Hơn hai triệu cư dân Louisiana đã bị mất điện vì siêu bão Ida [ai-đa]. Ít nhất mười mấy người đã thiệt mạng, đa số tại New York City, cách New Orleans nơi Ida đổ bộ hơn 2000 cây số. 5 ngày sau khi Ida lên bờ với vận tốc gió 250km/h, cơn bão lớn thứ năm trong lịch sử Hoa Kỳ tiếp tục gây thiệt hại nặng.
Một người tự chụp hình bên hồ Pontchartrain ở New Orleans trước khi bão đáp. Ảnh: Gerald Herbert
Ở New Orleans, dân chúng phải xếp hàng dài cả nửa cây số để mua xăng tại những cây xăng hiếm hoi còn xăng để bán. Siêu thị hết cạn hàng hoá. Chính quyền địa phương gồng mình tiếp tế lương thực cho dân và cung cấp các xe tủ lạnh để chứa thực phẩm. Khác với Việt Nam, người Mỹ không ăn mì gói.
Mặc dù chính quyền kêu gọi mọi người nên tránh xa các khu vực bị ngập lụt, nhưng không phải ai cũng có điều kiện để đi lánh nạn. Nhiều người không có xe nên dù muốn di tản cũng không biết phải đi đâu và bằng cách nào. Tình hình an ninh cũng không được sáng sủa. Thị trưởng LaToya Cantrell của New Orleans phải ban lệnh giới nghiêm từ hôm thứ Ba để đề phòng trộm cướp và hôi của.
Vài giờ sau khi bão đánh vào bờ, thành phố New Orleans bị cúp điện hoàn toàn. Công ty Entergy cho biết họ chỉ có thể phục hồi điện lực cho từng khu vực một. Sáng thứ Tư, Entergy thông báo trên Twitter: “Vài ánh đèn le lói đã bắt đầu xuất hiện. Nhân viên điện lực sẽ phải dò từng đường dây một, chưa biết bao lâu mới xong.”
Nhà chức trách khuyến cáo sẽ mất nhiều tháng trời trước khi mọi chuyện bình thường trở lại. Cũng may các nhà thương trong vùng đều chuẩn bị sẵn máy phát điện nên các máy trợ thở không bị ảnh hưởng nhiều trong lúc dịch bệnh đang hoành hành. Thống đốc Louisiana John Bel Edwards nói: “Ai cũng biết con đường hồi phục còn rất dài, chúng ta phải kiên nhẫn.”
Một góc downtown New Orleans ngày 30/8/2021. Ảnh: Brandon Bell
Rút kinh nghiệm từ trận siêu bão Katrina cách đây đúng 16 năm, nhà chức trách đã có những biện pháp quyết liệt để phòng chống tội phạm. Cảnh sát trưởng Huyện Terrebonne, một trong những nơi bị tàn phá nặng nề nhứt, cho biết họ sẽ không nhân nhượng đối với kẻ nào lợi dụng thời cơ để hôi của. Một vài người đã bị bắt; tiền tại ngoại hầu tra cho mỗi nghi phạm là 1 triệu đô la!
Một đội cảnh sát đặc nhiệm đã được thành lập cấp tốc. Cảnh sát từ khắp nơi trên tiểu bang đang tựu về Houma để giúp tuần tiễu các khu vực bị lũ lụt. “Bất cứ ai hôi của sẽ bị bỏ tù,” văn phòng cảnh sát trưởng thông báo. “Chúng tôi sẽ không phạt lấy lệ như trước nữa. Quan toà đã đồng thuận với những biện pháp cứng rắn này. Ai bị bắt quả tang hôi của sẽ phải nộp rất nhiều tiền nếu muốn tại ngoại.”
Tuy Louisiana bị nặng nhứt, nhưng một số tiểu bang khác cũng bị khá nhiều thiệt hại. Tại Alabama, hai nhân viên của hãng điện Pike Electric đã tử thương trong khi sửa chữa đường dây điện giúp cho hãng điện Alabama Electric gần khu làng Adger.
Tại Mississippi, một đoạn xa lộ bị nước lũ giựt sập khiến 2 người chết và 10 người bị thương. Các trận lũ tại Virginia đã làm tróc gốc 20 căn nhà và cuốn phăng một số nhà di động (trailer home) tại vùng Tây Nam của tiểu bang. Trên 50 người đã cần được giải cứu, chưa kể một số trước đó phải tản cư đến những vùng cao. Thống đốc Virginia ban lệnh khẩn cấp trên toàn tiểu bang trước viễn ảnh Ida sẽ mang theo giông mưa, lũ lụt và rất có thể nhiều cơn lốc xoáy.
Fran Tribe và chú chó Dave bên căn nhà tại Houma, Louisiana. Ảnh: Scott Clause
Thống đốc Pennsylvania cũng đã ban hành lệnh khẩn cấp và kêu gọi mọi người phải đề phòng tình trạng ngập lụt do lượng nước mưa Ida đổ xuống quá cao. Hôm thứ Tư, gần 3,000 người dân làng Johnstown phải tản cư vì đập nước gần làng bị mưa lũ phá vỡ.
Tại Georgia, nhiều đường dây điện đã bị đứt sập. Trong khi đó thì ở Tennessee, Ðại hội Âm nhạc và Nghệ thuật Bonnaroo phải bị huỷ bỏ vì địa điểm tổ chức đầy bùn sình lầy lội mặc dù dự báo thời tiết cho hay cuối tuần sẽ nắng ấm rất đẹp..
New Jersey và New York bị ngập mưa như chưa từng thấy. Cả hai thống đốc đều tuyên bố tình trạng khẩn cấp trước cơn lụt lịch sử. Hầu hết các tuyến xe điện ngầm phải ngưng hoạt động. Ít nhất 8 người đã thiệt mạng trong cơn lũ. New York City cấm tất cả mọi xe cộ lưu thông trong thành phố trước 5 giờ sáng ngoại trừ xe cảnh sát, cứu thương hoặc cứu hoả. Nhà chức trách phải kinh ngạc vì tiến độ và cường độ tàn phá của bão Ida — chỉ 3 ngày sau khi đổ bộ lên bờ. Họ cho biết đã trở tay không kịp mặc dù đã được báo động trước. Lý do vì sao?
Các nhà khoa học cho biết nguyên do đến từ hiện tượng địa cầu tăng nhiệt. Những trận bão xoáy sẽ ngày càng hung hãn hơn trước khi vào đến đất liền. Từ một cơn bão Cấp 1 tương đối nhẹ, chỉ trong vòng 24 tiếng đồng hồ Ida đã tăng lên Cấp 4 khi đi ngang Vịnh Mễ Tây Cơ với nhiệt độ nước biển khoảng 85 độ F — vài độ cao hơn mức bình thường. Ðộ nóng đó đã dung nạp thêm năng lượng cho cơn bão, gia tăng sức gió, tạo ra các luồng sóng cao hơn và mạnh hơn khi bão vào bờ.
Một căn nhà bị bão quất sập tại Lafitte, Louisiana. Ảnh: Scott Olson
Với đà hâm nóng của địa cầu hiện nay, các cơn bão như Ida sẽ tăng tốc mau chóng và thường xuyên hơn, nhất là bên phía Ðại Tây Dương. Kết quả một nghiên cứu khoa học năm 2019 cho thấy những cơn bão thành hình ở Ðại Tây Dương có dấu hiệu tăng cấp nhanh hơn hồi xưa. Trong khi đó thì cư dân vùng Vịnh đã quá quen với hiện tượng này vì nhiệt độ nước biển tại đây đã nóng lên từ khá lâu. Chính vì vậy mà gần đây Vịnh Mễ Tây Cơ hay có những trận bão thần tốc như Harvey (2017), Michael (2018), Laura (2020), và giờ đây là Ida (2021).
Ðiều làm cho giới thẩm quyền lo ngại là với khả năng tăng cấp nhanh chóng như vậy, chính quyền và người dân sẽ không đủ thì giờ chuẩn bị để đối phó. Ida là một ví dụ và cũng là hồi chuông báo động cho những cơn bão tương tự trong tương lai. Ida cho thấy ngoài sức tàn phá của giông gió, siêu bão trong tương lai sẽ gây nhiều lũ lụt.
Khi còn ở ngoài khơi, bão là một cỗ máy hút hơi ẩm trong không khí. Nước và không khí càng ấm chừng nào thì hơi ẩm sẽ càng nhiều chừng nấy, do vậy bão sẽ tích tụ nhiều hơi nước hơn. Khi vào đến đất liền, hơi nước ấy biến thành mưa. Những cơn mưa bão như thế có thể kéo dài nhiều ngày và theo gót chân bão đi khá xa, như Ida vừa cho ta thấy. Ngoài ra lốc xoáy cũng sẽ nhiều hơn, như đã xảy ra tại Pennsylvania.
Nói chuyện với một người bạn ở St Francisville gần Baton Rouge, anh ta kể lần này thật là may mắn. Ðến phút chót Ida bỗng chệch đi khoảng 50km sang hướng Ðông, thay vì quét ngang đầu theo như dự báo. Tuy nhiên khu nhà nơi anh ở cũng bị cúp điện 2 ngày. Sau khi có điện trở lại, anh bạn mò ra đường thì thấy một vài siêu thị đã mở cửa lại, nhưng các cây xăng hầu như đã cạn. Một vài người bạn của anh quanh đó cho biết họ vẫn chưa có điện. Dân thành phố được thông báo có thể mất vài tuần điện lực mới được khôi phục hoàn toàn.
Một người bạn khác ở New Orleans trước khi bão đến gọi điện cho hay vẫn OK, nhưng đến nay chưa liên lạc lại được. Cầu nguyện cho mọi người được bình an.
Đường xe điện ngầm ở New York City bị nước tràn vào. Nguồn: Twitter
IB
Cựu Biên Tập Viên báo Trẻ; chuyên viết về Lịch sử, Âm nhạc, Nghệ thuật, Something/Anything. Từng làm kỹ sư điện toán. Hiện cư ngụ trong vùng Dallas.
