Trong tuần lễ từ 21/8/2023 đến 25/8/2023, các tòa án ở Việt Nam đã tuyên tổng cộng 5 bản án tử hình. Còn tuần trước đó, từ 14/8/2023 đến 18/8/2023 cũng có 7 bản án tử hình được tuyên, và ghi nhận cho thấy tội phạm giết người cùng tội phạm liên quan ma túy lãnh án tử hình nhiều nhất.
Thi hành án tử hình
Biệt giam
Ðầu năm 2017, chính quyền VN có công khai về số lượng tù nhân bị xử tử. Cụ thể trong 4 năm (từ 2013 – 2016) có tất cả 429 người bị hành hình. Tuy nhiên kể từ đó đến nay, VN đã tạm dừng công bố số liệu về việc xử tử hình công dân của họ hoặc các tội phạm nước ngoài.
Về nguyên tắc, sau khi bản án tử hình có hiệu lực, người bị tuyên án sẽ được đưa vào một khu giam giữ riêng. Tùy trại giam, khu này được đặt những tên gọi khác nhau. Ví dụ ở Trại giam Hà Nội gọi là “K”, còn Trại giam Chí Hòa (Sài Gòn) gọi là “khu AB”. Dù gọi cách nào, đấy vẫn là khu dành riêng cho những người bị kết án tử, tách biệt với các khu giam giữ những loại tội danh khác.
Thiết kế loại buồng giam cho các tử tù có diện tích khá hẹp, chỉ khoảng 2 mét vuông dành cho 1 người. Trong buồng có 2 bệ tráng xi măng. Một bệ dùng làm giường nằm (phía dưới có 1 chiếc cùm) và bệ còn lại làm nơi để vật dụng cá nhân, rửa ráy, đi vệ sinh.
Tử tù trước khi bị hành hình.
Tử tù chờ ngày thi hành án ở các trại giam thường được gọi là “ma sống”. Họ chỉ nói chuyện, trao đổi nhau qua bức vách tường mà chẳng ai nhận rõ được mặt ai. Thường là hỏi nhau tên gì, bao nhiêu tuổi, bị tội gì, phạm tội ở đâu, đã kháng án chưa … đến khi quen thì có thể “đánh cờ mồm” với nhau hàng ngày. Trung bình khoảng thời gian từ lúc bản án tử hình có hiệu lực đến khi tử tù bị đưa ra hành hình khá dài, thường trên dưới 1 năm. Còn trường hợp bản án bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm thì họ còn tiếp tục được sống để chờ các phiên tòa tiếp theo nên thời gian có thể kéo dài lâu hơn.
Với các tử tù, hầu hết họ đều nhận thức nếu vào lúc 3-4 giờ sáng bỗng nghe tiếng gót giày cán bộ, rồi tiếng mở ổ khóa lách cách là chắc chắn hôm ấy có tử tù “lên đường”. Khi này mọi người cùng nhao nhao lên: “Hôm nay tới ai đi?”. Người tới lượt “lên đường” sau phút hoảng loạn, khi được cán bộ dẫn giải đi qua các buồng giam đều cố nán lại vài giây để chào vĩnh biệt các “bạn tù” cùng lời dặn dò: “Ở lại nhớ giữ sức khỏe. Qua bên kia chúng ta sẽ gặp nhau …”
Bữa ăn cuối
Tại VN, theo quy định, trại giam sẽ có trách nhiệm tổ chức cho người chuẩn bị thi hành án tử hình ăn uống đầy đủ. Theo đó, mức ăn uống này được hưởng bằng 5 lần tiêu chuẩn của ngày bình thường đối với những người bị tạm giam. Cụ thể, họ sẽ được ăn khẩu phần gấp 25 lần. Chẳng hạn ngày thường người bị giam được ăn khẩu phần giá trị tương đương 20 nghìn VNĐ, gấp 25 lần tức 500 nghìn VNĐ. Số tiền này có thể được hoán đổi thành một bữa ăn theo yêu cầu cụ thể trong khuôn khổ được phép do tử tù đề nghị hoặc trại giam sẽ tự chuẩn bị. Song đây cũng là mức tối đa và không phải bữa ăn cuối cùng nào của tử tù cũng có giá trị như vậy.
Bữa ăn sau cùng của tử tù
Thi hành án
Trình tự thi hành bản án tử hình gồm 5 bước.
Bước 1: Hội đồng thi hành án tử hình kiểm tra lại hồ sơ lý lịch, dấu vân tay của người chuẩn bị chấp hành án tử hình.
Bước 2: Người chấp hành án tử hình sẽ được cho ăn uống, viết thư, ghi âm lời nói gửi lại thân nhân.
Bước 3: Ban thi hành án chuẩn bị sẵn các dụng cụ, bao gồm 3 liều thuốc độc dùng cho 1 người (có 2 liều dự phòng).
Bước 4: Đưa tử tù vào phòng thi hành án. Ở đây tử tù được cố định vào giường ở tư thế nằm ngửa, bảo đảm không bị cản trở lưu thông máu.
Bước 5: Cán bộ trực tiếp thi hành án tử hình sẽ xác định tĩnh mạch của tử tù, sau đó tiến hành đưa kim tiêm đã nối sẵn với ống truyền thuốc vào tĩnh mạch tuần tự như sau: 1: Tiêm thuốc làm mất tri giác. 2: Tiêm thuốc làm tê liệt hệ vận động. 3: Tiêm thuốc làm ngừng hoạt động của tim. Khi tiêm xong, cán bộ thi hành án sẽ kiểm tra hoạt động tim của người bị thi hành án tử hình qua máy điện tâm đồ. Nếu sau 10 phút tử tù chưa chết sẽ sử dụng liều thuốc dự phòng, tiến hành tiêm thêm lần 2 hoặc lần 3. Nếu đã tiêm hết liều thuốc thứ 3 sau 10 phút mà tử tù cũng chưa chết sẽ tạm dừng thi hành án (hiếm xảy ra trường hợp này). Trường hợp sau khi bác sĩ pháp y kết luận người bị thi hành án tử hình đã chết, cán bộ thi hành án sẽ cho rút kim tiêm, đường ống dẫn ra khỏi người tử tù rồi tiến hành lập biên bản về việc người bị thi hành án đã thực sự chết!
Tử hình bằng cách tiêm thuốc độc
Dù hình thức tử hình bằng tiêm thuốc độc thay cho xử bắn đã quy định trong Luật Thi hành án hình sự VN chính thức có hiệu lực từ năm 2011 nhưng do nhiều nguyên nhân mà trong đó có việc không nhập được thuốc độc chuyên dùng nên nhiều tử tù phải sống trong cảnh chờ được thi hành án (?).
Phải đến ngày 6/8/2013, Nguyễn Anh Tuấn (27 tuổi, ngụ Mê Linh) là tử tù đầu tiên bị đưa ra thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc tại trại giam số 1 của công an Hà Nội với tội danh cướp của giết người. Còn trước đó Nguyễn Văn Hưng (21 tuổi, ngụ Thạch Thất) là tử tù cuối cùng bị thi hành án với hình thức xử bắn tại trường bắn Cầu Ngà cũng thuộc trại giam số 1 công an Hà Nội ngày 24/6/2011 cùng tội danh giết người cướp của …
Thân nhân chờ đợi nhận xác người nhà.
NS
