Bên dưới dòng nước lũ là gì?

Cơn lũ ở Nha Trang ngày 19-20/11 mọi người chưa kịp hoàn hồn, có nhà còn chưa dọn vệ sinh xong thì chỉ một đêm mưa thôi, sáng ngày 4/12 tin từ Nha Trang với thông báo khẩn: “Hiện nay, mực nước sông Cái đang tiếp tục dâng cao, tiềm ẩn nguy cơ ngập lụt. Đề nghị bà con nhân dân sinh sống ven sông và các khu vực trũng thấp chủ động kê cao tài sản, đồ dùng sinh hoạt, thường xuyên theo dõi diễn biến mực nước….”

Chồng tôi kể rằng, nhà cửa vẫn còn ngổn ngang chưa sắp xếp hay sửa chữa đồ đạc bị hư thì trong xóm nhỏ tổ trưởng đi thông báo từng nhà phải di dời. Gia đình bạn trẻ đối diện nhà tôi đi trước vì đã quá sợ. Chồng tôi cương quyết không đi đâu, vì nhà có lầu. Hàng xóm nói vọng qua: “Có gì cháu nấu cơm đem cho chú bằng lối ban công”. “Vậy là an tâm” – anh nhắn cho tôi.

Tôi lang thang facebook và dừng lại một vài status:

“Chưa bao giờ mà thấy một cơn mưa lòng mình lại lo lắng như đêm qua. Và quả thật phía Tây Nha Trang sáng nay nước lại ngập đường ở những khu vực gần sông, rác bùn đợt trước còn chưa dọn hết. Bà con thắc thỏm vì nghe đâu thượng nguồn đang mưa lớn.”

“Mọi người đừng than rau củ mắc nữa, rẻ thì mình ăn nhiều, đắt thì mình ăn ít lại xíu cho qua giai đoạn khó khăn, thiên tai đến không ai muốn cả, mình ở miền xuôi thì ngập, người ta ở miền núi thì sạt lở… tất cả chúng sinh đều hoạn nạn. Tại Dalat rất nhiều nhà màng hư sập vì sạt lở nên rau củ đang cực kỳ khan và giá rất cao…. Mỗi nhà màng giá 1-1.5 tỷ mà họ sập hàng loạt như thế… Ai cũng thiệt hại cả mọi người ơi!”

“Lần trước tôi nói với người bạn làm thiện nguyện tại Phú Yên rằng bấy nhiêu ấy được rồi, đừng giúp ồ ạt một lần vì sắp tới sẽ còn nhiều nơi khó khăn và sẽ còn có dịp để giúp nữa.”

“Bài học từ Phú Yên: bà con vùng nơi khác gần sông đập nên chuẩn bị sẵn sàng vào mùa mưa lũ. Khi nước lên là phải di dời, đừng cố ở lại giữ nhà…”.

Thế rồi sau đó cũng trong sáng ngày 4/12, News Feed ào ào đổ xuống tin lũ lụt ở Bình Thuận, Đà Lạt.

“Một ngày dồn dập nước đổ, từ Lâm Đồng, Khánh Hoà và Bình Thuận. Đất đá sụp đổ xuống đèo, nước lũ xối xả lên nhanh … Lũ chồng thêm lũ, người dân phải tháo chạy di tản. Chẳng năm nào như năm nay, đến tháng 12 vẫn còn lũ lụt. Chẳng ai ngờ rằng Lâm Đồng, Khánh Hoà, Bình Thuận có lũ lụt, nhưng vẫn chưa dừng lại ở đó, sẽ còn nữa…”.

Tiếp theo các tin khẩn cấp: “Hiện đã có 1,750 nhà dân ở khu vực Bình Thuận cũ bị ngập, nhiều tàu thuyền đang trong tình trạng nguy hiểm bị chìm hoặc trôi ra biển. UBND tỉnh Lâm Đồng yêu cầu khẩn trương ứng phó tình huống thiên tai.”

Báo Tuổi trẻ: “Theo báo cáo nhanh của UBND xã Liên Hương (Bình Thuận cũ, nay thuộc Lâm Đồng), mưa lớn kết hợp việc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận – Chi nhánh Tuy Phong xả lũ đến 1,200m³/giây đã gây ngập úng diện rộng, thiệt hại về tài sản vùng hạ lưu hồ Sông Lòng Sông. Bước đầu, xã này ghi nhận có 13 tàu thuyền neo đậu tại cửa cảng Liên Hương bị chìm, 25 tàu khác bị đứt neo và trôi; hơn 100ha đất nông nghiệp 2 bên bờ Sông Lòng Sông bị ngập sâu hơn 1.5m”.

Coi các video nước chảy mạnh kéo tàu thuyền, cano trôi ra biển mà khiếp đảm. Dòng nước hung hãn cuốn phăng những gì nó gặp trên dòng chảy, người trên bờ chỉ biết đứng nhìn, kêu than và… quay video.

Tiếp theo là những video nước mênh mông trong những vườn thanh long đang chuẩn bị thu hoạch. Người dân bám vào các ruột bánh xe làm phao ra hái thanh long, vớt vát được chút nào hay chút đó. Là khu vực Hàm Thuận Nam. Một nông dân cho biết vườn bị ngập nằm sát bờ sông, vườn được chủ vườn đầu tư chong đèn suốt hàng chục đêm để cho ra trái vụ. Trái vừa chín đều, thương lái đang chuẩn bị thu gom thì nước bất ngờ đổ về khiến toàn bộ khu vực bị nhấn chìm.

Tin trên báo: “Thống kê đến chiều 4-12, thiệt hại về sản xuất nông nghiệp tại Bình Thuận (Lâm Đồng) tiếp tục tăng, với 3,357 ha cây trồng bị ngập úng, hư hại; hơn 4,000 gia súc, gia cầm chết hoặc bị cuốn trôi; hàng chục tàu cá chìm hoặc đứt neo tại khu vực ven biển Liên Hương, La Gi và các vùng hạ lưu. Một số diện tích ao nuôi trồng thủy sản bị phá hủy”

Tiếp theo đó là tin sạt lở và dự báo mưa. “Từ đêm qua đến sáng nay, mưa to với lượng hàng trăm mm tiếp tục xuất hiện nhiều nơi từ TP. Huế đến Lâm Đồng. Ở Lâm Đồng có điểm mưa hơn 200 mm, gây sạt lở nhiều vị trí dọc đèo Gia Bắc trên Quốc lộ 28 qua xã Sơn Điền, làm giao thông tê liệt hai chiều; khu vực đèo Mimosa cũng ghi nhận sạt lở, đất đá tràn xuống mặt đường.”

Mưa kéo dài trên nền đất đá đã bão hòa khiến nguy cơ sạt lở đất, lũ quét rất cao… Đèo Gia Bắc nối Đà Lạt – TP.HCM qua quốc lộ 28 bị sạt lở trong đêm, giao thông tê liệt.

Mưa lớn ở thượng nguồn Dalat đổ về. Trên địa bàn mưa lớn liên tục trong ngày. Nước lũ tại khu vực thôn K Rèn, K Long, Định An xã Hiệp Thạnh đang dâng lên, có khả năng gây ngập sâu. Nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất tại các sườn dốc, đèo và suối.

Một video trên facebook quay cảnh nước đổ ào ào xuống chân đèo Prenn làm trôi xe máy, xe bán hàng và nước dâng lên vào nhà.

Như vậy, chỉ 2 tháng cuối năm thôi mà các tỉnh ở vùng Nam Trung Bộ và cao nguyên phải hứng chịu vừa bão rồi lũ… Từ Bình Thuận đến Quảng Trị, tỉnh nào cũng bị tổn thất. Gần hết năm, hoa màu, lúa cây cảnh, mai cho Tết… trôi theo dòng nước lũ, nhiều gia đình đúng nghĩa là sạch tay!

Tôi chép lại status của một người trong một đoàn cứu hộ:

“Bên dưới dòng nước lũ là gì?

Hôm cuối cùng ở Phú Yên, nước lũ rút bớt, một gia đình bán tạp hóa bắt đầu công cuộc dọn dẹp. Từng gói đậu phộng, bịch đường, bịch bột ngọt, màu ám vàng của phù sa bám đầy. Bà chủ quán, nhúng vào cái xô… nước lũ, cùng với đứa con gái chừng 6 tuổi, hai mẹ con vừa nhúng vừa lau, cố gắng tẩy đi dấu vết của cơn cuồng nộ mà họ không thể chống lại.

Quán cafe mà chúng tôi mượn chỗ để nghỉ ngơi, anh chủ cũng dùng chính dòng nước lũ còn đọng trước sân để rửa nhà. Con thỏ bông của con gái anh, từng vệt vàng loang lổ trên tai, trên mặt. Những chiếc áo còn khô, nằm trong bịch ni lông, tui nhìn kỹ thì thấy cũng đã thấm nước lũ, vàng vện màu phù sa… Bên trong nhà, đồ đạc xáo trộn, tìm mãi không thấy cái phin cà phê, có lẽ nó đã cùng dòng nước lũ mà trôi đi đâu mất.

Lúc qua huyện đưa cơm cho bà con, tụi tôi tấp vào ngay… xác của một con trâu. Gần đó, một con bò nổi lềnh bềnh. Đàn gà của ai đó, giờ phơi thây trên bờ rào. Những thứ đã trôi đi thì mất hẳn, nhưng những gì còn ở lại, cũng không còn xài được. Tivi, bàn ủi, tủ lạnh, điện thoại, quạt, thậm chí đến bàn thờ gia tiên, cũng ngâm mình trong dòng nước lạnh ngắt ấy.

Tham gia cứu hộ, tôi mới hiểu rõ hơn ai hết những gì bên dưới dòng nước lạnh ngắt. Nước lũ xả đáy, là dòng nước lâu ngày không tiếp xúc với ánh mặt trời, nó lạnh thấu xương. Nếu may mắn sống sót, thì cũng không bao giờ quên được dòng nước này đã cuốn đi tài sản, cuộc sống, kỷ niệm, và cả kế sinh nhai.

Và khi đứng giữa những mái nhà còn ướt lạnh, nhìn người ta lặng lẽ nhặt nhạnh lại từng mảnh của đời mình, tôi chợt hiểu: nước lũ không chỉ cuốn trôi đồ đạc. Nó cuốn luôn sự bình yên mà mỗi gia đình đã dành cả đời để vun vén.

Rồi lũ sẽ rút. Đường sẽ khô. Chợ sẽ họp lại. Nhưng những vệt vàng trên tường, trên con thỏ bông, trên ký ức… sẽ còn ở đó rất lâu, như lời nhắc rằng có những mất mát không bao giờ rửa sạch được.

Và nếu ai hỏi “bên dưới dòng nước lũ là gì?”, thì câu trả lời luôn giống nhau:

Là cuộc sống của một ai đó, bị đảo lộn chỉ trong vài giờ đồng hồ….”

ĐTTT (Tổng hợp)