Graffiti (tranh phun sơn lên tường) là loại hình vẽ nghệ thuật đường phố vốn xuất hiện và phát triển mạnh ở một số nước Châu Mỹ. Đã có những họa sĩ graffiti nổi tiếng thế giới với nhiều bức vẽ giá trị cao. Tuy nhiên khi du nhập vào Việt Nam từ hơn 10 năm trước, loại hình nghệ thuật này đang dần biến tướng. Một số người lấy danh nghĩa graffiti để lén lút vẽ bậy, bôi bẩn đường phố, nhà dân, những nơi công cộng …
Những bức vẽ nhăng nhít, vô nghĩa của các họa sĩ Vandal
Họa sĩ đường phố hay “Vandal”?
Nhiều năm qua tại Sài Gòn (và nhiều địa phương khác), không ít các tuyến đường, dải phân cách, địa điểm công cộng, vách tường bệnh viện, nhà thờ, trường học …thường bị bôi bẩn với hình thức vẽ bậy bằng bình xịt sơn đen, trắng, xanh, đỏ, vàng … vô tội vạ. Những “tác phẩm” này gây nhếch nhác với những hình vẽ phun sơn kỳ dị, thô kệch, xấu xí, đôi khi khó hiểu. Không chỉ khu vực ngoại thành mà giữa trung tâm thành phố cũng có như Quận 1, 3, 5, 7… Đặc biệt những nơi có các bức tường dài rộng … dường như là chỗ yêu thích để các ông/bà họa sĩ đường phố kiểu này sử dụng làm “giá vẽ bất đắc dĩ”. Có ý kiến cho rằng chúng được vẽ bởi những người mới tập chơi graffiti và gọi đó là các “Vandal” (tạm dịch: người vẽ bậy) luôn tìm cách lén lút vẽ vào giữa đêm khuya hoặc thời điểm vắng người, làm xấu phố phường, gây ảnh hưởng đến uy tín cộng đồng graffiti chuyên nghiệp, chân chính.
Vài “tác phẩm” trên và dưới … gầm cầu
Ông Khoa, chủ một ngôi nhà trên đường Kinh Dương Vương (quận 5) nói: “Nhà tôi bị vẽ lên cửa cuốn rất nhiều lần và cứ mỗi lần như vậy phải tốn tiền gọi thợ sơn lại”. Ông Bình, bảo vệ một chung cư ở quận 2 cho biết: “Mấy người này dư tiền nhưng thích đi phá phách người khác. Có lần lúc 23 giờ đêm tôi kiểm tra tường rào vẫn sạch sẽ bình thường, nhưng đến 3 giờ sáng đã bị họ vẽ sơn chằng chịt”. Ông Toàn, người dân khác ở quận 9 bức bối: “Bọn này chuyên hoạt động giữa đêm nên không dễ bắt quả tang. Có khi camera ghi lại được hình ảnh nhưng cũng khó nhận diện khuôn mặt. Tôi nghĩ họ có dư thời gian và có “máu” thích vẽ, muốn qua đó khẳng định bản thân. Song để thỏa mãn niềm đam mê riêng của mình mà vô tình phá hoại tài sản của người khác, làm xấu hình ảnh đô thị là sai. Họ cần bị ngăn chặn và xử phạt nặng”
Gần đây, công an Quận 1 (Sài Gòn) bắt gặp 3 người đàn ông quốc tịch nước ngoài có hành vi vẽ bậy lên vách tường bệnh viện Nhi Đồng 2. Ba thanh niên đang hì hục vẽ graffiti tại địa điểm trên nên mời về trụ sở làm việc. Sau khi những người này thừa nhận vẽ bậy, họ bị phạt hành chính mỗi người 1.5 triệu VNĐ về hành vi “đổ, ném chất thải, chất bẩn hoặc các chất khác làm bẩn nhà ở, nơi làm việc, nơi sản xuất kinh doanh, nơi ở của người khác”. Ngoài ra, cả nhóm còn bị buộc xóa sạch những hình ảnh đã vẽ. Trước đó ít lâu, vào tháng 5/2023, dù có bảo vệ canh giữ nhưng đoàn toa tàu metro số 1 chưa hoạt động, đang neo đậu tại depot Long Bình (Thủ Đức, Sài Gòn) cũng bị vẽ bậy. Đây không phải lần đầu tiên đoàn toa tàu này bị vẽ bậy vì hồi giữa tháng 6/2022, nó từng bị các “họa sĩ vandal” bí mật chui vào xịt sơn, vẽ lên nhiều ký tự, hình ảnh nhăng nhít.
Bên hông các toa tàu điện ở Thủ Đức.
Đừng tưởng là chuyện nhỏ!
Ở nước ngoài đã có quy định phạt dành cho các “họa sĩ Vandal” trong những trường hợp như gây thiệt hại tài sản của người khác, phá hỏng nghiêm trọng các công trình, tài sản công hoặc tư hay hình vẽ có nội dung phân biệt chủng tộc … bằng những hình thức như phạt tiền, phạt tù, phạt lao động công ích, phạt đánh roi mây … Riêng tại VN – theo luật sư Quốc Việt, Đoàn luật sư Sài Gòn – hành vi tự ý viết, vẽ trên các công trình công cộng, tường nhà dân … mà chưa có sự đồng ý, cho phép sẽ là hành vi xâm phạm, phá hoại tài sản cá nhân, công sở.Tùy tính chất, mức độ thiệt hại mà người thực hiện có thể bị xử phạt về hành chính hay hình sự.
Xem ra có những chuyện tưởng “nhỏ như con thỏ” nhưng không đơn giản như các “họa sĩ vandal” vẫn suy nghĩ …
Một họa sĩ Vandal đang “múa cọ”
NS
