Tác giả Trần Lý Lê bổ túc câu hỏi của bạn Dieu Lyly:
Dieu Lyly
Thật ngạc nhiên hết sức khi được nghe nghệ thuật xếp giấy origami xuất xứ từ Đức (bài “Xếp giấy, origami – nghệ thuật và khoa học” đã đăng tại: https://baotreonline.com/van-hoc/the-gioi-cua-de-men/xep-giay-origami-nghe-thuat-khoa-hoc.baotre).
Hồi bé, tôi mê xếp giấy, đặc biệt theo thể thức origami, hồi đó bố tôi tưởng tôi là thần đồng hay sao mà tôi thiếu vở kinh niên, thiếu triền miên gió lộng, vở mua bao nhiêu cũng hết, hết nhanh như gió,
Bố tôi biết đâu chúng trở thành chồn, mèo, hoa, lá… hết cả. Nhưng tôi thở phào củng cố niềm tin khi biết rằng, người Đức, cụ thể là ông Friedrich Froebel đưa sang Nhật kỹ thuật xếp giấy vào những năm 1880, dầu ông đã sáng tạo ra trước đó (khoảng 1852). Nhưng đó có thể là sự trùng hợp, vì những phong cách của Đức rất đơn giản. Trong khi ở Nhật, người ta đã làm tới cái gì rồi, từ năm 1764 đã thành thần! Tôi xin gởi đến báo Trẻ bức hình để “làm chứng”, sách vở nghiên cứu và dạy Origami thì tôi vô tận…
Chào bạn Lyly
Được độc giả đọc bài, góp ý và bình luận là niềm vui của người viết và rất biết ơn khi được bạn giúp nhặt sạn. Trong bài “Origami”, phân đoạn “Ở phương đông, qua các tu sĩ Phật giáo, nghề làm giấy được truyền sang Triều Tiên vào năm 610, rồi Nhật Bản… … mãi đến thế kỷ XV nghệ thuật origami mới được sách vở nhắc đến qua bài thơ của nhà thơ, nhà văn Ihara Saikaku về một con bướm xếp bằng giấy. Tạm hiểu là đến năm ấy, năm 1680, thì nghệ thuật xếp giấy đã thấm đậm và thịnh hành tại Nhật Bản.” …
Phân đoạn kế tiếp “Nhà giáo dục Đức Friedrich Froebel (sinh năm 1782, mất năm 1852), người đã khởi đầu việc thành lập vườn trẻ, là một tay xếp giấy nổi tiếng… Vào khoảng năm 1880, những sáng kiến của ông Froebel, Froebelian folds, lan truyền sang Nhật Bản, được đưa vào trường học địa phương và từ đó, tên gọi ‘origami’ ra đời.”
Bạn hoàn toàn chính xác. Về mặt lịch sử, sách vở Nhật ghi chép về nghệ thuật xếp giấy tại Nhật từ năm 1680 dù có thể là việc xếp giấy có mặt trước đó. Bên Âu Châu, sách vở ghi nhận việc ông Froebel khởi xướng và phát triển nghệ thuật xếp giấy tại trường học bên Đức; sáng tạo cách xếp giấy “Froebelian folds” và cách xếp giấy ấy lan truyền sang Nhật Bản sau khi ông ấy qua đời.
Dế Mèn cần sửa chữa câu viết bên trên thành “…Vào khoảng năm 1880, những sáng kiến của ông Froebel, Froebelian folds, lan truyền sang Nhật Bản. Froebelian folds được đưa vào trường học địa phương và từ đó, tên gọi ‘origami’ xuất hiện trong trường lớp tại Đức” cho rõ nghĩa cũng như ghi nhận việc phát triển nghệ thuật xếp giấy origami là do người Nhật.
Cảm ơn bạn rất nhiều.
