Đột quỵ (stroke) có thể gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng tin tốt là hơn một nửa số ca có thể phòng ngừa được, theo hướng dẫn mới của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (American Heart Association – AHA) và Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (American Stroke Association). Người lớn tuổi có thể giảm đáng kể nguy cơ nếu ăn uống lành mạnh, vận động đều đặn và khám sức khỏe định kỳ.
Khám sức khỏe định kỳ
Việc gặp bác sĩ thường xuyên giúp tìm ra các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao (high blood pressure), hút thuốc lá, mức cholesterol và đường huyết (blood cholesterol and glucose levels). Bác sĩ cũng sẽ hỏi về các thói quen như uống rượu và có thể giới thiệu các chương trình giúp bỏ thuốc. Ngoài ra, phụ nữ cần thông báo cho bác sĩ nếu từng bị tiền sản giật (preeclampsia), tiểu đường thai kỳ (gestational diabetes), sinh con nhẹ cân, hoặc mãn kinh sớm (menopause before age 45) – vì các yếu tố này làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch về sau.
Kiểm soát các bệnh tiềm ẩn
Các bệnh như huyết áp cao, mỡ máu cao (high cholesterol), và đường huyết cao (high blood sugar levels) được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Các bệnh tự miễn như lupus, viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis), viêm ruột (inflammatory bowel disease), và vảy nến (psoriasis) cũng liên quan đến nguy cơ cao hơn.
Ngoài ra, nếu có triệu chứng ngực hồi hộp, khó thở hay chóng mặt, bạn nên nói với bác sĩ vì có thể đó là rung nhĩ (atrial fibrillation) – một rối loạn nhịp tim làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Vận động thường xuyên
Hướng dẫn khuyến nghị ít nhất 150 phút vận động vừa phải mỗi tuần (như đi bộ) hoặc 75 phút vận động mạnh (như chạy bộ). Ngay cả khi mới bắt đầu và vận động ít, bạn cũng đã giảm được nguy cơ đột quỵ. Bạn nên đặt báo thức nhắc nhở vận động sau mỗi 30-60 phút ngồi yên.
Chế độ ăn tốt cho tim mạch
Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải (Mediterranean-style) giàu ngũ cốc nguyên cám, rau củ, đậu, dầu ô-liu và cá giúp giảm nguy cơ đột quỵ đến 37%. Nên ăn ít nhất 2.5 chén rau và 2 chén trái cây mỗi ngày. Tăng potassium và giảm sodium sẽ giúp huyết áp ổn định. AHA khuyến nghị tiêu thụ ít hơn 1,500 mg sodium mỗi ngày.
Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như nước ngọt, kẹo, ngũ cốc ngọt, xúc xích, và đồ chiên sẵn – vì chúng làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Hạn chế rượu và cà phê
Uống rượu dù ít vẫn có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người lớn tuổi. Cà phê cũng nên giới hạn: uống hơn 4 ly/ngày có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ 37%. Uống 1-2 ly/ngày có thể có lợi. Nếu uống nhiều, hãy thay một vài ly bằng trà – giàu chất chống oxy hóa có lợi cho tim mạch (antioxidants). Tránh pha trà với sữa vì có thể làm giảm lợi ích này.
Ngủ đủ giấc
Ngủ quá ít (<5 giờ) hoặc quá nhiều (>9 giờ) đều làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ. Mất ngủ (insomnia), ngủ ngày quá lâu, hoặc ngưng thở khi ngủ (sleep apnea) cũng là yếu tố nguy cơ. Nếu gặp vấn đề về giấc ngủ, hãy đến gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị.
