“Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên” là câu nói nổi tiếng của Archimedes (287-212 trước Công Nguyên). Ổng là một nhà toán học, nhà vật lý, nhà phát minh huyền thoại người Hy Lạp. Hình của Archimedes được in ở mặt trước của Huy chương Fields, giải thưởng danh giá được coi là “Nobel Toán học” (vì giải Nobel không bao gồm lĩnh vực toán học), được Hiệp hội Toán học quốc tế (IMU: International Mathematical Union) trao 4 năm một lần cho những nhà nghiên cứu nổi bật.
Ơ-rê-ca (Eureka, nghĩa tiếng Việt là “tìm ra rồi”) là một giai thoại nổi tiếng về cách ra đời của “lực đẩy Archimedes” và của mục.. này.
Lò nướng – kết tinh của hàng ngàn năm con người học cách chế ngự lửa, bắt đầu từ nhu cầu nguyên thủy là làm chín thực phẩm và giữ ấm.
Những “chiếc lò” đầu tiên xuất hiện khoảng 29,000 năm trước Công nguyên ở Trung Âu. Đó chỉ đơn giản là một hố đào dưới đất, bên trong lán trại của người tiền sử. Họ đốt lửa trong hố cho đá nóng lên, sau đó đặt thịt – thường là voi ma mút – bọc trong lá cây vào, rồi lấp đất lại. Hơi nóng bị giữ kín trong hố sẽ làm chín thực phẩm từ từ và đều đặn. Đây chính là nguyên lý căn bản nhất của lò nướng: không gian kín giữ nhiệt.
Người Hy Lạp và La Mã đã nâng tầm lò nướng khi xây dựng những lò bằng gạch và đá, có cửa phía trước để đưa bánh mì và thức ăn vào. Những lò này thường phục vụ chung cho cả cộng đồng, đặt tại các tiệm bánh, trở thành một “trung tâm xã hội” thu nhỏ. Hình dáng của chúng đã khá giống với lò pizza đốt củi ngày nay.
Năm 1735, nhà thiết kế người Pháp François de Cuvilliés phát minh ra bếp Castrol, còn gọi là “bếp hầm”. Đây là một khối xây bằng gạch, mặt bếp bằng sắt có các lỗ để đặt nồi, lửa được đốt ở bên dưới. Cấu trúc này giúp tập trung nhiệt và giữ cho gian bếp bớt khói bụi.
Năm 1826, James Sharp – một nhà phát minh người Anh – được cấp bằng sáng chế cho lò gas đầu tiên. Tuy nhiên, phải đến cuối thế kỷ 19, khi mạng lưới ống dẫn gas lan rộng ở các thành phố lớn, lò gas mới thật sự đi vào đời sống.
Ngày 29-8-1891, Thomas Ahearn – nhà phát minh người Canada – đã trình làng “bữa ăn điện” đầu tiên trên thế giới, nấu hoàn toàn bằng thiết bị điện, trong đó có lò nướng điện do ông sáng chế. Những lò điện thương mại đầu tiên ra đời vào đầu thế kỷ 20, nhưng vì quá đắt nên chỉ giới thượng lưu mới dùng. Phải đến thập niên 1920, khi điện trở nên phổ biến và rẻ hơn, lò điện mới thật sự bước vào các gia đình.
Không chỉ để nấu nướng mà lò nướng còn là biểu tượng cho khát vọng tìm kiếm sự ấm no, hiện đại không ngừng nghỉ của loài người. Từ nhu cầu nguyên thủy là làm chín thực phẩm và giữ ấm, lò nướng trở thành trái tim, vật trang sức sang trọng của nhà bếp nhân loài. Từ hố lửa tiền sử, qua lò đất thô sơ, lò nướng tiến hóa thành những thiết bị bằng kim loại bền bỉ như gang, thép; rồi bỏ hẳn ngọn lửa mà dùng điện hay gas với khoang cách nhiệt hiện đại, tích hợp thêm cảm ứng, cảm biến biết tự “canh giờ”…
