Mùa cháy rừng hàng năm ở Úc, kéo dài từ tháng Chín đến tháng Ba. Trời khô, hanh nóng và gió nhiều dễ làm ngọn lửa lan nhanh. Năm 2019, Úc trải qua những ngày nóng nhất và mùa Xuân năm này lại ít mưa, khô hạn nhất. Giông gây ra sét. Sét làm bùng lên những đám cháy giữa rừng khô khốc. Hơn 18 triệu ha và hơn 5,900 căn nhà đã cháy rụi tính đến giữa tháng Giêng 2020. Khói từ các đám cháy rừng từ Australia bay qua Thái Bình Dương tới Nam Cực, đến New Zealand, tới tuốt Argentina và Chile bên Nam Mỹ.
Lính cứu hỏa, cảnh sát, quân đội được huy động và hàng ngàn tình nguyện viên giúp ngăn chặn cháy rừng lan rộng. Tàu Hải quân của Úc phải vào sát bờ biển để đón người dân hoảng loạn chạy trốn cháy rừng.
Mùa màng bị đốt rụi, năm 2020 này, Úc thiếu gạo ăn phải nhập từ nước ngoài. Người chết, hàng loạt động vật như kangaroo, koala, dơi và côn trùng bị mất môi trường sống và nguồn thức ăn.
Cháy rừng, khói dữ dội tạo ra ô nhiễm gây xốn mắt và khó thở cho trẻ em cũng như người lớn, người bị bệnh suyễn, bệnh tim hoặc bệnh mãn tính.
Tuy nhiên, Thủ tướng Úc, ông Scott Morrison, lại đánh giá thấp ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với những vụ cháy rừng. Ổng dắt vợ con đi “holiday” cuối năm ở biển Hawaii, Hoa Kỳ. Dân Úc ở nhà chửi bới um sùm nên ông Thủ tướng vội bay trở về, đi thăm những vùng quê bị cháy rụi. Ðón tiếp ông là những khuôn mặt thất thần, ánh mắt đầy phẫn nộ. Bắt tay, lính cứu hỏa làm ngơ! Ði vòng vòng thị sát bị dân kêu là “idiot”(đồ ngu), rồi rượt cả đám tai to mặt bự chạy có cờ: “Nói nhiều quá rồi! Thôi hãy làm cái gì cho dân đi chớ!”.
Tháng Chín, mùa Xuân lại tới. Trong khi nước Úc đang “rộn rịp” chuẩn bị đối phó mùa cháy rừng mới thời ôn dịch COVID-19 thì ở bờ Tây nước Mỹ, cháy rừng lại bùng phát dữ dội. Ở phía Nam tiểu bang Oregon, hai thành phố nhỏ Phoenix và Talent hầu như bị lửa rừng thiêu rụi hoàn toàn.
Rồi ở Marion County, hôm thứ Ba, mùng 8/9, cậu bé Wyatt Tofte, 13 tuổi, đã chết trong một chiếc xe hơi, trong lòng vẫn còn ôm một chú chó cưng. Bi kịch cháy rừng nầy làm xúc động người dân toàn thế giới.
o O o
Những trận cháy rừng dữ dội ở Hoa Kỳ gợi nhớ trận cháy rừng kinh hoàng nhất trong lịch sử Australia xảy ra tại tiểu bang Victoria, vào thứ Bảy, ngày 7/02/2009, làm 173 người chết.
Marysville cách Melbourne một giờ rưỡi lái xe về hướng Tây Bắc, là thị trấn yên bình với những cây cổ thụ ngập tràn màu sắc, vang lừng tiếng chim; những thảm cỏ xanh mướt, vườn hoa rực rỡ trước những ngôi nhà xinh xắn vẫn được ví von là thiên đường nơi hạ giới.
Mùa Ðông, trên đường đi núi tuyết Lake Mountain, tôi đã từng dừng chân ở Marysville vì cảnh nơi đây đẹp như tranh Levitan. Nhưng thiên đường đã biến thành hỏa ngục do trận cháy rừng vào ngày thứ Bảy tang tóc đó. Marysville hoàn toàn bị thiêu hủy. Những lớp khói bụi đen ngòm, che cả mặt trời. Trong khi ngọn lửa vàng rực, nuốt dần những ngôi nhà xinh xắn. Trận bão lửa như từ địa ngục bùng lên, chẳng khác gì thảm họa ở Hiroshima! Xác động vật nằm la liệt. Chúng tôi lái xe giữa cảnh lửa ngùn ngụt cháy trên những ngôi nhà hai bên đường. Toàn bộ thị trấn này bị thiêu rụi và ngôi làng Marysville đẹp như tranh giờ chỉ còn là đống tro tàn.
Cùng lúc đó ở Melbourne, nhiệt độ lên hơn 47 độ C. Lịnh cấm lửa toàn tiểu bang. Tôi ung dung ngồi trong nhà, tận hưởng cái hiu hiu dịu mát của máy điều hòa không khí chạy hết ga thì chuông điện thoại reo. Nhà trường kêu đón cháu về sớm, vì khói cháy rừng đã theo gió tràn về thành phố.
Ðến trường, hai ông cháu ra trước sân. Con bé dừng lại, nhìn về phía xa xa, nói: “Nội à, cháy rừng! Hổng biết mấy bạn con có sao không?”. Tôi nói cho cháu yên lòng: “Chắc hổng sao đâu con”.
Cháy rừng tại tiểu bang Oregon – photo Don Bartletti/Los Angeles Times
o O o
Giờ đây lòng tôi đầy chua xót và đau đớn khi đọc trên báo, nghe trên đài những đám cháy rừng gây chết rất nhiều người đang xảy ra ở vùng bờ biển phía Tây nước Mỹ. Nỗi thống khổ của hàng chục ngàn người, khi nhà chức trách đến đánh thức họ vào nửa đêm trước khi lửa rừng tràn tới. Họ di tản mà không kịp mang vớ, không mang theo được gì cả! “Hơn 30 năm trước, tôi đã bỏ thuốc lá. Nhưng tôi đã bắt đầu hít khói lại trong sáu ngày qua, từ không khí”, một người dân Hoa Kỳ than thở.
Oregon chưa bao giờ chứng kiến cảnh tượng này! Khói dày đến mức khó có thể nhìn thấy gì ngoài khoảng cách 10 feet. Khoảng 500,000 người ở Oregon đang trong tình trạng báo động sơ tán. Thảm trạng cháy rừng sẽ còn gây thiệt hại nghiêm trọng cho đến khi mùa Ðông mang những cơn mưa tới.
Nạn cháy rừng ở California cho đến nay đã thiêu rụi hơn 3.2 triệu mẫu Anh, hơn 4,000 căn nhà bị phá hủy, cao gấp nhiều lần so với cùng thời điểm này năm ngoái.
Tiểu bang Washington đang trải qua mùa cháy rừng tồi tệ thứ hai trong lịch sử tiểu bang. Malden, một thị trấn nhỏ ở phía đông Washington, nơi 80% các tòa nhà của thành phố, bao gồm trạm Cứu hỏa, Bưu điện, tòa Thị chính và Thư viện đã bị phá hủy hoàn toàn. Vùng đất điêu tàn trông giống như vừa trải qua những trận bom rải thảm.
Vào giữa đêm, khi đám cháy rừng lan tới gần, một gia đình đã chạy đến một con sông để trốn ngọn lửa. Hai vợ chồng được cứu thoát khỏi dòng sông nhưng con trai của họ, đau đớn thay, đã không qua khỏi.
John Tripp, người đã sơ tán khỏi nhà ở Butte County, nói rằng mình sẽ không tìm thấy bất cứ gì còn sót lại khi được phép trở về: “Tôi đến từ Miami. Tôi đã trải qua những trận cuồng phong. Tôi đã trải qua những cơn lốc xoáy. Tôi chưa bao giờ thấy điều gì kinh khủng như thế này. Tôi nhìn ra ngoài và chỉ thấy có một màu cam đang tan chảy khắp các ngọn đồi”.
o O o
Những đám cháy đang hoành hành dữ dội ở miền Tây nước Mỹ là chưa từng có. Chúng báo trước những hậu quả tàn khốc của việc khí hậu biến đổi đang diễn ra nhanh hơn những dự đoán.
Ðúng vậy! Nạn cháy rừng ở Úc, ở Mỹ mỗi năm càng dài thêm, càng khốc liệt thêm. Thế hệ chúng ta đã tham lam, tàn phá môi trường, đã sống ích kỷ, đã làm nóng hành tinh xanh nầy, đã gây ra biến đổi khí hậu. Giờ đây, chúng ta phải hứng chịu sự trả thù của thiên nhiên. Và nhất là, chúng ta sẽ phải trả lời như thế nào với thế hệ mai sau?
ĐXT
