Ketchup từ lâu đã là một trong những loại gia vị phổ biến nhất ở Hoa Kỳ và doanh số bán hàng tăng vọt: Người Mỹ dự kiến sẽ chi khoảng 5.85 tỷ USD cho ketchup vào năm 2023, tương đương với việc mỗi người Mỹ chi hơn $17 cho nó hàng năm. Nhưng thứ ketchup mà người Mỹ biết đến và yêu thích lại là một phát minh tương đối mới khi bạn xem xét câu chuyện về nguồn gốc của nó. Giống như mù tạt, mayo, sriracha hoặc ranch, ketchup là một phần của cơn sốt gia vị ở Mỹ. Ở đây, chúng ta đi sâu vào lịch sử hấp dẫn của nó.
NHIỀU KỲ- KỲ 25
(tiếp theo kỳ trước)
Câu chuyện về nguồn gốc ketchup của người Anh
Các thủy thủ người Anh đến Indonesia những năm 1600 bắt đầu thích ke-tchup. Món ăn trên tàu (thịt heo muối và bánh quy khô) khá nhạt nhẽo, ke-tchup có thể đã giúp họ ăn ngon miệng hơn. Nhưng cũng có thể họ tính đem về bán ở quê nhà như một loại nước sốt lạ của Châu Á. Vậy là từ một thành phố cảng của Indonesia, ketchup lần đầu tiên xuất hiện trong tiếng Anh.
Các thủy thủ Anh đã mua số lượng lớn ketchup, đóng chai và mang về quê nhà. Nhưng, như nhiều loại hàng nhập cảng khác, nó đắt tiền, nên họ bắt đầu tự chế tạo. Một cuốn sách dạy nấu ăn ở London năm 1742 có công thức làm ketchup từ bia, cá cơm, nấm, hẹ tây và gia vị. Nấm trở thành nguyên liệu chính, và từ năm 1750 đến năm 1850, từ ketchup bắt đầu có nghĩa là bất kỳ loại nước sốt loãng, sẫm màu nào làm từ nấm.
Người Anh có thể đã thêm cà chua vào ketchup đầu tiên. Giữa thập niên 1800, cà chua đã thay thế nấm. Sau đó, cá cơm biến mất khỏi công thức chế biến. Tuy đã dùng cà chua nhưng nó vẫn tương đối có màu nâu và loãng, không giống ketchup hiện đại.
Vì cà chua phân hủy nhanh nên năm 1876, Heinz đã sản xuất loại ketchup đầu tiên làm bằng giấm để ngăn chặn sự phân hủy.
Câu chuyện về nguồn gốc ketchup của Hoa Kỳ
Vào cuối những năm 1800, việc sản xuất ketchup và mức độ phổ biến bắt đầu tăng ở Mỹ. Sau cuộc Nội Chiến, các nhà sản xuất đã tăng sản lượng ketchup, điều chỉnh công thức nấu ăn cho phù hợp với người tiêu dùng Mỹ, vì họ thích ketchup ngọt và đặc hơn một chút so với người Anh.
Khoảng năm 1910, ketchup (đặc biệt của Heinz) bắt đầu giống với loại ketchup ngày nay. Các nhà sản xuất nhận thấy thêm nhiều đường và nhiều giấm sẽ giúp tạo ra ketchup lâu hư hơn, dẫn đến công thức chua ngọt hiện đại của họ.
Ketchup vs catsup
Tuy cả hai cách viết đều được sử dụng ở cả hai quốc gia, nhưng ketchup phổ biến hơn ở Anh và catsup thông dụng hơn ở Mỹ. Khi sản xuất, ban đầu Heinz chọn cách viết ketchup để phân biệt với các đối thủ cạnh tranh, như Hunt’s và Del Monte, là những công ty đang sử dụng từ catsup.
Lúc Heinz đã thống trị thị trường, các nhà sản xuất khác đã thay đổi cách viết của họ thành ketchup.
Ketchup ngày nay
Ketchup chúng ta ăn ngày nay khá giống với công thức của Heinz từ đầu những năm 1900. Cà chua và giấm chưng cất vẫn còn đó, muối và gia vị như bột hành cũng vậy. Đường từ công thức ban đầu được thay thế bằng corn syrup có hàm lượng fructose cao. Heinz cũng tạo ra loại không có đường (họ làm ngọt bằng mật ong hoặc stevia), cho những người muốn ăn uống lành mạnh hơn.
Heinz vẫn là thương hiệu nổi tiếng nhất, với số người mua nhiều hơn gấp đôi so với Hunt’s, là thương hiệu kế tiếp (công thức chế tạo của họ gần như giống hệt nhau). Tuy ketchup không còn là loại gia vị phổ biến nhất ở Mỹ – vì đã nhường danh hiệu đó cho mayonnaise năm 2021 – nhưng nó vẫn được sử dụng và yêu thích rộng rãi khắp nơi.
