Hơn 10 năm trước, nhiều công ty trong các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX) ở phía Nam…thẳng thừng từ chối người lao động ở một số tỉnh Bắc Trung Bộ đến xin việc. Gần đây thì du học sinh ở các địa phương này cũng bị…dè chừng ở Úc!
Từ làm công nhân lao động
Năm 2012, một số công ty có vốn đầu tư nước ngoài trong nhiều Khu Công Nghiệp-Khu Chế Xuất (KCN-KCX) ở tỉnh Bình Dương treo băng-rôn cạnh cổng công ty với dòng chữ gây nhức mắt, nhói lòng và … nản lòng người đi xin việc: “Công ty chúng tôi không tuyển lao động Thanh Hóa- Nghệ An-Hà Tĩnh”. Cả chục công ty tại KCX Linh Trung 2 (TP. Thủ Đức, TP. HCM) treo bảng tuyển cả nghìn công nhân. Nhưng khi nhận hồ sơ, chẳng cần nhìn mặt, chỉ nghe giọng nói của người nộp đã trả hồ sơ … ngay và luôn! Năm 2020, Công ty TNHH G.A VN chuyên sản xuất linh kiện điện tử (KCN VSIP II-A, TP. Tân Uyên, tỉnh Bình Dương), trong mẫu tuyển dụng có lưu ý là “Không tuyển người Thanh Hóa- Nghệ An-Hà Tĩnh”.
Không chỉ Bình Dương nhiều nhất mà lác đác ở Đồng Nai và TP. HCM người ta cũng bắt gặp một số băng-rôn tuyển lao động có nội dung cũng na ná như trên. Khi công khai tuyển người như thế nhiều công ty bị dư luận phê phán, lên án là phân biệt vùng miền thì một số công ty… xuất chiêu khác. Nếu không từ chối ngay lúc người lao động nộp hồ sơ thì là nhận hồ sơ rồi … ngâm đó cho đến khi có … người lao động chờ đợi mỏi mòn nên đâm nản, quên luôn! Tuy nhiên có người đánh bạo đến hỏi thẳng người nhận hồ sơ ở phòng bảo vệ thì được trả lời … không hề quanh co: “Quy định của công ty là vậy! Chúng tôi có chuyển hồ sơ của bạn cho bộ phận tuyển dụng nhưng họ trả lại với lý do là bạn có hộ khẩu tỉnh Nghệ An!”. Những người bị từ chối có quê quán ở các tỉnh phía Bắc Trung Bộ đều là nam. Nhưng nếu có người của công ty đứng ra làm đơn xin bảo lãnh thì có nhiều hy vọng được nhận. Riêng người lao động là nữ thì công ty… ô kê!
Cách hành xử của một số công ty khiến không ít người lao động đi xin việc bị từ chối tỏ ra bực bội nhưng không biết kêu ai để đòi sự công bằng! Công bằng mà nói “Ở đâu cũng có anh hùng. Ở đâu cũng có thằng khùng, thằng điên”. Chứ cứ gom hết vào một rọ kể cũng hơi … thiệt thòi cho số người cần cù, chân chất muốn có cơ hội làm công nhân để kiếm tiền. “Thà họ “ngâm cứu” hồ sơ hoặc hứa chờ xem xét mình đỡ tủi thân hơn là từ chối với lý do mình người Hà Tĩnh, Thanh Hóa…”, một người lao động chua chát nói. Tha phương cầu thực, “Nam tiến” kiếm việc làm mà sao khó quá! Không ít người đã không chịu bỏ cuộc. Họ tìm đến một số công ty, doanh nghiệp trong nước để xin việc dù lương thưởng thấp hơn …
Đến du học, xuất cảng lao động
Một số du học sinh sang châu Âu, châu Úc học tập. Ngoài những học sinh, sinh viên có động cơ học tập thật sự, miệt mài, nỗ lực học hành, đỗ đạt thì ngược lại có số rắp tâm … học cho có lệ mà thôi. Từ chỗ làm thêm ngoài giờ học có thu nhập họ bỏ học giữa chừng, trốn lại đi làm chui! Tháng 2/2024, Bộ Giáo dục tiểu bang Nam Úc tạm dừng nhận đơn ghi danh của học sinh ở Nghệ An, Hà Tĩnh (lại Nghệ Tĩnh) và Quảng Bình vào các trường phổ thông công lập. Lý do đơn giản, một số học sinh từ các địa phương này đang du học bậc phổ thông tại Úc bỗng dưng … mất liên lạc! Sau khi điều tra họ biết rằng các học sinh này có dấu hiệu trốn lại làm việc trái phép. Học sinh học phổ thông mà đã vậy đó thì loại học đại học còn lanh cỡ nào!? Tháng 3/2024, tiểu bang New South Wales (Úc) thông báo sẽ ngừng nhận học sinh phổ thông (từ lớp 1 đến lớp 12) của 4 tỉnh, thành Việt Nam (Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Ninh). Theo đó Bộ Giáo dục tiểu bang này cho rằng việc không tuân thủ các quy định từ học sinh khiến họ lo ngại. Riêng ở bậc cao đẳng, đại học, chính quyền không cấm nhưng khuyến cáo các trường cần cẩn trọng khi xem xét hồ sơ của sinh viên từ những địa phương này. Nói chung học sinh nhiều địa phương phía Bắc miền Trung luôn nằm trong danh sách “nguy cơ cao” khi Úc xem xét cấp visa du học.
Không chỉ một số công ty có vốn đầu tư nước ngoài ở Bình Dương, TP. HCM… ngại tuyển lao động người của 3 tỉnh trên mà một số công ty ở vài KCN các tỉnh miền Bắc cũng ngán tuyển dụng lao động có hộ khẩu Thanh-Nghệ-Tĩnh! Đến nỗi làn sóng này còn lan sang cả Hàn Quốc! Năm 2023, Hàn Quốc còn cấm người lao động của 3 địa phương này (có thêm tỉnh Hải Dương), cấm… chi tiết đến người từng huyện, thành phố nữa mới kinh luôn nè! Lý do Hàn Quốc ngừng tuyển chọn lao động của một số huyện, thành phố của Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hải Dương vì số lao động cư trú bất hợp pháp và lao động hết hạn hợp đồng không về nước đúng hạn…
Xếp hàng tìm việc làm
Vì sao bị tẩy chay?
Bộ phận hành chính, nhân sự các công ty tuyển dụng từ chối lao động các địa phương này có nhiều lý do. Lý do chính là họ cần yên ổn sản xuất kinh doanh, không có đình công, phản đối này nọ. Bởi số đông người lao động trẻ tuổi quê Thanh, Nghệ, Tĩnh đều có tính khí nóng nảy, ít kiềm chế, nhường nhịn. Họ sẵn sàng giải quyết bất đồng, mâu thuẫn bằng nắm đấm hoặc bằng dao. Tính đoàn kết, “bầy đàn” cao, khi có người xách động là a dua, không cần phân tích đúng sai gì cả. Việc công nhân xa nhà, nhậu nhẹt bê tha hoặc hút xách khá thường, thậm chí lấy cắp đồ trong công ty. Một người ăn cắp vật tư, nguyên liệu trong xưởng, vi phạm nội quy công ty bị đuổi việc là vài người, cả nhóm đồng hương ngừng việc, đình công, ra yêu sách … Đa số họ uống rượu rất dữ, kể cả nữ. Khi rượu vào là có lời ra, ấy là chuyện bình thường. Nhưng không bình thường là gây ồn ào, mất trật tự thậm chí dẫn đến cãi vã rồi giải quyết bằng nắm đấm hoặc bằng vũ khí…Một chị chủ nhà trọ ở cạnh một KCN tại Bình Dương rất dứt khoát: “Công nhân tỉnh nào trong Nam này, tôi không phân biệt. Nhưng công nhân Nghệ An, Hà Tĩnh là tôi chọn lọc khi họ cần thuê phòng, có khi yêu cầu họ đặt tiền cọc trước vài ba tháng. Khi mô họ trả phòng, tôi trả lại tiền cọc. Từng bị bung, xù mấy lần rồi! Ngán lắm!”. Có người nói lao động các tỉnh trong “danh sách đen” này cũng có điểm cộng vì phần đông khi có gia đình thì họ cần cù lao động, dành dụm, tiết kiệm để tích lũy. Ở Nghệ An có nơi giàu có nhờ xuất khẩu lao động như xã Đô Thành (huyện Yên Thành) đã “thoát nghèo bền vững” luôn! Khá đông người học nghề dang dở hoặc sang du lịch Châu Âu rồi tìm đường trốn lại đi làm chui, Họ tích cóp gửi tiền về nhà trả nợ rồi xây nhà, sắm xe máy, xe hơi. Cũng không ít người có mục tiêu phấn đấu làm giàu với bất cứ giá nào! Đôi khi cũng trả giá đắt. Đó là trường hợp 39 người chết ngạt trong xe container trên đường nhập cư lậu, qua mặt an ninh biên giới vào Anh (tháng 10/2019). Trong số nạn nhân đó có đến 21 người quê Nghệ An và 10 người quê Hà Tĩnh!
Ớn quá, từ đi xin làm công nhân đến xin du học mà có hộ khẩu Nghệ An, Hà Tĩnh … là bị dè chừng, là bị xếp hạng có … nguy cơ cao, đưa vào “danh sách đen”! Trong đó một số người tốt của 3 tỉnh này bị ảnh hưởng trầm trọng, thế mới đau! “Con sâu làm rầu nồi canh” nay “Bầy sâu làm rầu bát canh” thiệt quá buồn!
Danh sách đen
LKD
