trong gia đình. Dù thời đại hiện nay, đây là điều đơn giản và vô cùng tiện lợi với những chiếc điện thoại quá tân tiến luôn có sẵn trên tay.

Mỗi năm hay đôi ba năm có được những tấm ảnh chân dung gia đình càng tốt. Không thực hiện được thì cũng chẳng cần những tấm ảnh quá trịnh trọng, khi mọi người phải ở đúng vào vị trí, nhất là với trẻ nhỏ.  Mà chỉ dăm tấm ảnh bất ngờ và tự nhiên trong một khung cảnh ấm cúng mùa lễ cũng đủ ghi lại những khoảnh khắc quý báu của gia đình.

Các em nhỏ dù không hề muốn chụp ảnh nhưng hầu hết các em đều vô cùng thích thú khi xem lại ảnh của mình trong một dịp tình cờ, nhất là khi càng trưởng thành. Một khi các em có gia đình riêng, thì những tấm ảnh đó càng trở nên vô giá khi con cháu, các thế hệ tiếp nối xem lại ông bà, cha mẹ, những người thân thiết gần gũi trong gia đình như thế nào. Nó tạo niềm hãnh diện và gắn bó với gia đình, nhìn nhận lại nguồn cội và di sản của gia đình mình.

Chắc chắn bạn cũng đã có những tấm ảnh gia đình quý giá theo thời gian. Nhưng tích góp thêm vào bộ ảnh gia đình này cần được thực hiện theo thời gian, theo từng chặng đường, sự kiện của gia đình. Với chiếc điện thoại đa năng không thua kém bất cứ một máy ảnh chuyên nghiệp nào như nói trên, vấn đề còn lại là bạn nhìn nhận sự quan trọng và cần thiết như thế nào chứ không phải sự tùy hứng. Nếu chưa có thì có thể bắt đầu từ ngay mùa lễ này.

Chúc bạn những ngày lễ đầm ấm trong gia đình và có những tấm ảnh thật đẹp.

Mùa lễ Tạ Ơn 2022

ĐYT