Khi số báo đến tay bạn, người mộ điệu đang hồi hộp dự đoán và chào đón tân vô địch một mùa World Cup có quá nhiều đảo lộn trong năm nay. Bất kể quốc gia nào đăng quang, World Cup đã mang lại cho hàng tỉ người trên thế giới vô vàn cảm xúc lẫn lộn mà không có môn thể thao nào khác có thể mang lại được trong vài tuần qua.
nguồn wgoqatar.com
Với bài viết thứ ba về World Cup, bạn sẽ nghĩ rằng tác giả ắt phải là người rất yêu thích môn thể thao vua này?
Chỉ một phần.
Như nhiều người Việt, tôi yêu thích môn thể thao này vì thường đứa con trai nào mà không chơi banh thuở nhỏ. Với tôi, bóng đá còn theo đến cả thời sinh viên. Nhưng tôi không theo dõi thường xuyên, không thuộc tên cầu thủ nổi tiếng và chỉ xem không đều đặn mỗi mùa World Cup. Bốn năm một lần. Ðến bây giờ, bóng đá với tôi còn là một vở kịch bi hài. Xem mỗi trận banh, bạn và tôi có thể cảm nhận được vô vàn trạng thái cảm xúc từ cầu thủ, huấn luyện viên cho đến khán giả trong và ngoài sân. Cảm nhận được niềm vui sự phấn khích mà bóng đá đã mang lại.
Người Nhật ăn mừng ở Tokyo, khi đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản giành chiến thắng trước Đức tại World Cup ở Qatar, sáng sớm Thứ Năm, ngày 24 tháng 11 năm 2022. (Kyodo News qua AP)
Bạn đã thấy, có niềm vui và sự kích động tột đỉnh nào hơn trước bàn thắng ở phút cuối cùng của trận đấu có thể làm thay đổi hay giết chết cả một giấc mơ của một đội tuyển quốc gia cùng hàng triệu người dân của họ. Bạn có thấy những cầu thủ nổi tiếng ôm nhau mừng vui hay gục mặt trên sân, mỗi khi chiến thắng hay thua trận, không che giấu cảm xúc của mình như trong môn đấu khác. Bạn đã chứng kiến những cậu bé, những cô gái và thậm chí cả những thanh niên, những người đàn ông khóc nức nở khi trái phạt đền cuối cùng của đội nhà bị hỏng và tiễn đội banh của họ về nước. Và chắc chắn bạn đã chứng kiến, cả một rừng cổ động viên quay ôm nhau, hò reo phấn chấn trước chiến thắng cuối cùng của đội mình.
Khó có môn thể thao nào mang lại những phấn khích cá nhân lẫn số đông một cách cuồng nhiệt như vậy.
Sự kích động hay cuồng nhiệt là trạng thái tâm lý tột đỉnh nhất thời của một cá nhân. Nó thể hiện hay được bày tỏ khác nhau, cũng như kéo dài lâu mau tùy theo mỗi người. Nó lan truyền và có sự cộng hưởng đám đông. Âm nhạc và thể thao tại chỗ là hai sự kiện thường tạo ra sự phấn chấn như vậy.
Những người ủng hộ Ma-rốc ăn mừng trên đường phố ở Doha vào ngày 6 tháng 12 năm 2022 sau khi đội của họ giành chiến thắng trong trận đấu bóng đá vòng 16 đội Qatar 2022 World Cup giữa Ma-rốc và Tây Ban Nha. (AFP)
Không chỉ phấn khích, bạn có thể dùng mọi thành tố ngôn ngữ như động từ, tính từ, danh từ, trạng từ… để diễn đạt các trạng thái cảm xúc này. Vui, buồn, sôi nổi, hồi hộp, lo sợ, giận dữ, thô lỗ, ngạc nhiên, chế nhạo, thông cảm, đau khổ, thất vọng, cô đơn … Nhiều và còn rất nhiều từ vựng như vậy để mô tả, tường trình hay ghi nhận sau mỗi trận đấu.
Hình ảnh một Ronaldo danh tiếng thế giới vừa đi vừa khóc khi giấc mơ một World Cup của anh cùng cả Bồ Ðào Nha tan tành quả làm mủi lòng những ai theo dõi. Hình ảnh một đội trưởng Harry Kane sút hỏng trái phạt đền có thể làm thay đổi cục diện trận đấu ngồi gục mặt đơn độc giữa sân cho thấy nỗi cô đơn và đau khổ tột cùng không chỉ của riêng anh mà cả một “đế chế” bóng đá hùng mạnh tại Châu Âu. Hay thái độ bỡn cợt, lời nói thất lễ của Messi với đội Hòa Lan đã tạo một làn sóng tranh cãi bênh, chống của hàng triệu người. Bóng đá có sức hút và lan tỏa dữ dội như vậy.
Nỗi thất vọng trên băng ghế dự bị của đội tuyển Đức, bị loại khỏi World Cup dù đã thắng Costa Rica (4-2) – nguồn anadolou agency
Sự phấn khích cá nhân là một trong những lãnh vực thú vị của tâm lý học và được áp dụng khá nhiều và đầy quyền năng trong lãnh vực kinh doanh, thương mại, quảng cáo. Nó tạo ra hưng phấn về mặt cảm xúc và tâm lý, bỏ qua các yếu tố lý trí thông thường nên khách hàng có thể dễ dàng đưa ra các quyết định, tốt lẫn xấu, mà thông thường, nếu cân nhắc, họ sẽ không quyết định như vậy. Người bán hàng hay quảng cáo có thể bán cho khách hàng nếu họ tạo được sự phấn khích nơi họ. Người dẫn chương trình có thể nhận sự ủng hộ mạnh mẽ cho quỹ từ thiện nếu họ biết gây nên sự phấn khích nhất thời nơi các mạnh thường quân. Con người vốn dĩ bao dung, hào phóng, thậm chí bốc đồng trong trạng thái phấn khích.
Nhưng bóng đá thì không.
Các cầu thủ Argentina dường như chế giễu các ngôi sao Hòa Lan đang chán nản khi họ ăn mừng chiến thắng của đội mình (Ảnh: Evrim Aydin/Anadolu Agency qua Getty Images)
Bóng đá không có thủ thuật, không có những cách để tung hứng, tạo ra cảm xúc nhất thời hay số đông ngoài chính những kịch tính đang diễn ra trên sân cỏ. Ngoài tài nghệ và khả năng của những cầu thủ trên sân. Ngoài những bàn thắng ngoạn mục. Và ngoài những chiến thắng vinh quang giành được.
Một mùa banh đã đi qua. Thắng-bại, được-mất là một phần của đời sống, hay của thể thao, bóng đá nói riêng. Rốt lại, phải có một và chỉ một quốc gia vô địch. Có thể bạn đã hào hứng, quan tâm theo dõi và cũng có thể không. Không có gì quan trọng bởi mỗi người có những mối quan tâm khác nhau. Nhưng với sự phấn khích thì cần lắm. Dù tạm thời và qua đi mau chóng, nó cũng chẳng là điều an trú hay tạo nên niềm vui, hạnh phúc thật sự trong mỗi người nhưng nó cần thiết để giúp đời sống thoát khỏi sự bình lặng đến tẻ nhạt.
Ðó là lý do tôi yêu thích bóng đá. Trong nó, tôi có thể cảm nhận được vô vàn cảm xúc của con người. Hồn nhiên và chân thật hơn. Cùng niềm hy vọng về cái đẹp của đời sống nếu con người có thể sống đời sống thường nhật của mình bằng những cảm xúc chân thành đó.
Cristiano Ronaldo của Bồ Đào Nha rời sân trong nước mắt sau thất bại của đội trong trận tứ kết giữa Maroc và Bồ Đào Nha. (Ảnh của Alexander Hassenstein/Getty Images)
DYT
