Ketchup từ lâu đã là một trong những loại gia vị phổ biến nhất ở Hoa Kỳ và doanh số bán hàng tăng vọt: Người Mỹ dự kiến sẽ chi khoảng 5.85 tỷ USD cho ketchup vào năm 2023, tương đương với việc mỗi người Mỹ chi hơn $17 cho nó hàng năm. Nhưng thứ ketchup mà người Mỹ biết đến và yêu thích lại là một phát minh tương đối mới khi bạn xem xét câu chuyện về nguồn gốc của nó.
Giống như mù tạt, mayo, sriracha hoặc ranch, ketchup là một phần của cơn sốt gia vị ở Mỹ. Ở đây, chúng ta đi sâu vào lịch sử hấp dẫn của nó.
NHIỀU KỲ- KỲ 24
Sự phát minh ra ketchup
Câu chuyện bắt đầu từ hàng ngàn năm trước, khi những người sống dọc theo bờ biển và sông ngòi ở Đông Nam Á và khu vực ngày nay là miền Nam Trung Quốc, bắt đầu bảo quản cá và tôm đánh bắt tại địa phương, muối và lên men thành các loại nước mắm đậm đà, đặc như bột nhão (pastes). Những loại bột nhão này được giới hạn trong khu vực cho đến khi Hán Vũ Đế bắt đầu mở rộng đất nước vào khoảng năm 200 trước Công nguyên. Bằng chứng cho thấy chính trong thời kỳ đó, người Trung Quốc đã sử dụng loại nước mắm này.
Trong hàng trăm năm, những loại nước mắm lên men như thế vẫn là một trong những phương pháp tạo hương vị thực phẩm phổ biến nhất ở vùng ngày nay được gọi là Phúc Kiến ở Trung Quốc cho đến khi du lịch đường biển và thương mại khiến thế giới biết đến hương vị của chúng. Thương nhân và thủy thủ người Phúc Kiến yêu thích nước mắm nên đặt tên nó là ke-tchup, tiếng Hokkien có nghĩa là nước mắm được bảo quản. Tiếng Hokkien là ngôn ngữ của miền Nam Phúc Kiến và Đài Loan.
Vậy tại sao lại có cách viết khác nhau? Tiếng Hokkien không được viết bằng bảng chữ cái La Mã (a, b, c…), điều này giải thích tại sao có rất nhiều cách viết khác nhau. Ke-tchup, cat-sup và ca-tchup đều là những nỗ lực của những người nói tiếng Anh, tiếng Hòa Lan hoặc tiếng Bồ Đào Nha thời đó nhằm nắm bắt âm thanh của từ này trong tiếng Trung quốc.
Các từ ketchup và catsup vẫn tồn tại khi công thức của món ăn này thay đổi. Âm tiết ‘tch’ vẫn có nghĩa là nước sốt trong tiếng Hokkien và tiếng Mandarin (Quan thoại), còn âm tiết ‘ke’ trong tiếng Hokkien có nghĩa là cá được bảo quản. Cũng vào khoảng thời gian này, những người định cư Phúc Kiến bắt đầu đi đến những nơi như Indonesia, rồi ở đó họ xây dựng các nhà máy sản xuất nước sốt truyền thống của Trung Quốc như ke-tchup, và đó là nơi người Anh lần đầu tiên phát hiện ra nó.
(còn tiếp 1 kỳ)
