Cô Nguyễn Đài Thi là cựu Thanh Tra của Sở Thuế Hoa Kỳ (IRS) và cũng là cựu Thanh Tra của Bộ Ngân Khố (U.S. Treasury Inspector General). Cô có bằng IRS Enrolled Agent do Sở Thuế cấp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc cho Sở Thuế và Bộ Ngân Khố, cô Đài Thi đã từng kiểm toán (audit) thuế doanh nghiệp và cá nhân. Khi làm việc cho Bộ Tổng Thanh Tra Ngân Khố, cô cũng đã từng audit-Sở Thuế. Với kinh nghiệm đặc biệt này, chẳng những cô Đài Thi rất rành rẽ về luật thuế, mà còn hiểu tường tận về cơ cấu và nội bộ của cơ quan IRS. Cô thường xuyên chia sẻ các đề tài thuế vụ qua các đài radio và TV tại Dallas. Trẻ hân hạnh được cùng cô Đài Thi cộng tác để hướng dẫn đồng hương về luật thuế liên bang và giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Độc giả ở khắp nơi có thể gửi thư bưu điện hoặc email cho tòa soạn Trẻ, ghi chú “Mục Thuế Vụ”.
Email: bientap@trenews.net
Nhắn tin (text only) câu hỏi đến 469-328-3453
hoặc gởi thư về tòa soạn:
3202 N. Shiloh Rd., Garland, TX 75044
HỎI: Xin chào báo Trẻ và chị Đài Thi, mấy năm nay em có con nhỏ nên nghỉ việc, ở nhà kiếm thêm thu nhập bằng cách bán hàng online. Khách thanh toán qua Zelle hơn 90%. Chắc chị cũng biết, hầu hết không ai khai thuế tiền thu nhập từ Zelle, và em cũng không ngoại lệ. Nhưng mới đây em nghe nói Sở Thuế sẽ giả làm khách hàng để thu thập chứng cớ. Em không tin lắm, vì khi đọc bài của chị, thấy lúc nào họ cũng thiếu người, tập trung bắt cá lớn chứ đâu rảnh mà săn mấy con lòng tong như em. Tuy vậy, em cũng cảm thấy lo. Theo chị thì em làm thế nào cho yên thân, nên khai một phần thu nhập hay làm lơ luôn. Vì thực ra việc mua bán của em không ổn định, nhất là gần đây Việt Nam siết chặt hàng giả, nên nhập quan rất khó.
ĐÁP: Chào em, bán hàng trên mạng là một kinh doanh khá phổ biến trong cộng đồng người Việt ở Mỹ, và có lẽ câu hỏi của em cũng là một thắc mắc chung cho những ai bán hàng trên mạng.
Trước hết, tôi xin nhấn mạnh là luật thuế Mỹ bắt buộc mình phải khai thuế thu nhập, cho dù mình nhận thanh toán hàng bán hoặc thù lao dưới bất cứ hình thức nào: tiền mặt, Zelle, chi phiếu, đồ đạc v.v.
Thậm chí nhận thù lao bằng cách trao đổi dịch vụ với nhau thì cũng phải khai thuế dựa trên “giá trị” của dịch vụ. Ví dụ như Chị A khai thuế cho Ông B. Ông B là thợ sửa xe, thay vì ông trả lệ phí khai thuế cho chị A, ông sửa xe cho chị không tính tiền. Đối với Sở Thuế, cả hai Chị A và Anh B phải khai thuế thu nhập dựa trên giá trị của dịch vụ mà mình nhận được. Thanh toán bằng cách trao đổi đồ đạc cũng tính tương tợ như dịch vụ.
Những doanh nghiệp mua bán nhỏ thường hay không lưu giữ giấy tờ. Theo luật thuế thì mình phải tự làm sổ sách mua bán để cuối năm tổng kết thu nhập và khai thuế. Bán đắt hay ế ẩm, mua bán có ổn định hay không, lỗ hay lời, thì đều phải chứng minh được với Sở Thuế – nếu chẳng may bị họ kiểm toán thuế.
Nhưng đó là luật thuế, và luật cho mình tự nguyện tuân thủ – tự khai. Trên thực tế thì Sở Thuế không biết có bao nhiêu người tuân thủ luật và khai thu nhập đúng 100%.
Đúng là Sở Thuế không có đủ nhân sự để kiểm toán tất cả các hồ sơ thuế. Nhưng không có nghĩa là họ chỉ tập trung nhân sự vào bắt “cá lớn” như em nói. Thực sự là Sở Thuế tập trung vào các hồ sơ đáng nghi ngờ nhất, bất kể là “cá lớn” hay “cá bé”. Những nơi chuyên nhận tiền mặt như nhà hàng, tiệm giặt, salons v.v. thì bị Sở Thuế đặc biệt chiếu cố nhiều hơn vì họ nghi ngờ có giấu bớt thu nhập. Có những người khai man thuế chỉ để lấy có vài ba ngàn đô tiền thuế về, mà vẫn bị Sở Thuế hỏi thăm sức khỏe.
Sở Thuế có cách chọn lọc hồ sơ thuế rất tinh vi, chứ họ không có “bốc thăm hên xui” hoặc giả bộ làm khách hàng để săn những người trốn thuế. Tuy nhiên, một khi Sở Thuế đã chọn hồ sơ thuế của em để kiểm toán, hoặc khi em thiếu nợ thuế không trả, thì họ có nhiều cách để truy tìm.
Khi bị kiểm toán, Sở Thuế sẽ hỏi tiền Zelle vào tài khoản của mình từ đâu mà ra? Nếu là tiền mua bán thu nhập thì tại sao không khai? Nếu là tiền quà tặng của gia đình bạn bè thì có chứng minh được không? Không có thu nhập thì ai trả tiền nhà cửa, xe cộ, chợ búa? Làm sao sống? … và họ còn nhiều câu hỏi hóc búa và đi sâu vào cuộc sống đời tư của mình lắm.
Nói vậy để đồng hương mình hiểu luật và cách làm việc của Sở Thuế. Đừng vì thấy họ thiếu nhân sự mà trốn thuế. Điều quan trọng là lúc nào cũng phải biết cách trả lời với Sở Thuế, phòng khi bị kiểm toán. Đừng để họ có bằng cớ là mình cố tình trốn thuế.
Mong rằng em có quyết định khai thuế đúng đắn cho trường hợp của em.
HỎI: Vừa rồi Mẹ em bán đất ở Việt Nam và có chuyển cho em một ít để mua nhà. Mọi chuyện đã xong, nhưng tình cờ có người nói rằng tiền ở Việt Nam chuyển qua cũng phải khai thuế. Em rất ngạc nhiên, vì đây là tích góp của gia đình em ở Việt Nam chứ đâu phải sinh lợi ở Mỹ mà phải đóng thuế. Người bạn nói đó là dạng FBAR (Foreign Bank Account Report). Em rất băn khoăn, không lẽ phải trả thuế hay sao? Và việc mua nhà của em cũng đã xong xuôi, êm ấm được 4 năm rồi. Rất mong được nghe ý kiến của chị Đài Thi. Cảm ơn chị.
ĐÁP: Chuyện khai báo và khai thuế hoàn toàn khác nhau. Khai báo thì không phải đóng thuế đồng nào. Nguồn gốc của tiền từ đâu ra, từ đời nào, cũng không thành vấn đề. Luật bắt mình liệt kê khai báo thì phải khai chứ không thôi bị phạt.
Em không nói rõ số tiền Mẹ em chuyển qua bao nhiêu, và tiền Mẹ tặng cho em hay là tiền Mẹ nhờ em đầu tư nhà cửa cho Mẹ. Nếu là tiền tặng thì em phải khai báo nếu em nhận trên 100,000 đô la. Còn nếu là tiền đầu tư thì đây là một lãnh vực dài dòng khác, chị không tiện giải thích trong khuôn khổ báo giới hạn.
Còn khai FBAR như người bạn của em nói thì không liên quan đến tiền tặng của Mẹ chuyển qua Mỹ cho em. FBAR dành cho trường hợp em có tài khoản đứng tên em ở Việt Nam, ít nhất có 10,000 đô la. FBAR cũng là một dạng khai báo chứ không phải khai thuế, không đóng thuế đồng nào. Không khai báo FBAR sẽ bị phạt rất nặng.
HỎI: Chúng tôi, hai vợ chồng già U-90, còn nuôi đứa con trai út, độc thân 40 tuổi, bị bệnh tim. Mỗi năm khai thuế tôi có claim cháu là dependent. Dù chúng tôi còn đi lui tới, còn lái xe, chưa vào nằm bệnh viện, nhưng ở tuổi gần đất xa trời, chúng tôi muốn lo thu xếp chuyện hậu sự, thuế má, và thừa kế. Tuy di chúc chưa làm, nhưng chúng tôi muốn cậu con út sẽ thừa hưởng nhà, xe, và một số tài khoản. Chúng tôi có vài câu hỏi như sau, xin cô giải thích tường tận và khuyên nhủ chúng tôi làm cách nào đúng luật và có lợi nhất về thuế. Xin hết sức cám ơn, và chúc Cô và gia quyến sức khoẻ, bình an và thăng tiến trên mọi mặt của công việc.
(1) Cháu út hoặc chúng tôi có gặp vấn đề gì với IRS không trong chuyện thừa kế?
(2) Cháu cần 1 chiếc xe mới hơn, trên 20,000 đô, chúng tôi có thể mua tặng cho cháu không? Ai đứng tên xe?
ĐÁP: Xin thưa, khi Ông Bà qua đời thì con cháu thừa hưởng tài sản là chuyện bình thường. Đối với Sở Thuế liên bang IRS thì Ông Bà hay cậu Út không phải đóng thuế, vì số tài sản của Ông Bà trị giá dưới 14 triệu đô la. Ở tiểu bang Texas không có thuế lợi tức, cho nên Ông Bà cũng không phải lo gì đến thuế tiểu bang.
Có một điều rất quan trọng nếu Ông Bà qua đời mà chỉ để lại di chúc thì luật ở Texas bắt buộc tất cả tài sản và di chúc phải được tòa cứu xét, xong rồi tòa mới cho phép chuyển qua cho cậu Út. Thủ tục “probate” này rất tốn kém, ít nhất $10,000 – $20,000 và có thể hơn nữa, và mất thời gian khoảng 2 năm. Cho nên, muốn tránh thủ tục này thì Ông Bà cần gặp luật sư chuyên môn về hậu sự và thừa kế tài sản (tiếng Anh gọi là Estate Planning). Họ sẽ biết làm giấy tờ trước khi Ông Bà qua đời, để mọi tài sản sẽ chuyển thẳng qua cho cậu Út ngay sau khi Ông Bà qua đời.
Ông Bà mua xe thì ai đứng tên cũng được. Nếu đứng tên cậu Út thì có nghĩa là Ông Bà tặng quà cho cháu. Nếu muốn yên tâm làm cho đúng luật thì Ông Bà khai thuế số tiền quà tặng, có nghĩa là trị giá chiếc xe. Nói là khai thuế chứ thật ra là khai báo, không phải trả thuế đồng nào cả. Khi đi khai thuế thì Ông Bà nói với người khai thuế là cần phải khai thuế quà tặng thì người ta sẽ biết cách khai.
Chúc Ông Bà vui khỏe.
NĐT
