Bà Sanae Takaichi mới trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản khoảng một tháng nhưng đã gây ấn tượng mạnh mẽ với hai người đàn ông quyền lực nhất thế giới, xứng danh “Bà đầm thép” mà người ta gán tặng cho bà.
Người đầu tiên là Tổng thống Donald Trump, trong chuyến thăm Tokyo hồi tháng 10 vừa qua đã hết lời ca ngợi rằng bà sẽ trở thành một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của Nhật Bản.
Người kết tiếp là nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, đã tỏ ra vô cùng tức giận trước lời phát biểu của bà Takaichi rằng Nhật Bản có thể sẽ bị cuốn hút vào một cuộc chiến nếu Trung Quốc quyết định xâm chiếm Đài Loan. Ý kiến của bà Takaichi đã châm ngòi cho một chiến dịch gây áp lực kinh tế và chính trị, trong đó Bắc Kinh đã lên tiếng chỉ trích Tokyo tại Liên Hiệp Quốc, ra lệnh hủy các chuyến bay du lịch đến Nhật Bản và đe dọa cấm nhập cảng hải sản từ Nhật Bản.
Mặc dù với tất cả nỗ lực trên của Bắc Kinh, kết quả lại hoàn toàn trái ngược. Tỷ lệ ủng hộ tăng cao dành cho chính phủ mới thành lập được một tháng của bà.
Sanae Takaichi và cơn bão ngoại giao
Bà Sanae Takaichi, năm nay 64 tuổi, lên nắm quyền lãnh đạo Nhật Bản vào cuối tháng 10 sau khi giành được vị trí lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) đang cầm quyền trong cuộc vận động lần thứ ba của bà.
Là một người có quan điểm bảo thủ, bà tuyên bố trong ngày nhậm chức là sẽ “làm việc cần cù chăm chỉ như một con ngựa” để phục hồi nền kinh tế Nhật Bản và nâng uy tín toàn cầu cho quốc gia.
Cử tri Nhật đã được chứng kiến tinh thần làm việc đó từ rất sớm khi bà Takaichi chọn ngủ trong ký túc xá dành cho các thành viên của quốc hội và đến văn phòng làm việc vào lúc 3 giờ sáng ngày 7 tháng 11. Sau đó, bà đã lên tiếng xin lỗi các nhân viên bảo vệ an ninh, các bộ trưởng và tài xế vì đã gây bất tiện cho họ khi phải bắt đầu làm việc vào giờ quá sớm như vậy.
Ngày 7 tháng 11 cũng là ngày bà bị cuốn hút vào một cơn bão ngoại giao. Khi được một nhà lập pháp của đảng đối lập đặt câu hỏi liệu việc phong tỏa Đài Loan có đủ nghiêm trọng để Nhật Bản có thể điều động quân đội để tự vệ hay không, Bà Takaichi trả lời là có thể.
Bà nói trong nguyên văn: “Nếu điều đó liên quan đến việc sử dụng tàu chiến và vũ lực, tôi tin rằng đây chắc chắn là một vụ việc có thể gây ra cuộc khủng hoảng đe dọa đến sự tồn vong của quốc gia,”
Mặc dù bà Takaichi có nói thêm rằng lập trường lâu nay của Nhật Bản là các vấn đề liên quan đến Đài Loan nên được giải quyết một cách hòa bình. Tuy nhiên, lời tuyên bố trước đó đã không thể rút lại được.
Vận động bôi nhọ từ Trung Quốc
Trung Quốc vẫn luôn tuyên bố chủ quyền đối với đảo quốc tự trị Đài Loan và không loại trừ khả năng chiếm đảo bằng vũ lực. Phản ứng giận dữ của Bắc Kinh trước lời tuyên bố của bà Takaichi và cáo buộc rằng bà đã can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Họ tung ra các cuộc tấn công cá nhân dữ dội vào vị tân thủ tướng, gán ghép bà với chủ nghĩa quân phiệt – là đầu mối gây ra những hành vi tàn bạo của quân đội Nhật Bản trong Thế chiến II.
Một bức biếm họa do một cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc đăng tải trên mạng xã hội X mô tả bà Takaichi mặc quân phục của quân đội đế quốc Nhật Bản, bên hông đeo một thanh kiếm tra trong vỏ. Một bức họa khác cho thấy bà đang châm lửa đốt cháy hiến pháp hòa bình sau chiến tranh của Nhật Bản, đốm lửa ấy thả ra một bóng ma mắt rực lửa mang lá cờ mặt trời mọc thời chiến của Nhật Bản.
Những lời lăng mạ như vậy càng gây thêm sự chú ý bởi vì sự thu hút của bà Takaichi đối với các cử tri bảo thủ ở Nhật Bản một phần là dựa trên niềm tin mang tính cách dân tộc chủ nghĩa của bà. Khi còn là một nhà lập pháp trẻ, bà đã chỉ trích lời xin lỗi của cựu Thủ tướng Tomiichi Murayama về sự bành trướng thuộc địa và hành động xâm lăng các quốc gia khác của Nhật Bản trong Thế chiến II, cho rằng một lời tuyên bố quan trọng như vậy không nên được đưa ra mà không có một cuộc thảo luận rộng mở hơn với sự tham gia của người dân trên toàn quốc. Giống như nhiều nhà lập pháp Nhật Bản khác, bà thường xuyên đến viếng Đền Yasukuni ở Tokyo, nơi tưởng niệm các binh lính Nhật tử trận trong chiến tranh, trong đó bao gồm cả một số tội phạm chiến tranh.
Theo nhận định của giáo sư Yinan He thuộc Đại học Lehigh ở Pennsylvania và là chuyên gia về quan hệ Trung-Nhật cho biết, bằng cách tấn công vào cá nhân bà Takaichi, Trung Quốc đang nhắm đến việc gây bất ổn cho chính quyền còn non trẻ của bà. Vị giáo sư này cũng nói rằng Bắc Kinh cũng đang bắn một phát súng cảnh cáo vào các đồng minh của Đài Loan ở châu Á và cuối cùng là vào Hoa Kỳ. Điều mà Trung Quốc nhắm tới lần này là họ muốn gây tổn hại nghiêm trọng cho Nhật Bản để những nước khác phải e dè mỗi khi phát biểu những gì có liên quan tới Trung Quốc.
Cuộc tranh cãi ngoại giao giữa Trung Quốc và Nhật Bản dường như sẽ còn kéo dài. Các giới chức Nhật Bản lo ngại nền kinh tế quốc gia có thể bị ảnh hưởng nếu quan hệ ngoại giao xấu đi hơn nữa, đặc biệt là nếu Trung Quốc quyết định siết chặt quyền tiếp cận khoáng sản đất hiếm quan trọng đối với ngành sản xuất của Nhật Bản.
Không lùi bước
Tuy nhiên, sự hục hặc này đã không làm tổn hại đến uy tín của bà Takaichi. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy có khoảng 70% cử tri ủng hộ chính phủ của bà, cao hơn gấp đôi so với sự ủng hộ mà người tiền nhiệm của bà, ông Shigeru Ishiba, nhận được vào đêm trước khi ông từ chức hồi tháng 9.
Một số đồng minh cũng đang lên tiếng bảo vệ bà. Mới đây, đại sứ quán Đài Loan tại Tokyo đã kêu gọi những người Đài Loan nào thích ăn hải sản thì nên mua càng nhiều sò điệp Nhật Bản càng tốt để chống lại lệnh cấm nhập cảng mà Bắc Kinh đe dọa.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Nhật Bản George Glass cũng phát biểu thay mặt cho tổng thống và đại sứ quán Hoa Kỳ, cũng như trên cương vị cá nhân, ông ủng hộ lời tuyên bố của bà Takaichi.
Cho tới nay vẫn không thấy có dấu hiệu nào cho thấy bà Takaichi lo lắng hay mất ăn mất ngủ bởi vụ sóng gió ngoại giao này, và có lẽ sẽ không lùi bước trước áp lực của Trung Quốc. Nhật Bản là đồng minh quan trọng nhất của Hoa Kỳ tại Á châu. Vào thời điểm khi tình hình ngày càng căng thẳng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương thì vai trò đồng minh của Nhật Bản lại càng quan trọng hơn và Hoa Kỳ cần một nhà lãnh đạo Nhật Bản có quan điểm cứng rắn khi phải đối đầu với một đối thủ nhiều thủ đoạn như Trung Quốc. Bà Sanae Takaichi xuất hiện đúng lúc cho vai trò này.
VH
