Nam Trung Bộ và Tây Nguyên Việt Nam trong “đại hồng thủy”

1

Tôi không biết mình sẽ bắt đầu từ đâu khi mà cơn “đại hồng thủy” đúng nghĩa trải dài khắp Nam Trung Bộ Việt Nam và Tây Nguyên như Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum vừa qua.

Tin dự báo thời tiết trước đó mấy ngày đã nói về một lượng mưa rất lớn sẽ đổ xuống Khánh Hoà, Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi … kéo dài đến Huế, Quảng Trị. Các nơi khác ở Tây Nguyên như Đắk Lắk, Kon Tum cũng sẽ hứng chịu lượng mưa không nhỏ. Nhưng, tôi cam đoan ít ai lường được nó kinh hoàng như vậy!

2

Trước năm 1975 ở miền Nam không ai nói “lũ”, chỉ có lụt, mưa lụt, bão lụt. Cả một thời niên thiếu tôi không lạ gì việc dọn lụt dù nhà ở mặt tiền Quốc Lộ 1 (Thành Diên Khánh), nước cao lắm chỉ phả qua đoạn đường trước nhà tới mắt cá chân, nhưng rất hiếm. Tuy nhiên nước vào nhà dưới là từ ngoài sông vô xóm sau nhà. Nước lụt luôn lên chậm, từ từ, Má đoán được con nước để dọn nhà, nước rút cũng nhanh.

Rồi sống ở Nha Trang mấy chục năm tôi chỉ có đi coi lụt.

Bây giờ toàn nghe “lũ”, “xả lũ”, “lũ xuống”, “lũ lên”. Nước như thác lũ đổ về nhanh quá, có nhiều nhà không kịp trở tay. Dọn đồ đạc cũng cần có thời gian chuyển lên cao, lên lầu; xe máy để trong nhà ngập lút tới yên… Tổn thất quá nhiều, nói câu an ủi, còn giữ mạng người là may!

Là những dòng trạng thái trên tôi viết trên Facebook ngày 18/11.

Tối đó, tin từ Nha Trang:

Nước lũ ở phường Tây Nha Trang đang lên lại rất nhanh. Đêm nay bà con thêm một đêm thức trắng nữa sau một ngày vất vả dọn lụt, vừa đưa đồ đạc xuống giờ lại phải vội vã kê lên.

Nghĩa là lúc này chỉ mới dọn lụt đợt 1 và chuẩn bị đón lụt đợt 2.

Và rồi tiếp theo ngày 19/11 tràn ngập News Feed là tin lũ lụt. Tôi chép lại status của một người ở Quy Nhơn:

“Không có ý than thở gì đâu, vì xung quanh đâu đâu cũng chìm trong nước. Chỉ là còn chút pin, lưu lại để Facebook nhớ cái đêm khủng khiếp này. Lội đó để cột thêm dây khỏi trôi đồ đạc, nhưng rồi cũng đành nhìn như bèo bọt.

Bão 13 tan hoang, nhiều nhà chưa kịp sáng đèn, lại chồng thêm cơn lũ lịch sử này. Thương bà con mình quá.”

Cũng là tâm trạng của tôi khi nghe tin từ Nha Trang: nước vào nhà rồi nước ra, dọn lụt xong nước lại vào, mức nước tương đương hôm trước.

Tin đầu giờ chiều ngày 19/11 nước vô nhà đợt 3. Lũ chồng lũ mà chồng 3 đợt thế này thì dân đuối thật sự. Đêm nay sẽ là đêm thứ ba người dân các phường Tây Nha Trang, Bắc Nha Trang, Diên Khánh… thức trắng canh nước.

Dự báo thời tiết buổi sáng của chuyên gia Huy Nguyen thì “mưa kinh hoàng một lượng mưa rất khủng khiếp sẽ đổ xuống phía Nam của Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và cả Lâm Đồng, Gia Lai, Đăk Lăk, Kon Tum trong hôm nay. Mưa quá lớn trong bối cảnh nước ngập mênh mông, gió lớn và lạnh, sóng to bít cửa biển trong khi nước hồ đã đầy, nước sông đã cao. Tình huống này có khi trăm năm mới lặp lại một lần!”

Trước đó tôi nói chuyện với một chị bạn ở Sài Gòn, nhà ở Thành có mẹ già hơn 90 tuổi. Bạn nói, như ngồi trên đống lửa vì nước vô nhanh quá đến nỗi bàn với cô em đang trông mẹ là nếu có gì đưa mẹ lên nằm trên… nóc tủ. May quá, từ Sài Gòn bạn gọi được cho cứu hộ nhờ giúp đỡ. Sau đó bạn nhắn nước vô đợt hai cũng nhanh lắm. Và rồi, nhiều nhà bạn của tôi cũng đang bị vô nước đợt 2, 3…

Tôi không dám than thở vì đâu đâu cũng nước. Ninh Thuận vùng đất quanh năm nắng cháy cũng bị lũ, Bình Định chưa khắc phục bão xong lại đến lụt, mà lụt to. Huế lụt 4 bận… Coi các video ở Tây Nguyên nước lũ tung hoành thấy sợ.

Hoa màu, lúa, trâu bò, cừu dê, heo, gà vịt, cà phê, sầu riêng, vườn nho, hàng hoá… chỉ một đêm thành trắng tay. Máy móc, thiết bị, xe… hư theo nước.

Có video người ta vớt vịt trong lụt hay đàn vịt trôi ra biển mà thương, có nhà hàng chục ngàn con vịt bị trôi. Nước lũ cuốn trôi 20 triệu con tôm hùm ở Phú Yên…

3

Rồi mọi cảm xúc của tôi dường như bị “đơ” khi trên Facebook tràn ngập những lời kêu cứu hoảng loạn vì nước lên quá nhanh. Thảm cảnh ở những gia đình có người già, người bệnh, người tàn tật, người mới sinh, có con nhỏ… khi nhà bị ngập tới mái. Có người chết vì đói và lạnh…

Tin từ Nha Trang nhắn vào:

– Ngập hết tầng một và dự đoán là nước sẽ lên nữa.

Tiếp đó:

– Nước lên đến tầng lầu hai rồi. Trong xóm nhiều nhà may mắn di tản sớm, nhiều nhà không còn thức ăn. Gọi cứu hộ nhưng ghe không vào được vì nước chảy xiết.

Nước lên đến tầng hai, có nghĩa là tính từ mặt đường (thềm rất cao) mực nước khoảng hơn 3 mét. Và từ đó, tôi mất liên lạc với Nha Trang vì tôi đoán là cúp điện, điện thoại của người trong vùng lụt hết pin…

News Feed tràn ngập tin lũ ở Phú Yên, Bình Định, Lâm Đồng. Video cầu treo bắc qua sông Đa Nhim ở Lâm Đồng bị lũ cuốn trôi, hay video thủy điện sông Ba Hạ xả lũ mà rợn người. Chuyên gia dự báo thời tiết Huy Nguyen viết trên Facebook: “Thủy điện sông Ba Hạ đang xả 14,740m3/s. Đây là kỷ lục xả lũ Việt Nam chưa từng có trước đây! Tôi sợ quá rồi!”. Một status tiếp theo: “17h40 hôm nay thủy điện Ba Hạ xả lũ 16,100m3/s. Mực nước sông Ba vượt đỉnh lịch sử 1993. Phú Yên sẽ có 1 đêm vô cùng khó khăn”.

Bên cạnh đó, lực lượng cứu hộ, quân đội làm việc hết công suất và những lời kêu cứu dường như nghe nhỏ lại bởi con người bất lực, chỉ biết cầu Trời khấn Phật cho còn được sống.

Một loạt status của các nhà hảo tâm ghi địa chỉ nhà, khách sạn cho dân trong vùng vào tránh lũ miễn phí được chia sẻ. Lá lành đùm lá rách.

Bạn tôi có mẹ già gần trăm tuổi, không gọi cứu hộ được khi nước lên quá cao, mấy chị em đành dọn bàn thờ và đưa mẹ lên nằm. Bạn nói trong nước mắt: “Chắc mẹ chết trong cơn lụt này”.

Thật khó khăn khi tổng hợp tin tức từ một biến cố quá lớn mà người dân miền Nam Trung Bộ, Tây Nguyên Việt Nam phải gánh chịu.

Con số sơ bộ (ngày 23/11) 102 người chết và mất tích. Rất nhiều vị trí trên các tuyến quốc lộ bị ngập lụt cục bộ gây ách tắc giao thông. Đèo Prenn sạt lở, đứt gãy đèo Mimosa tỉnh Lâm Đồng. Đèo Cả, Khánh Lê. Khánh sơn (Khánh Hoà) bị sạt lở … Các tuyến tỉnh lộ, đường liên xã bị ngập sâu, sạt lở gây ách tắc giao thông.

Tất nhiên còn thiếu sót rất nhiều không thể diễn tả hết được.

Một status trên Facebook:

“Quê Thành, Diên Khánh, Khánh Hòa của mình năm nào cũng có lụt, nhưng chưa bao giờ có mấy trận lụt liên tiếp và nhanh, cao đến vậy.

Các hồ thủy lợi, thủy điện lớn nhỏ nên phối hợp xả lũ luân phiên và thông báo trước cho dân trên các phương tiện thông tin đại chúng, các Group nhóm trên FB và trên trang Page chính của chính quyền địa phương.

Kiểu xả lũ hàng loạt cùng lúc như vậy, dân miền dưới trở tay không kịp. Nhà cửa tan nát. Hàng hóa hư hại. Nhiều người dân bị lũ cuốn trôi, mất tích…

Hành động xả lũ, không có kế hoạch, dân chỉ còn biết kêu trời! Ai chịu trách nhiệm cho nỗi đau này của người dân?”.

Còn nữa là quy hoạch đô thị vô tội vạ. Tôi chép lại câu của phóng viên Hải Luận (Báo Biên Phòng): “Trận lụt này, đường Võ Nguyên Giáp bị ngập đều có lý do. Sông thoát lũ cho cả vùng rộng lớn – từ hồ Suối Dầu, nước sông Cái chảy qua…. Vậy mà doanh nghiệp đắp đập gần cả dòng sông – (phía sau Trường Chính trị tỉnh). Tôi kính đề nghị UBND tỉnh cử cơ quan, cán bộ có kiến thức và thực tiễn về thủy văn, dòng chảy… giám sát toàn bộ công trình này”. (Nha Trang)

4

Khi tôi viết những dòng này thì nước vẫn chưa rút hết ở khu vực nhà tôi.

Chồng và con trai tôi sẽ từ Sài Gòn về Nha Trang dọn dẹp. Nguyên tầng trệt nhà tôi bị chìm trong nước, chưa biết tổn thất như thế nào.

Những chuyến xe cứu trợ đồng bào từ Nam ra Trung chia sẻ chút tình người trong cơn hoạn nạn.

Tôi nói câu tự an ủi:

– Tổn thất của mình đã là gì so với nhiều người. Còn da lông mọc, còn chồi nảy cây…

ĐTTT