Trước khi Luật Đất đai, nhà ở 2024 chính thức có hiệu lực, pháp luật Việt Nam không cho phép Việt kiều hay người nước ngoài được đứng tên sở hữu nhà đất. Quy định này đã dẫn đến trường hợp nhiều Việt kiều, người nước ngoài có nhu cầu buộc phải chuyển tiền nhờ người thân, bạn bè quen biết đang sinh sống ở VN mua nhà đất rồi đứng tên giùm, từ đó đã nảy sinh nhiều cuộc tranh chấp hoặc lừa đảo.
Thị trường bất động sản VN liệu sớm được khai thông?
Ai được sở hữu nhà đất tại Việt Nam?
Từ ngày 01/01/2025, Luật Đất đai, nhà ở (LĐĐNƠ) 2024 sẽ chính thức cho phép Việt kiều có quyền sở hữu nhà đất tại VN. Cụ thể, Luật quy định người VN định cư ở nước ngoài là công dân VN (tức người còn giữ quốc tịch VN) được thực hiện đầy đủ các quyền, nghĩa vụ liên quan đến đất đai, nhà ở giống như mọi cá nhân trong nước. Đó là các quyền được giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, được cấp giấy chứng nhận, nhận quyền sử dụng đất, thuê lại đất, chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất đai, nhà ở. Như vậy người VN định cư ở nước ngoài có quốc tịch VN sẽ được trực tiếp mua nhà đất trong nước thay vì bị hạn chế một số quyền như quy định tại LĐĐNƠ năm 2014. LĐĐNƠ 2024 còn đồng nhất cách gọi chung là “cá nhân” cho cả “cá nhân trong nước” và “người gốc VN định cư ở nước ngoài vẫn là công dân VN”. Như vậy, quyền và nghĩa vụ của cá nhân sử dụng đất đai, nhà ở bao gồm cá nhân trong nước và người gốc VN định cư ở nước ngoài là công dân VN là ngang bằng như nhau.
Đáng chú ý, căn cứ “Điều 3 nghị định 95 năm 2024”, phần hướng dẫn cũng nêu rõ các loại giấy tờ chứng minh cá nhân được phép sở hữu đất đai, nhà ở tại VN gồm công dân VN có thẻ căn cước, hộ chiếu VN hoặc các giấy tờ khác có giá trị chứng minh quốc tịch VN. Để được sở hữu nhà đất cũng như tiến hành thực hiện các thủ tục sở hữu nhà đất tại VN, người gốc VN định cư ở nước ngoài phải có hộ chiếu nước ngoài hoặc các loại giấy tờ khác có giá trị dùng để di chuyển quốc tế có đóng dấu kiểm chứng nhập cảnh vào VN tại thời điểm ký kết giao dịch về đất đai, nhà ở. Cơ quan cấp giấy tờ xác nhận người gốc VN là Sở tư pháp hoặc cơ quan đại diện ngoại giao VN tại nơi người gốc VN cư trú vào thời điểm nộp hồ sơ hoặc Ủy ban Nhà nước về người VN ở nước ngoài thuộc Bộ Ngoại giao VN.
Tuy nhiên, việc LĐĐNƠ 2024 sẽ được áp dụng trong thực tế ra sao đang là điều được nhiều kiều bào quan tâm. Vấn đề này cần làm rõ hơn bởi nhiều người gốc VN đang định cư ở nước ngoài khi quay về nước làm ăn rất mong muốn sở hữu đất đai, nhà ở để tiện sinh sống, làm tài sản … Báo cáo của Chính phủ VN trình bày trước Quốc hội nước này (2023) cho biết, cộng đồng người VN định cư ở nước ngoài hiện có trên 5.3 triệu người đang sinh sống, làm việc tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy vậy lâu nay, nhiều bà con Việt kiều khi muốn mua nhà đất hoặc dùng tiền đầu tư nhà đất trong nước thường phải nhờ người quen ở trong nước đứng tên giùm, chấp nhận rủi ro đôi khi có thể “mất trắng”. Do đó, sự thay đổi về LĐĐNƠ 2024 phần nào giải quyết được những vướng mắc về pháp lý của các nhóm chủ thể này.
Sổ hồng, sổ đỏ chứng nhận quyền sở hữu nhà đất
Thị trường nhà đất VN sẽ sớm “khai thông”?
Báo cáo nghiên cứu thị trường của nhà phân phối bất động sản – công ty Dat Xanh Services cho biết: Trung bình hàng năm có khoảng 70 – 80 triệu lượt người tìm kiếm mua nhà đất trong nước, trong đó có khoảng 10-12% lượt tìm kiếm từ nước ngoài. Trong số Việt kiều tìm mua nhà đất trong nước thì lượng khách tìm kiếm từ Hoa Kỳ chiếm 22%, Singapore 11%, Úc 8%, Đức 6.3%, còn lại là các nước khác.
Người đại diện của công ty này nhận xét: “Phần lớn bà con Việt kiều có ý định mua nhà đất tại VN thuộc vào tầm trung nhằm phục vụ nhu cầu ở chứ không nhằm đầu cơ. Riêng những người có nhu cầu đầu tư bất động sản họ thường tìm kiếm những sản phẩm đầu tư dài hạn và tập trung vào các phân khúc có khả năng khai thác cho thuê lại. Trường hợp mua để tích luỹ tài sản, họ hay chọn bất động sản ở vùng ven Sài Gòn hoặc các tỉnh, nơi có những vị trí khá đắc địa và đông dân cư do những khu vực này có tiềm năng tăng giá trong tương lai và cũng dễ cho thuê lại. Nhìn chung LĐĐNƠ 2024 có những quy định cởi mở cho phép người VN đang định cư ở nước ngoài được cấp quyền sở hữu nhà đất sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều bà con bỏ vốn đầu tư hoặc sở hữu nhà đất tại VN”.
Ông Tuấn, chuyên viên Trung tâm nghiên cứu tư vấn đầu tư bất động sản (Sài Gòn) nói: “Hiện nay có nhiều công dân gốc VN định cư ở nước ngoài trở về nước làm ăn, rất mong muốn được sở hữu nhà đất để thuận tiện sinh sống hoặc làm tài sản. Song, tôi cho rằng dòng kiều hối đầu tư vào lĩnh vực này chưa thể tăng nhanh ngay vì các quy định của luật thật ra vẫn cần thêm một thời gian nữa mới có thể đánh giá chính xác. Lý do vì quy định cho người gốc Việt được quyền mua nhà đất trong nước đã được LĐĐNƠ 2024 khẳng định nhưng việc trong thực tế ra sao vẫn cần xem xét kỹ, nhất là các quy định về mặt trình tự, hồ sơ, thủ tục. Chẳng hạn trước đây LĐĐNƠ năm 2014 cũng có quy định cho phép Việt kiều hoặc người nước ngoài mua, sở hữu nhà đất ở các dự án với tỷ lệ 30% tại một tòa nhà chung cư. Vậy mà suốt 10 năm thực thi luật, số bà con Việt kiều hoặc người nước ngoài được đứng tên làm sổ hồng nhà ở, đất ở vẫn là con số rất thấp!”
Chọn mua nhà đất thích hợp túi tiền
NS
