Đầu tháng 7-2024, một phụ nữ ở Đồng Nai đã đầu độc một loạt 5 người thân trong cùng gia đình khiến họ tử vong bằng Xyanua (Cyanide) – một loại hóa chất cực độc – chỉ vì mâu thuẫn trong cuộc sống thường ngày. Có lẽ từ vụ án làm rúng động cả nước này, mọi người bỗng giật mình trước thực trạng ở Việt Nam có nhiều loại hóa chất độc hại hoặc không rõ nguồn gốc mà người mua, kẻ bán đang trao đổi nhau hết sức dễ dàng chẳng khác mớ rau, con cá!
Các quầy, tiệm bán đủ thứ loại ở các “chợ hóa chất”
Từ các hóa chất phụ gia thông thường
Không chỉ vụ việc trên, cách nay ít lâu từng xảy ra những vụ thương tâm như thảm án em gái bơm xyanua vào ly trà sữa giết chết chị họ; sự việc cháu bé 11 tuổi uống nhầm axit sunfuric (Sulfuric acid )đựng trong chai nước suối hay chuyện nhiều người dân ngộ độc bởi rượu dỏm, giả hoặc từ thực phẩm tẩm hóa chất bảo quản…Trong khi đó, thật hiếm nơi nào việc mua bán các loại hóa chất (độc hoặc không độc) dễ như VN khi chỉ cần bước chân ra tiệm sẽ tìm được hầu hết mọi thứ. Chẳng hạn tại chợ Kim Biên (quận 5, Sài Gòn) là “vựa sỉ” vô số loại hóa chất. Người bán cho biết, thế giới hiện có loại hóa chất nào thì Kim Biên cũng có. Từ hóa chất dùng trong công nghiệp, trong thực phẩm, cả những loại thuộc danh mục hạn chế sử dụng hoặc cấm sử dụng.
Cụ thể, mặt hàng phụ gia thực phẩm ở đây rất đa dạng, nhất là các loại hương liệu dùng chế biến nước uống, nước giải khát như cà phê, ca cao, nước cam, chanh, dâu, nho, táo, sầu riêng, trà sữa… Giá của chúng khoảng 25-30 nghìn VNĐ/100ml. Cạnh đó, chợ Kim Biên còn bán nhiều loại hóa chất dùng trong thực phẩm như hương liệu tạo mùi và màu để nấu hủ tiếu, phở, bún riêu, bún bò…giá từ 40-50 nghìn VNĐ/100g hoặc 100ml. Có loại bột phụ gia tên thường gọi “săm – pết” bán giá 80-100 nghìn VNĐ/kg. Bột này chứa trong túi ni-lông, không nhãn mác chỉ dẫn thành phần, không hạn sử dụng cũng như nơi sản xuất. Theo người bán, chỉ cần pha vài muỗng canh bột trong một thùng nước, sau đó rưới lên bề mặt các tảng thịt lớn (hoặc thủy hải sản) rồi mang để nơi thoáng mát (không cần bỏ tủ lạnh) thịt, hải sản vẫn giữ tươi ngon cả tuần, không bị biến màu hoặc có mùi lạ! Một người quen biết ở chợ Kim Biên tiết lộ: “Có nhiều loại chất hóa học chuyên dùng trong công nghiệp, đa số xuất xứ từ Trung Quốc được người ta bán cho khách mang về dùng trong thực phẩm, mục đích tạo màu đẹp cho xôi chè, thịt nguội, bánh kẹo, tương cà…Với những loại thực phẩm này, người ăn vào dễ mắc các bệnh hiểm nghèo như ung thư, xơ gan, viêm gan, ung thư máu, suy tuỷ…”
Hóa chất độc hại bán tràn lan ở Việt Nam
Đến các chất độc và …kịch độc
Lại khảo sát, tìm hiểu ở một số tiệm hóa chất tại Sài Gòn. Tiếp xúc chúng tôi, nhiều chủ hàng tỏ ra e dè, thận trọng nhất là khi thông tin người phụ nữ hạ sát 5 người trong cùng gia đình ở Đồng Nai tràn lan trên mạng xã hội. Tại một tiệm hóa chất trên đường Tô Hiến Thành (quận 10), chúng tôi hỏi mua axit sunfuric (Sulfuric acid), được người bán báo giá tùy nồng độ và dung tích dao động từ 100-200 nghìn VNĐ/lít. Người bán nói nếu mua số lượng lớn sẽ có chiết khấu và miễn phí giao hàng tận nơi. Tiếp theo, chúng tôi thử hỏi mua xyanua thì người này bảo “đã hết hàng”. Tại cửa tiệm khác trên đường Lý Thường Kiệt (cùng quận 10), khi hỏi mua axit sunfuric, người bán không quan tâm mục đích và chỉ hỏi chúng tôi muốn bao nhiêu. Chị này giới thiệu cửa hàng có loại axit đậm đặc nồng độ 38%, giá 90 nghìn VNĐ/ chai nửa lít. Thử hỏi mua xyanua, chị ta nói hiện không có sẵn tại cửa hàng mà đang để ở kho ngoài cảng (?), với dạng thùng 50kg (Czech) hoặc dạng hộp 500 gram – 1kg (Đức), muốn mua thì để lại số điện thoại và địa chỉ, vài hôm sẽ có người ship tận nơi. Tuy vậy, trái với sự thận trọng của các quầy, tiệm hóa chất bán trực tiếp, trên “chợ mạng” người dùng có thể dễ dàng mua xyanua chỉ qua vài cuộc điện thoại. Ví dụ, khi truy cập vào nhóm “Chợ hóa chất” trên mạng Facebook, thấy có hàng chục bài viết rao bán, hỏi mua xyanua. Một người bán nickname Phương Anh cho biết “Bên em có sẵn xyanua hàm lượng 80% xuất xứ Hàn Quốc. bán từ 1 kg trở lên với giá 12 triệu VNĐ”. Sau một hồi thương thảo, người bán yêu cầu chúng tôi nhắn tên, số phone, địa chỉ qua Zalo, còn các loại giấy tờ khác “có càng tốt, không thì thôi”. Người này cũng cam kết khách hàng sẽ nhận được xyanua tối đa trong 3 ngày và không quên dặn phải sử dụng cẩn thận vì đây là chất kịch độc.
Xyanua tìm mua dễ dàng trên “chợ mạng”
Theo thống kê của Cục Hóa chất (Bộ Công Thương VN), lượng hóa chất sử dụng trong nước ước tính hơn 9 triệu tấn/năm, đa phần tập trung tại các nhà máy lớn và khu công nghiệp. Song không thấy số liệu thống kê nào về số hóa chất mua bán trôi nổi trên thị trường mà ở đó có loại chỉ cần vài gam cũng đủ cướp sinh mạng hoặc gây thương tật cho người bị hại suốt đời (chẳng hạn Sulfuric acid và xyanua). Cũng theo báo cáo của Cục này cho biết, ý thức tuân thủ pháp luật cũng như vấn đề an toàn hóa chất của các doanh nghiệp, các cá thể kinh doanh nhỏ lẻ còn rất thấp, đặc biệt là nạn buôn bán hóa chất tràn lan vô tôi vạ như tình hình hiện hữu ở các chợ Kim Biên (Sài Gòn); phố Hàng Hòm, Hàng Buồm (Hà Nội) và nhiều nơi khác.
Trên thực tế, do các hóa chất công nghiệp thường khá rẻ tiền, dễ mua nên nhiều người đã lạm dụng trong chế biến nhiều loại thực phẩm dùng cho con người mà chẳng ai quan tâm đến hậu quả.
Thịt ngâm được tẩm hóa chất để tươi ngon khá lâu
NS
