1
Tôi thú thật, bây giờ việc đọc sách với tôi khó như gặm… gỗ! Ðếm số sách đã đọc trong khoảng thời gian 10 năm đổ lại, nhiều khi tôi thấy xấu hổ và đâm tiếc nuối cái thời ham đọc sách hơn ham… ăn.
Nhớ một thời, sách là giải trí duy nhất, vớ cuốn nào đọc cuốn đó. Say sưa, quên thời gian. Ngốn cả những quyển rất khó… nhằn, vượt quá tầm của mình. Ðọc mà không hiểu đọc gì vì không còn giải trí nào khác. Thậm chí đọc chỉ vì… có chữ. Hết sách đọc, một tờ nhật trình(1) gói đồ hay bị xé còn lại một góc cũng đọc cho hết, không bỏ sót chữ nào.
Lại nhớ một thời những cuốn sách (in lậu) bán lưu động ở bến xe Sài Gòn. Ði học xa nhà, mỗi lần về đều dành một khoản tiền để mua sách, lên xe có cái mà nhâm nhi cho quên đường dài. Hay, hồi mới ra trường chờ phân công nhiệm sở làm bạn thường xuyên với tiệm sách cho thuê, cày hết cuốn này đến cuốn khác, vơi dần tiền cược sách, phải đóng thêm tiền mới.
Ðọc ngốn vậy nhưng giờ hỏi lại nhiều lúc tôi chỉ nhớ tựa sách của tác giả nào, thời gian xuất bản, có gì nổi trội bên lề cuốn sách khi ấy… Còn nội dung có khi không nhớ chút gì. Ðôi lúc giở lại một cuốn sách cũ đã đọc hồi ấy, ngỡ ngàng như… mới. Mãi thật lâu sau đó mới loáng thoáng rồi à ra là đã đọc rồi!
Nghĩ cho cùng, là quy luật tự nhiên mà tạo hóa buộc con người phải quên. Nhiều chuyện xảy ra trong đời sống thực hàng ngày: câu mình nói, lời mình viết, hành động mình làm còn không nhớ thì làm sao nhớ hết nội dung những cuốn sách đã đọc. Nhất là những cuốn đọc từ thời còn bé, vượt quá suy nghĩ của lớp tuổi; hay là những cuốn quá khó, đọc kiểu cố ngốn, còn là những cuốn đọc lướt vì nội dung không thấy thích…
Photo by Matias North on Unsplash
2
Không như ngày xưa, những cuốn sách xuất bản ở thời bao cấp(2) chữ in lem luốc, giấy xấu, bìa mỏng, tranh vẽ sơ sài… Giấy xấu đến nỗi vừa đọc mà cái ngón tay vô thức cứ rà rà trên trang giấy, quyết lấy ra được một cái cọng gì đó bị ép trên giấy. Là do công nghệ chế biến giấy một thời quá thô sơ, tạp chất còn lẫn trong bột giấy, đến khi ép thành trang giấy, nó vẫn còn dính trên đó. Sách bây giờ in đẹp, giấy tốt, trình bày công phu, bìa bắt mắt… Tuy nhiên, có lẽ do ít còn ham sách nên tôi mỗi lần mua sách tôi phải chọn lựa rất kỹ, ưu tiên sách dành cho công việc, tra cứu.
Mỗi lần ra nhà sách, đường sách hay tìm danh mục sách trên các trang mạng… tôi chỉ ước mình trở lại cái thời ham sách, ước cảm hứng trở về, khơi gợi cái đam mê ngày bé, cầm cuốn sách mới tinh đưa lên mũi hít hà mà thấy cả một thiên đường.
Nhìn những bạn trẻ say mê chọn lựa sách tôi bắt thèm. Nhưng nghĩ lại, gì cũng một thời, đừng trách mình vì đam mê không còn, thay đổi là quy luật tự nhiên của cuộc sống. Và, thật ngưỡng mộ những ai qua bao nhiêu năm tháng cuộc đời vẫn còn nguyên thú ham đọc sách. Ngoài ham mê phải có tâm hồn thật trong trẻo, không vướng bận, lan man hay bị “nhiễu”. Thời hiện đại có quá nhiều dữ liệu cuộc sống tấp nập đổ xuống mỗi ngày trên màn hình máy tính hay điện thoại, dữ liệu mới chồng lên dữ liệu cũ, bộ nhớ trời cho không còn đủ dung lượng, phải xóa bớt… Tính điềm tĩnh là điều ắt có đầu tiên ở người ham đọc sách là vì thế!
3
Vừa rồi, tôi đóng cửa nằm nhà ôm hai quyển sách mặc cho tiếng đời xôn xao ngoài kia. Và sung sướng làm sao tôi đọc hết hai cuốn chỉ trong vòng một tuần. Một cuốn du ký, tương đối dễ đọc, nhiều chi tiết thú vị cuốn người đọc đi theo, chỉ bỏ sách xuống khi mỏi mắt hay cần nghỉ ngơi một chút. Một cuốn, nói khó đọc thì hơi quá, nhưng không hiểu do người dịch bám sát nguyên bản, không “chuyển hóa” theo cảm nhận “thuần Việt” nên có nhiều đoạn tôi phải đọc đi đọc lại mới hiểu và tìm ra được vẻ đẹp của ngôn từ. Nhưng, nói chung là thích.
Cái cảm hứng đọc sách còn khiến tôi mở máy tính viết một lèo cái truyện ngắn. Gõ dấu chấm kết thúc, tôi không nghĩ mình viết nhanh vậy. Tất nhiên là phần “điều chỉnh” còn phải dụng công nhiều. Nhưng thế là đã thắng lợi rồi, theo nghĩa: chữ truyền cảm hứng cho chữ.
4
Nói sách dịch lại nhớ cái thời tuổi trẻ khi mà “ổ cứng” còn chưa ghi nhiều dữ liệu, tôi cũng mày mò đọc vài cuốn nguyên tác, tất nhiên loại dễ đọc kiểu như “Love Story” của Erich Segal…. chẳng hạn. Với tôi, đọc nguyên tác thích ở chỗ cảm nhận cái hay của câu văn mà không tài nào dịch sang tiếng Việt được.
Với những tiện ích của công nghệ ngày nay, việc đọc nguyên tác khá thuận lợi, nhất là đọc trên điện thoại có cài ứng dụng từ điển Dict Box chẳng hạn. Gặp từ nào không biết chỉ cần chép và cửa sổ từ điển tự động hiện lên, rất dễ tra cứu. Thế nhưng, như đã nói ở trên, cầm cuốn sách tôi còn lười huống chi đọc ebook khi giờ đây có quá nhiều thứ giải trí với đa phương tiện nghe, nhìn thú vị, lôi cuốn.
Còn nữa là sách nói (audio book). Khi nào đọc mỏi mắt, tôi mở sách nói ra nghe. Tuy nhiên, rất dễ buồn ngủ và lơ đãng một chút là phải nghe lại. Có cuốn tôi nghe… hai năm rồi chưa xong là cuốn Suối Nguồn của Ayn Rand vì hễ nghe là buồn ngủ. Tuy nhiên cũng có cuốn tôi nghe đi nghe lại đến mấy lần là cuốn Bố Già của Mario Puzo.
Vậy nên, tôi “phục” những người làm công việc biên tập sách hay báo chí. Chỉ có 24 chữ cái mà hết ngày này tháng nọ chìm đắm trong đó. Không chỉ mưu sinh mà phải có đam mê và yêu nghề, yêu chữ mới trụ được công việc thầm lặng, đứng đàng sau những buổi ra mắt sách ồn ào, đông đúc, hay lặng lẽ nhìn tác giả nhận vinh quang là giải thưởng. “Ðứa con” tuy không sinh ra nhưng có công “bà mụ” đưa nó đến tay độc giả.
Ðọc một cuốn sách cũng giống như gặp một con người. Có người hay, người không hay, người khó, người dễ. Có người ở lại lâu, có người lướt qua mau. Có người nhiều năm sau gặp lại vẫn thấy thú vị, lại có người hoàn toàn không nhớ mình đã gặp khi nào… Ðọc một cuốn sách hay, học những triết lý cho cuộc sống. Ðọc một cuốn sách có nội dung không lành mạnh, ít nhiều tư tưởng cũng bị “lăn tăn” vẩn đục…
Mỗi lần đọc tin một nhà sách khai trương, một thành phố sách mới mở, danh mục sách mới xuất bản… tôi luôn có chút háo hức của thời tuổi hai mươi, dứt khoát phải đến một lần cho biết.
Nhìn những bạn trẻ chăm chú đọc sách bên cạnh đó không ít người coi sách như một công cụ đánh bóng cho tâm hồn như selfie tấm hình đang ở nhà sách rồi khoe lên mạng xã hội. Thật ra, theo ý tôi cũng là cách tốt để quảng cáo cho sách, cho mọi người nhớ đến sách và nhớ sách là phần không thể thiếu trong cuộc sống.
Tôi đặt ra mục tiêu cho năm là đọc 10 cuốn sách. Không nhiều với thời tuổi trẻ, nhưng quá nhiều cho cái thời phải đấu tranh giữa sách và bao nhiêu món giải trí hay ho khác.
Gần hết năm rồi mà tôi mới đi được nửa đoạn đường. Làm sao cho kịp hoàn thành kế hoạch đây, ngoài việc phải khơi lại cho mình cảm hứng đọc sách thôi!
ĐTTT
(1) Theo cách gọi ngày xưa là tờ báo phát hành hàng ngày.
(2) Giai đoạn kinh tế ở Việt Nam từ 1976 đến cuối năm 1986.
