Trong mấy tuần lễ qua, có ít nhất hai lần một số máy bay không người lái đã xâm phạm không phận NATO và cả hai tình huống đã cho thấy có những lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ của một liên minh được xây dựng để nhằm đối phó với các cuộc xung đột quân sự mang tính cách truyền thống hơn.
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), là một liên minh quân sự được thành lập để chống lại xe tăng và đạn pháo của Liên Xô một khi bị tấn công, nhưng nay đang ngày càng phải đối mặt với những mối đe dọa mới rất khác biệt – là những mối đe dọa mang tính cách phi truyền thống bao gồm phá hoại, tấn công mạng và máy bay không người lái.
NATO và các quốc gia thành viên đang đẩy mạnh nỗ lực ứng phó với những mối đe dọa như trên sau khi có những máy bay không người lái xuất hiện trên bầu trời Ba Lan và Đan Mạch. Tại Ba Lan, chiến đấu cơ của NATO đã bắn hạ một số máy bay không người lái của Nga vào đầu tháng 9.
Vài ngày sau đó, máy bay không người lái lại xuất hiện – lần này không phải gần khu vực chiến sự ở Ukraine mà trên bầu trời một số phi trường của Đan Mạch, gây gián đoạn cho các chuyến bay dân sự tại đây. Máy bay biến mất ít phút sau trước khi các giới chức an ninh có phản ứng để ngăn chặn chúng. Chính quyền Đan Mạch cho biết họ không biết ai đứng sau những chiếc máy bay không người lái này, nhưng nhiều người cho rằng đó là âm mưu của Nga.
Hai sự việc trên đã khiến người ta phải đặt câu hỏi là có cách nào để liên minh có thể ứng phó hữu hiệu với máy bay không người lái và các mối đe dọa phi truyền thống khác – không quá mạnh để châm ngòi cho một cuộc xung đột mới, nhưng không quá nhẹ để kẻ thù coi thường và tiếp tục khiêu khích.
Thử thách an ninh mới
Tổ chức NATO hiện đang chạy đua với thời gian trong việc áp dụng các kỹ thuật mới để có thể phát hiện ra máy bay không người lái từ xa và cung cấp loại hệ thống phòng thủ giá rẻ cho cả quân đội và lực lượng cảnh sát cùng sử dụng. Liên minh cũng đang loay hoay chưa biết phải phản ứng thế nào cho hợp lý với các vấn đề khá nhạy cảm, trong đó bao gồm các quy tắc giao chiến đối với các loại vũ khí tự động và cách giải quyết đối với các cuộc xâm phạm không phận khi chưa thể xác định được ý định của các cuộc xâm phạm đó là cố ý hay lầm lẫn.
Các giới chức quân sự Ba Lan cho biết họ dự đoán sẽ có thêm nhiều cuộc xâm phạm từ Nga trong tương lai. Các giới chức này cho biết những chiếc máy bay không người lái bị bắn rơi và sau khi được thu lượm lại hồi đầu tháng 9 cho thấy chúng đã được sửa đổi và được gắn thêm thùng nhiên liệu để giúp bay xa hơn, và điều này cho thấy Moscow đã cố tình cho những chiếc máy bay này bay ngang qua không phận Ukraine để vào Ba Lan.
Sau cuộc xâm nhập bằng máy bay không người lái đó, Tư lệnh Tối cao NATO tại Châu Âu, tướng Alexus Grynkewich của Hoa Kỳ, đã phải huy động các lực lượng liên minh để thành lập “Tiền đồn an ninh miền Đông” (Eastern Sentry) dọc theo khu vực Đông Âu để chuẩn bị có thể ứng phó kịp thời trong trường hợp cuộc chiến ở Ukraine do Nga phát động lan ra bên ngoài.
Việc giải quyết mối đe dọa mới này đặt ra một bài toán hóc búa cho NATO, là tổ chức bảo vệ an ninh cho 32 quốc gia thành viên nhưng lại không có thẩm quyền để tự do hành động ở mọi nơi. Ví dụ, tình trạng gián đoạn tại phi trường là thuộc thẩm quyền của bộ nội vụ hoặc cơ quan an ninh nội địa, chứ không phải quân đội.
Như cuộc chiến ở Ukraine đã cho thấy, việc phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái rất khó khăn và tốn kém. Các máy bay không người lái thường quá nhỏ, bay chậm và thấp nên khó bị các hệ thống radar quân sự hiện thời phát hiện. Vũ khí mà các lực lượng phòng thủ có thể sử dụng để bắn hạ máy bay không người lái, chẳng hạn như loại hỏa tiễn đánh chặn Patriot, có giá thành mỗi lần bắn cao hơn nhiều so với máy bay không người lái – kiểu giết gà bằng dao mổ trâu – rất không hợp lý, mà nguồn cung cấp cũng chỉ có giới hạn.
Khi Nga tung ra đợt máy bay không người lái xâm phạm vào không phận Ba Lan, các máy bay NATO đã nhanh chóng được đưa lên để đánh chặn chúng, nhưng không sử dụng loại hỏa tiễn đắt tiền để bắn hạ loại máy bay không người lái được làm bằng chất xốp và ván ép. Các giới chức NATO cho biết họ nghĩ rằng mục đích của Moscow là để buộc NATO phải đưa ra những lựa chọn khó khăn và phần nào lãng phí vũ khí vào một việc không đâu.
Các mối đe dọa mới như nói trên đã được đưa vào chương trình nghị sự khi các thành viên NATO nhóm họp hồi mùa hè vừa qua và đã đồng ý tăng gấp đôi ngân sách quân sự, trong đó một phần ngân sách có thể dành cho vấn đề an ninh nội địa.
Mặc dù gặp nhiều thất bại, cuộc chiến ở Ukraine đã mang lại cho Nga hơn 3 năm kinh nghiệm trong cái gọi là chiến tranh đa chiều, một sự kết hợp các hoạt động hỗn hợp nhằm phá hoại đời sống dân sự với phương pháp quân sự qua chiến thuật bắn ào ạt không mục tiêu rõ ràng các đạn pháo đang có dư thừa trong kho và tung ra hàng loạt máy bay không người lái giá rẻ để áp đảo hệ thống phòng thủ của đối phương.
Trong khi đó, NATO hầu như vẫn tiếp tục chuẩn bị để đối phó với loại đe dọa truyền thống mà liên minh được thành lập để đối phó: là các cuộc xung đột lớn được quyết định bởi vũ khí nặng và quân số đông đảo. Chiến tranh máy bay không người lái chỉ mới trở thành vấn đề ưu tiên của các thành viên NATO hồi gần đây.
Nỗ lực đối phó
Hoa Kỳ và các lực lượng NATO khác hiện đang thử nghiệm các kỹ thuật chống máy bay không người lái để sử dụng trên chiến trường, nhưng nỗ lực này cũng chỉ mới bắt đầu. Việc bảo vệ cơ sở hạ tầng dân sự để tránh máy bay không người lái sẽ mất nhiều thời gian hơn và tốn kém hơn. Các giới chức quân sự NATO và dân sự Liên Âu dự kiến sắp tới đây sẽ thảo luận về ý tưởng cho xây dựng một “bức tường ngăn chặn máy bay không người lái” dọc theo một số đường biên giới của khu vực Liên Âu, có thể bao gồm việc sử dụng các thiết bị cảm ứng điện tử và loại máy bay đánh chặn giá rẻ.
Hồi đầu năm nay, sau khi các chính phủ châu Âu nghi ngờ tàu của Nga đã cố tình làm hư hỏng hệ thống dây cáp ngầm dưới biển Baltic, liên minh NATO đã thành lập tiền đồn an ninh Baltic Sentry, với sứ mạng kết hợp các cuộc tuần tra hải quân mới trên tuyến đường thủy đông đúc này với việc tăng cường sử dụng tàu ngầm không người lái và thiết bị cảm ứng ngầm để theo dõi và phát hiện các hoạt động phá hoại trong khu vực. Kể từ khi tiền đồn Baltic Sentry bắt đầu hoạt động không có thêm một cuộc phá hoại nào xảy ra.
Tiền đồn Eastern Sentry mới được thành lập cũng sẽ áp dụng một mô hình tương tự.
Một số quốc gia thành viên NATO cũng đang nỗ lực chuẩn bị. Trong tuần lễ cuối tháng 9, lực lượng vũ trang Đức đã cho tiến hành một cuộc tập trận kéo dài 3 ngày tại trung tâm Hamburg, bao gồm một cuộc tấn công giả định bằng máy bay không người lái vào quân đội NATO. Các cuộc tập trận bao gồm thực hiện việc đánh chặn máy bay không người lái bằng thiết bị gây nhiễu và lưới chụp, là một phần trong nỗ lực phát triển chiến lược chống máy bay không người lái. Trong tương lai, các kế hoạch bảo vệ an ninh như vậy sẽ được chuyển từ quân đội sang cho dân sự.
VH
