Cơ thể người trưởng thành có khoảng 206 xương và 360 khớp, được cấu tạo từ xương, sụn, gân, dây chằng và dây thần kinh. Với vô số bộ phận hoạt động liên tục, việc thỉnh thoảng cảm thấy đau, cứng hay mỏi khớp là điều rất thường. Khớp nhỏ nhất nằm trong tai giữa giúp truyền âm thanh, còn khớp lớn nhất là đầu gối – nơi dễ bị tổn thương nhất, cùng với hông, vai và khuỷu tay.
Không chỉ người cao tuổi mới bị đau khớp. Các lực sĩ hoặc người hoạt động thể chất thường xuyên cũng có thể gặp tình trạng này. Nguyên nhân phổ biến gồm:
Lão hóa dẫn đến thoái hóa sụn (như osteoarthritis).
Viêm do bursitis hoặc tendonitis.
Chấn thương như bong gân, trật khớp, gãy xương.
Bệnh tự miễn hoặc di truyền, chẳng hạn lupus hay rheumatoid arthritis.
Việc thỉnh thoảng đau khớp là hoàn toàn bình thường. Phần lớn các vấn đề đến từ chấn thương hoặc sử dụng quá mức, và có thể giảm đáng kể chỉ bằng cách nghỉ ngơi đúng cách.
Nếu đau kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định các biện pháp hỗ trợ như nạng, đai hoặc nẹp để giảm tải (strain) cho khớp hông và gối; hoặc các dụng cụ nhỏ cho người bị viêm khớp tay (như vòng nẹp ngón, dụng cụ mở nắp lọ, phần mềm nhận dạng giọng nói). Ngoài ra, có thể dùng thuốc kháng viêm (NSAIDs) hay chích steroid để giảm sưng đau.
Cách bảo vệ khớp hiệu quả
Vận động và giãn cơ thường xuyên: Đi bộ, đạp xe, bơi lội giúp bôi trơn khớp và tăng sức cơ. Các bài tập nhẹ như yoga hoặc Pilates giúp dẻo dai, giảm căng cơ.
Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm 10 lbs có thể giúp giảm tới 40 lbs áp lực lên đầu gối, làm chậm thoái hóa khớp.
Ăn uống chống viêm: Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải – giàu rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh – giúp giảm viêm và tăng cường sức khỏe xương khớp.
Giữ tư thế tốt: Mang giày hỗ trợ, giữ màn hình ngang tầm mắt, tay gõ bàn phím ở vị trí tự nhiên, nghỉ giãn cơ thường xuyên.
Dùng đồ bảo hộ khi cần: Đeo bảo vệ đầu gối, cổ tay hoặc khuỷu khi tập luyện thể thao.
Dùng thực phẩm bổ sung như glucosamine/chondroitin, hyaluronic acid hay tinh chất nghệ – nhưng nên hỏi ý kiến bác sĩ vì hiệu quả còn khác nhau giữa các người dùng.
Khi nào cần đi khám?
Thỉnh thoảng đau mỏi nhẹ là bình thường, nhưng nếu có các dấu hiệu sau, cần kiểm tra sớm:
Sưng, đỏ, nóng: có thể là viêm, gout hoặc nhiễm trùng.
Biến dạng hoặc cứng khớp: có thể do gãy xương hoặc trật khớp.
Khớp nóng, sưng kèm sốt: có nguy cơ viêm khớp nhiễm khuẩn (septic arthritis) – cần cấp cứu ngay.
Giảm khả năng vận động hoặc yếu cơ dần dần: dấu hiệu tổn thương khớp tiến triển.
Triệu chứng toàn thân như mệt, phát ban, khô mắt hoặc đau ngực: có thể là bệnh tự miễn (autoimmune disease).
Đau kéo dài hoặc dữ dội, không thuyên giảm sau vài ngày nghỉ.
