Sau 6 tuần lễ với nhiều tình tiết diễn ra trong phòng xử án, 12 vị bồi thẩm của toà án tại New York vào hôm thứ Năm 30/5 đã kết tội ông Donald Trump là đã cố tình làm sai lệch hồ sơ kinh doanh, với tổng cộng 34 tội danh, trong vụ án hình sự đầu tiên trong lịch sử của Hoa Kỳ đối với một cựu tổng thống. Kết quả của vụ án đã tạo nên một biến động chính trị trong khi cuộc bầu cử tổng thống sắp sửa diễn ra chỉ trong vòng vài tháng nữa. Liệu thẩm phán Juan Merchan sẽ bỏ tù ông Trump? Liệu các cử tri có bỏ phiếu bầu lại ông vào tháng 11 vì cho rằng đây là vụ án được dàn dựng hay không? Điều gì sẽ xảy ra nếu vụ kháng cáo sau đó bị thất bại? Liệu đảng Cộng hoà có tìm cách trả đũa? Có thể nói vụ kết tội sẽ ít nhiều ảnh hưởng tới cuộc tranh cử và khiến cho tình trạng chia rẽ giữa các đảng phái thêm trầm trọng.

NBC News/Getty Images
Donald Trump là một nhân vật chính trị khá đặc biệt – đã từng thoát hiểm sau vô số vụ bê bối liên quan tới tình dục cũng như các cáo buộc sai trái về tài chính trong kinh doanh và hai vụ bị đàn hặc bởi quốc hội. Liệu ông Trump và chiến dịch tranh cử của ông có thể thoát hiểm sau khi bị kết tội tại toà án New York lần này?
Vụ án nay đã xong và cử tri sẽ là người đưa ra phán quyết của riêng họ bằng lá phiếu, trong khi ông Trump, được cho sẽ là ứng cử viên tổng thống đại diện cho đảng Cộng hòa, sẽ dồn toàn lực trong 5 tháng tới để chuẩn bị cho cuộc bầu cử vào ngày 5 tháng 11, và chắc chắn sẽ sử dụng phiên tòa và 3 vụ truy tố khác mà ông đang phải đối mặt như một công cụ tranh cử để tập hợp những cử tri ủng hộ ông và lôi kéo thêm một số cử tri còn đang ở thế lưỡng lự.
Ngay sau khi phiên toà kết thúc, bên ngoài phòng xử án, ông Trump đã tuyên bố: “Bản án thực sự sẽ do người dân quyết định vào ngày 5 tháng 11.” Trong khi ban tranh cử của TT Biden cũng lên tiếng tuyên bố “không ai đứng trên pháp luật” và chính cá nhân ông Biden đã viết trên trang mạng X: “Chỉ có một cách duy nhất để giữ Donald Trump ở ngoài Phòng Bầu dục: Tại phòng phiếu.”
Một điều chắc chắn là ông Trump sẽ kháng cáo và ngày tuyên án ông hiện được ấn định là vào ngày 11 tháng 7. Hai tuần trước đó, vào ngày 27 tháng 6, ông Trump và ông Biden sẽ có cuộc tranh luận đầu tiên, để hai ứng cử viên có cơ hội lên tiếng thuyết phục những cử tri nào vẫn chưa chú ý nhiều đến cuộc bầu cử hoặc vẫn chưa quyết định lá phiếu của mình sẽ bỏ cho ai. Vào khoảng giữa tháng 7, ông Trump sẽ xuất hiện tại đại hội đảng Cộng hòa và đến lúc đó sẽ chọn người đứng chung liên danh với ông. Theo những người am hiểu tình hình nội bộ, ông Trump hiện vẫn chưa chịu thu hẹp danh sách những ứng viên nào sẽ đứng phó cho ông, nhưng các phụ tá của ông dự trù sẽ thúc ép ông về quyết định chọn người đứng phó vì nay phiên tòa đã kết thúc.
Một nhân vật chính trị đặc biệt
Đến nay, có thể nói cử tri Mỹ đã quá quen với những vụ việc gây tranh cãi xoay quanh nhân vật Donald Trump.
Từng là ngôi sao trong một chương trình truyền hình thực tế, chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử năm 2016 của Donald Trump đã làm đảo tung mọi sinh hoạt chính trị của nước Mỹ kể từ đó. Ông Trump đã phải vượt qua nhiều chướng ngại để giành chiến thắng, trong đó có cáo buộc về những hành vi tình dục không đúng đắn bởi một số phụ nữ. Ông thua cuộc bầu cử năm 2020 khi trận đại dịch covid tàn phá nước Mỹ, và cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1 năm 2021 tại điện Capitol ở thủ đô Washington được nhiều người cho là khởi đầu cho sự kết thúc sự nghiệp chính trị của Donald Trump. Tỷ lệ ủng hộ dành cho ông giảm sụt trong số các cử tri của đảng Cộng hòa. Nhưng đó chỉ là tạm thời, và các cáo trạng trong nhiều vụ án hình sự đã củng cố vị thế của ông với các cử tri nòng cốt, và đã mang lại chiến thắng cho ông khá dễ dàng trước hơn chục đối thủ trong cuộc bầu cử sơ bộ.
Trong khi đó, phong cách ứng xử thô lỗ và các cuộc biểu dương trong khi tranh cử có phần nào thả lỏng ít kiểm soát của ông giờ đây đã trở thành những điều bình thường quen thuộc, và ngay cả những cáo trạng lẫn những ý kiến đôi khi mang tính kích động của ông dường như cũng không làm thay đổi quan điểm của cử tri về ứng cử viên Donald Trump.

Donald Trump tại phiên toà – AP
Tiếp tục được ủng hộ trong đảng
Theo nhận định của chiến lược gia Scott Reed của đảng Cộng hoà, những khi Donald Trump càng bị lún sâu vào trong những vụ việc gây tranh cãi thì dường như lại càng có nhiều cử tri phớt lờ về những bản tin giật gân đó và nghĩ rằng họ đã từng có cuộc sống tốt đẹp hơn dưới thời của Trump.
Và điều đó đặc biệt đúng trong lĩnh vực kinh tế, được cho là động lực chính thúc đẩy cử tri đi bỏ phiếu. Các cuộc thăm dò cho thấy cử tri cảm thấy đời sống kinh tế của họ tốt hơn dưới thời Trump so với dưới thời Biden, mặc dù trong mấy năm qua cho thấy số công ăn việc làm tăng mạnh và thị trường chứng khoán nhảy vọt, tuy có điều vẫn tiếp tục gặp khó khăn trong việc giải quyết lạm phát. Theo một cuộc thăm dò gần đây của ABC News/Ipsos, về tình hình kinh tế và lạm phát, cử tri Mỹ tin tưởng Trump hơn Biden với tỷ lệ khác biệt là 14 phần trăm. Ông Biden còn gặp thêm một vấn đề khó khăn nữa là sự ủng hộ của cử tri da đen, gốc Châu Mỹ Latinh và giới trẻ dành cho ông cũng bị giảm sụt.
Ông Trump vẫn tiếp tục dẫn đầu trong các cuộc thăm dò mặc dù không nhiều nhưng khá ổn định tại các tiểu bang dao động trong suốt thời gian phiên tòa diễn ra và cho thấy có sự gia tăng trong việc gây quỹ tranh cử với những nguồn tiền nhỏ trong mấy tuần lễ gần đây, giúp ông lần đầu tiên vượt qua TT Biden trong việc gây quỹ vào tháng 4. Các nhà tài trợ lớn của đảng Cộng hòa tiếp tục quay sang ủng hộ ông sau khi đã ủng hộ các ứng cử viên khác trong cuộc bầu cử sơ bộ hoặc trước đó chỉ đứng bên lề.
Ảnh hưởng từ phán quyết
Các thành viên của đảng Cộng hòa ngay sau phán quyết đã lên tiếng ủng hộ cho ông Trump. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Cộng hoà, Louisiana) gọi đó là “một ngày đáng xấu hổ trong lịch sử Hoa Kỳ”, trong khi ứng cử viên thượng viện Kari Lake (Cộng hoà, Arizona) nói rằng đây là một “ví dụ nghiêm trọng về việc can thiệp bầu cử và là một sự nhạo báng trắng trợn đối với một nhà nước pháp quyền.”
Trong khi đó, dân biểu Brendan Boyle (Dân chủ, Pennsylvania) thì nói rằng Donald Trump “đáng lẽ ra phải ở tù chứ không phải ở Toà Bạch Ốc.”
Một số cuộc thăm dò cho thấy một tỷ lệ nhỏ cử tri đảng Cộng hòa có thể thay đổi suy nghĩ về việc ủng hộ Trump nếu ông bị kết án, và trong một cuộc chạy đua sít sao thì sự thay đổi đó có thể là một vấn đề đối với ứng cử viên Donald Trump. Một cuộc thăm dò của NPR/PBS NewsHour/Marist công bố cũng vào hôm thứ Năm 30/5 cho thấy 67% cử tri cho biết phán quyết có tội sẽ không ảnh hưởng gì đến lá phiếu của họ, trong khi 17% cho biết điều đó sẽ khiến họ ít có khả năng bỏ phiếu cho ông Trump.
Một câu hỏi thắc mắc là với một ứng cử viên bị kết tội như ông Trump vẫn được quyền tranh cử tổng thống? Câu trả lời là vẫn được. Không có điều khoản nào trong hiến pháp Hoa Kỳ cấm một người phạm tội tranh cử hoặc trở thành tổng thống. Có thể có những hậu quả chính trị đối với ông Trump, nhưng việc kết án không làm ông mất tư cách là một ứng cử viên tổng thống. Và riêng điều này thôi đã khiến cho cuộc bầu cử tổng thống 2024 trở thành cuộc bầu cử kỳ lạ nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Chống và ủng hộ Trump bên ngoài phòng xử án – AFP
VH