Từng là một trong những quốc gia Ả Rập nghèo, Qatar đã trở thành một quốc gia giàu có, thuộc nhóm có tổng sản lượng quốc gia GDP tính theo đầu người cao nhất thế giới nhờ vào dầu lửa và khí đốt. Nhân mùa World Cup đang được tổ chức lần đầu tiên tại Trung Đông trên đất Qatar, chuyên mục xin giới thiệu đến các bạn đôi nét về quốc gia này.
Là một trong những quốc gia nhỏ bé với khoảng gần ba triệu dân nhưng giàu có tại vịnh Ba Tư, Qatar là một quốc gia không mấy được chú ý ngoài việc có hãng hàng không Qatar Airways được đánh giá là hàng đầu thế giới và cho đến khi được đại diện Trung Ðông tổ chức World Cup trong năm 2022 này.
Một số người Việt cũng biết đến Qatar hay từng quá cảnh thủ phủ Doha của nó qua việc sử dụng hãng hàng không này khi ra vào Việt Nam hay sang Úc cùng các quốc gia Châu Á khác. Hoặc cũng có thể biết đến nó qua hãng truyền thông Al Jazeera vốn phát triển nhanh và mạnh khi bắt đầu phát sóng hay thực hiện bằng Anh ngữ. Nhưng với không ít người khác, Qatar vẫn là cái tên xa lạ.
Qatar là một quốc gia Tây Á nằm phía Tây Bắc của bán đảo Ả Rập tại Trung Ðông và giáp giới với Ả Rập Saudi, chỉ cách Dubai khoảng một giờ bay. Như nhiều quốc gia Ả Rập khác, Qatar cũng từng là nước bảo hộ của Anh, tuyên bố độc lập chỉ hơn 50 năm qua, vào năm 1971 nên ngoài ngôn ngữ chính thức là tiếng Ả Rập, Qatar còn sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ chính trong giao dịch thương mại.
Qatar phát triển và trở thành một quyền lực kinh tế trong khu vực kể từ khi bước vào thế kỷ 21. Như một số quốc gia dầu lửa Trung Ðông giàu có, Qatar cần nguồn nhân công nước ngoài cho sự phát triển này nên trong số gần ba triệu dân thì chỉ có khoảng 12% là công dân mang quốc tịch Qatar, còn lại là dân nhập cư nước ngoài như Ấn Ðộ, Bangladesh, Nepal, Phi Luật Tân, Pakistan… Cũng có một số nhỏ công nhân xây dựng Việt Nam sang làm thuê tại các đại công trường xây dựng. Công dân Mỹ và Anh cũng cư ngụ và làm việc tại Qatar khá nhiều, phần lớn trong các lãnh vực đầu tư, tài chính, thương mại.
Qatar hợp tác song phương với Hoa Kỳ từ sau ngày độc lập và trở thành một trong những quốc gia đồng minh chiến lược và quân sự quan trọng của Hoa Kỳ tại khu vực Trung Ðông. Hoa Kỳ đã đặt các hoạt động tình báo và quân sự của mình trên lãnh thổ Qatar trong cuộc chiến tranh Iraq cho đến cuộc chiến chống khủng bố và chiến tranh Afghanistan sau này. Có lẽ việc Qatar bất ngờ qua mặt được Dubai để nhận được quyền đăng cai tổ chức World Cup vào năm 2010 một phần cũng nhờ sự vận động và hậu thuẫn của Hoa Kỳ.
Kể từ đó, Qatar đã dốc toàn bộ tài lực của mình để chuẩn bị và phô trương với thế giới một giải túc cầu đắt giá và tốn kém nhất trong lịch sử của giải này hay các Olympic thế giới. Theo tạp chí Forbes, Qatar ước tính đã chi ra khoảng 220 tỉ đô la trong 12 năm qua cho việc phát triển cấu trúc hạ tầng nói chung, trong đó riêng cho giải World Cup này là vào khoảng 60 tỉ đô la để xây các khách sạn, phi trường, đường sá, các tuyến xe điện, hệ thống tiện ích công cộng… riêng cho các tuyển thủ và người hâm mộ bay tới.
Ðiều đáng nói là bảy cầu trường tân tiến được xây dựng hoàn toàn mới dành cho thi đấu với chi phí gần 10 tỉ đô la nhưng sau giải thì các cấu trúc bên trong sẽ bị dỡ bỏ, hiến tặng cho các quốc gia khác và phần lớn các cầu trường này sẽ được tái xây dựng thành các cụm phức hợp mua sắm, trường học, bệnh xá…, trong đó có một cầu trường sẽ tháo bỏ hoàn toàn. Vì với vài triệu dân như nói trên, Qatar không cần quá nhiều các vận động trường như vậy.
Tuy nhiên mùa World Cup tại Qatar năm nay không có được không khí náo nhiệt như các kỳ World Cup thông thường dù với dân cá cược thế giới, đây cũng là dịp cá độ nhôn nhịp. Tổ chức American Gaming Association ước tính chỉ riêng tại Mỹ thì số tiền cá cược sẽ vào khoảng 1.8 tỉ đô la và có khoảng 20 triệu người Mỹ sẽ tham gia cá độ.
Có Thể chế quân chủ, nhà vua và hoàng gia Qatar nắm giữ quyền lực cùng nền kinh tế, Qatar bị xem không có hay giới hạn các vấn đề chính trị và tự do ngôn luận. Bất cứ những thông tin bất lợi nào đó với hoàng gia hay chính phủ trên đất Qatar có thể dẫn đến những hệ lụy to lớn, cho dù là công dân của quốc gia nào.
Qatar bị chỉ trích lớn nhất là về vấn đề nhân quyền với các luật lệ Hồi giáo nghiêm ngặt và áp đặt một hệ thống làm việc khắc nghiệt lên nguồn nhân công nhập cư.
Những người lao động nhập cư trong nhiều năm không thực sự có quyền gì trên đất nước này. Họ bị ràng buộc với chủ nhân của mình, không thể đổi hay bỏ việc hay thậm chí rời khỏi Qatar mà không có sự cho phép của chủ nhân. Tùy theo tay nghề và các chủ nhân, mức lương thật sự của những người nhập cư sẽ thay đổi khác nhau. Luật của Qatar yêu cầu trả mức lương tối thiểu cho nhân công là 1,000 QAR, tức khoảng 275 đô la cùng phụ cấp ăn ở thêm khoảng $ 220 nếu không lo chỗ ăn ở cho nhân viên, vị chi khoảng $500/tháng. Họ buộc phải làm thêm dài giờ để sống và dành dụm gởi về cho gia đình.
Ngay trước khi khai mạc World Cup, Qatar đã bất ngờ ra thông báo cấm bán rượu bia cho khán giả trên sân, ngoại trừ chỉ phục vụ cho khách đặc biệt trên các phòng VIP sang trọng. Ðây là điều gây thất vọng cho khán giả mộ điệu phương Tây vì bia rượu là một phần không thể thiếu trong các trận thi đấu túc cầu của FIFA.
Khán giả bay đến Qatar cũng được khuyến cáo không nên đăng tải các bình luận gì liên quan đến Hồi Giáo hay chính phủ Qatar trên mạng xã hội nếu không muốn gặp những vấn đề pháp lý ngoài dự liệu. Những sự cãi cọ, hành hung người khác trên đất Qatar có thể bị bắt ngay lập tức. Người đồng tính, hành động âu yếm hay trang phục nơi công cộng cũng được khuyến cáo cẩn thận. Tuy nhiên Qatar cũng ra thông báo rằng họ sẽ “không loại trừ và kỳ thị” bất cứ ai, cũng như sẽ dễ dàng hơn cho khán giả đến với World Cup.
Như Dubai, Qatar muốn trình làng cùng thế giới với số tiền hàng trăm tỉ đã bỏ ra nhân World Cup này. Kết quả như thế nào sẽ chính xác hơn một khi World Cup kết thúc vào trung tuần tháng 12 này. Còn giờ đây, tâm trạng và thái độ như thế nào về nước chủ nhà thì hàng tỉ người mộ điệu vẫn đang chờ xem đội banh của nước nào sẽ đăng quang mùa World Cup năm nay.
ĐYT